نتیجه مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) که در ماه آوریل در استانبول برگزار شد، آنهایی که گمان می‌کردند راه حلی برای مجادله هسته‌ای ایران وجود ندارد، امید را باز گرداند. اما یک ماه بعد، همچنان مشخص نیست که آیا غرب قصد دارد به تعهداتی که در استانبول آن‌ها را مطرح کرده، عمل کند یا خیر.
کا‌ترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، پس از مذاکرات استانبول از دور بعدی مذاکرات در بغداد خبر داد. اما آنچه از لحن گفتار وی برداشت شد، این بود که دیپلمات‌های غربی همچنان در تلاش برای درک تفکرات ایران هستند. جمهوری اسلامی بار‌ها اعلام کرده که به دنبال تولید سلاح هسته‌ای نیست و اطلاعات سازمان‌های جاسوسی آمریکا و اسرائیل نیز تایید می‌کند که ایران هنوز سلاح هسته‌ای تولید نکرده و برای ساخت آن نیز تصمیم گیری نکرده است.
اشتباه‌های دیپلماتیک از این دست می‌تواند با مذاکره بیشتر از بین برود. اما عمل نکردن به تعهدات، روند مذاکرات را با پیامد‌های منفی مواجه می‌کند.
در مذاکرات ماه آوریل اعلام شد که گفت‌و‌گو‌ها بر مبنای عمل متقابل و رویکرد تدریجی پیش خواهد رفت. از نظر تحلیلگران، این به معنی برداشت حاصل مذاکرات به صورت وقفه‌ای است و هر برداشت نیز شامل دو سبد از امتیاز‌ها خواهد بود که از نظر ارزش مساوی هستند.
به بیان ساده‌تر، سبد ایران شامل اقداماتی فرا‌تر از تعهداتی است که ایران به موجب عضویت در پیمان منع اشاعه هسته‌ای باید آن‌ها را انجام دهد. هدف از این اقدامات کاهش نگرانی‌های غرب درخصوص ماهیت نظامی برنامه‌های هسته‌ای ایران است. در مقابل سبد غرب هم شامل تعدیل و حذف تدریجی تحریم‌ها خواهد بود که سازمان ملل، اتحادیه اروپا و آمریکا آن‌ها را علیه ایران اعمال می‌کنند.
اما اکنون به نظر می‌رشد شرایط معامله تغییر کرده باشد. یکی از کار‌شناسان امور ایران در موسسه بروکینز در گفت‌و‌گو با روزنامه کریستین ساینس مانیتور خاطرنشان کرده که مقامات آمریکایی می‌گویند تعدیل تحریم‌ها تا زمانی که ایران امتیاز‌های قابل قبولی ارائه نداده باشد، روی میز قرار ندارد. اما این رویکرد بر خلاف چارچوب عمل متقابل است. از سوی دیگر گزارش‌ها از اتحادیه اروپا نیز نشان می‌دهد که دوستان آمریکا در آنسوی آتلانتیک نمی‌خواهند در قبال امتیاز‌های مقدماتی و ناچیز، تحریم‌ها را تعدیل یا حذف کنند.
این در حالی است که برای ایالات متحده، حذف تحریم‌ها همواره یک مساله دشوار بوده است. مسئولیت حذف تحریم‌ها بر عهده کنگره و نه دولت است و این در شرایطی است که اندیشه‌های ضد ایرانی در کنگره بسیار قوی است. به همین دلیل دستیابی به توافق کنگره برای حذف تحریم‌ها، روندی دشوار و طولانی است اما به هر ترتیب دولت این اختیار را دارد که پیشنهاد لغو تحریم‌ها را به کنگره بدهد.
با این وجود، روند لغو تحریم‌ها در اتحادیه اروپا آسان‌تر است. تصمیم گیری در این خصوص بر عهده شورای وزیران است که در ۲۳ ژانویه تصمیم گرفتند واردات نفت از ایران را تحریم کنند.
اما آنچه وجود ندارد، انگیزه سیاسی برای پیشنهاد تعدیل تحریم‌ها در مراحل اولیه پس از نشست استانبول است. موضع گیری اتحادیه اروپا در ۷ می‌تا حدودی به یک جایگزین اشاره می‌کند که تحت بررسی قرار دارد. در این بیانیه آمده است که ایران باید تمامی فعالیت‌های غنی سازی و پروژه‌های آب سنگین را به حال تعلیق در آورد. از آنجایی که اعضای اتحادیه اروپا می‌دانند ایران هیچگاه این فعالیت‌های را متوقف نخواهد کرد. این موضع اروپا می‌تواند یک هدف انحرافی داشته باشد و آن احتمالا ایجاد یک فضای مذاکره‌ای امتیازی است.
در مقابل ایران نیز اعلام کرده است که در مقابل ایجاد برخی محدویت‌ها در برنامه‌های غنی سازی اورانیوم و نه لغو آن‌ها، به دنبال تعدیل تحریم‌ها از سوی غرب است. همچنین ایران سالهاست که با درخواست قطعنامه‌های شورای امنیت برای تعلیق عملیات غنی سازی مخالفت می‌کند و ادامه این روند برای جمهوری اسلامی چندان دشوار نخواهد بود.
چنین اشتباه‌های محاسباتی ادامه پندار بیهوده غرب را نمایان می‌کند. اظهارات مقامات و وزرای غربی پس از نشست استانبول نشان می‌دهد که آن‌ها همچنان در استعداد ایرانی برای درخواست‌های دیپلماتیک از غرب، غلو می‌کنند.
در صورتی که غرب به دنبال توافق از راه مذاکره با ایران است باید درست عمل کند. غرب به عملکرد متقابل متعهد شده است و عمل نکردن به این تعهد یک فرصت از دست رفته دیگر را پدید می‌آورد.
Sorry. No data so far.