دکتر حسن سبحانی – کار‌شناس اقتصادی – با بیان اینکه تاکنون از آنچه که تحت عنوان تحول نظام بانکی یاد می‌شود به طور مکتوب چیزی نخوانده بودم، گفت: از صحبت‌های آقای فرزین متوجه شدم که ذهنیت دولت از ایجاد قانون جدید پولی و بانکی، استفاده از فن‌آوری‌های جدید و روش‌های سهل‌تر برای دریافت تسهیلات است.
وی افزود: اگر طرح تحول بانکی آن چیزی باشد که اعلام شد، در آسیب‌شناسی قانون عملیات بانکی بدون ربا خوب عمل نشده است و به نظر من قانون عملیات بانکی بدون ربا که در شهریور سال ۶۲ تصویب شد و از ابتدای سال ۶۳ بنا بوده که در کشور به خوبی اجرا شود، همچنان اجرا نمی‌شود و در واقع بزرگ‌ترین مشکل این است که قانون عملیات بانکی بدون ربا را اجرا نمی‌کنیم.
این نماینده پیشین مجلس گفت: در قانون عملیات بانکی بدون ربا بانک وکیل سپرده‌گذاران است و پول آن‌ها را به سرمایه تبدیل می‌کند و در مشارکتی که با سرمایه‌گذاران دارد، سود حاصله را بین سپرده‌گذار و سرمایه‌گذاران تقسیم کرده و خودش حق‌الوکاله دریافت می‌کند.
سبحانی افزود: متاسفانه دیده می‌شود که در تمام این سال‌ها پول حاکم است و ما تحت عنوان سود بانکی، همان مکانیزم بهره در نظام‌های ربوی را بر سیستم بانکی حاکم کرده‌ایم و چون نرخ تورم به دلایل مختلف بالا است نرخ‌های سود بالا مانع تولید شده است.
وی تصریح کرد: در سالی که تحت عنوان تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی از آن نام برده می‌شود، به خاطر التهابات موجود در بازار ارز و طلا، برای کاهش التهابات، نرخ سود بانکی ۲۰ درصد تعیین شد.
این اقتصاددان اظهار کرد: وقتی سپرده گذار ۲۰ درصد سود از بانک می‌گیرد، کسی که تسهیلات دریافت می‌کند باید سود بیشتری پرداخت کند، واقعا چه فعالیتی در کشور وجود دارد که بتواند ۲۵ الی ۳۰درصد هزینه پول بدهد؟ این درحالی است که همه این‌ها با روح عملیات بانکی بدون ربا مغایرت دارد.
سبحانی با اشاره به نظام pls (شریک شدن بانک در سود و زیان) تصریح کرد: اینکه گفته می‌شود برخی کار‌شناسان معتقدند که این نظام ما را از نظام بانکی دور می‌کند و به سمت بازار سرمایه سوق می‌دهد، به نظرم نقطه اصلی آسیب در همین جا است. به عبارت دیگر کشور فاقد قانون کارآمد نیست و آنچه که اهمیت دارد، این است که نظام بانکی و اقتصادی ما شرایط را به گونه‌ای تجربه کرده که نمی‌تواند بدون ربا عمل کند.
وی با اشاره به این دیدگاه که برخی کار‌شناسان معتقدند نظام PLS کفایت نمی‌کند، گفت: امروز مراجع معظم تقلید از وجود تا ۸۰ درصد ربا در سیستم بانکی صحبت می‌کنند و نباید به دلیل اینکه کار‌شناسان غیر آشنا با مسائل اسلامی و بانکی از ناکارآمدی نظام PLS صحبت می‌کنند، قوانین جدیدی را نوشت.
این اقتصاددان تاکید کرد: باید قانون سال ۶۲ را به تمامی اجرا و نواقصی که پس از اجرای آن وجود دارد را برطرف کرد. به عبارت دیگر، نباید نظام اقتصادی کشور را گام به گام و لحظه به لحظه به سمت نظام بانکی مبتنی بر بهره پیش ببریم.
وی با اشاره به اینکه در اسلام فراوان در مذمت بهره سخن گفته شده، خاطرنشان کرد: به نظر من عمده مشکلات اقتصادی و عمده شهرک‌های سوخته‌ای که در بخش‌های مختلف کشور وجود دارد و همچنین اینکه نظام بانکی اعلام می‌کند که چند ده هزار نفر بدهکار به سیستم بانکی وجود دارد، به دلیل این است که نظام بانکی وظیفه خودش را انجام نداده است و این بالا‌ترین سند برای عدم اجرای قانون است.
سبحانی اضافه کرد: در قانون عملیات بانکی بدون ربا با توجه به اینکه مشارکت وجود دارد، بدهی نباید به وجود بیاید. در واقع بدهی مربوط به نظامی است که مبتنی بر بهره عمل می‌کند.
این کار‌شناس اقتصادی با تشکر از زحمات دولت و کار‌شناسان دولتی خاطرنشان کرد: اگر تدوین قانون ضرورت داشته باشد، باید معطوف به کنار رفتن بهره باشد و همچنین سود به عنوان آنچه که در بازار حقیقی اقتصاد به وجود می‌آید، جایگزین شود.
حسن سبحانی با تاکید بر اینکه قانون موجود این قابلیت را دارد، اظهار کرد: به نظر می‌رسد به جای تدوین قوانین جدید که پروسه طولانی را می‌طلبد بهتر است نسبت به اجرای قانون موجود توسط نظام بانکی اهتمام ورزیده شود.
بعد از 30 سال حالا به این حرف رسیدید ؟