تریبون مستضعفین- مرتضی غضنفرنژاد (کارشناس ارشد معارف اسلامی و اقتصاد)
المپیک و پاراالمپیک لندن یکی از خبر سازترین رخ دادهایی است که در حال حاضر در جهان جلوه نمایی می کند و همانند بسیاری از میادین ورزشی دیگر چون جام جهانی فوتبال و جام باشگاه های اروپا و … سایر مسایل را به حاشیه رانده است.
از طرف دیگر با توجه به درخشش جوانان ایرانی در رشته هایی چون کشتی و وزنه برداری نگاه های ایرانیان و رسانه های داحلی به این سمت حرکت کرده است و مسایلی چون گرانی مرغ وبازار ارز و … از تیتر اخبار رسانه ها افتاده اند.
این مسابقات مهم و جریان ساز درسهای بسیاری را برای هرفرد خواهد داشت که باید با توجه به آنها و استفاده از آنها در مسیر رشد و ترقی کشور استفاده کرد. لذا در این یادداشت بابررسی برخی از ابعاد اقتصادی و سیاسی المپیک درسهایی را از این میدان بزرگ ورزشی ارائه خواهیم کرد.
۱. درخشش ورزشهای غیر فوتبالی
یکی از مسایلی که در این مدت بسیاری بر روی آن بحث می شود این است که ورزشکاران گمنام و باتعهدی در رشته هایی چون کشتی؛ دومیدانی و خصوصا در پاراالمپیک حماسه آفریدند و برای سربلندی کشور گام های موثری برداشتند و در روحیه مردم اثر خوبی داشتند و این حماسه ها در قبال مبالغ بسیار اندکی است که برای این افراد هزینه می شود.
لذا جای این سوال باقی می ماند که با این همه پتانسیل که در رشته های مختلفی چون کشتی، وزنه برداری، بسکتبال و …. وجود دارد چرا توجه مسئولین به سمت ورزشی مثل فوتبال است که نه تنها اثرات فرهنگی سویی برای کشور داشته است بلکه بسیاری از منابع کشور را به هدر داده است. آیا صحیح نیست که به جای توجه بی حد وحصر به این ورزش با توجه مناسب به سایر ورزش ها ثمرات بیشتری را برای کشور به ارمغان بیاوریم.
اما محمد علی آبادی رئيس اسبق سازمان ورزش، معتقد است: «در فوتبال ايران ۲۰۰ ميليارد تومان گردش مالی داريم و نيمی از اين مبلغ در چرخه دلالی ، به دور ريخته می شود.» البته با توجه به اينکه اکثر بازيکنان و تيم هاي فوتبال براي فرار مالياتي مبلغ واقعي دستمزد خود را در قرار داد درج نمي کنند، اين رقم بسيار بيش از رقم آقاي علي آبادي است. به طور مثال تنها قرارداد رسمي مهدي رحمتي دروازه بان سپاهان 730 ميليون تومان است و قرارداد ساير بازيکنان اين تيم نيز تفاوت زيادي با اين رقم ندارد. با يک حساب سرانگشتي و لحاظ کردن قيمت بازيکنان، مربيان، هزينه اردوهاي خارج از کشور، هزينه زمين بازي و تمرين و ديگر هزينه هاي جانبي براي اداره يک تيم فوتبال مانند سپاهان بايد سالانه چندين ميليارد تومان هزينه کرد. اما به راستي اين هزينه ها که معمولا از بودجه شرکت هاي دولتي تامين مي شود قانوني است؟ اگر حتي تيمي مانند سپاهان با هزينه چند ميلياردي حتي به عنوان قهرماني آسيا هم برسد چه نفعي براي سهامدارن سهامدار يا ميليون‌ها سهام عدالتي دارد؟ آيا راه اندازي چنين تيم هايي مشکلي از فرهنگ کشور که نه ، حداقل کارکنان اين شرکتها مانند فولاد سپاهان حل کرده است؟ اگر يك شركت ناشناخته مانند استيل آذين با سرمايه خصوصي و براي مطرح شدن چنين هزينه‌اي كند باز هم قابل قبول است اما به راستي شركتي كه در كل آسيا مطرح است حتي مشتريان در بورس براي خريد سهامش صف مي‌كشند چرا بايد چنين هزينه‌اي بكند؟
لذا مناسب است تا با کاهش سرمایه گذاری ها در فوتبال و بها دادن به سایر رشته ها از طریق حمایت های مالی و رسانه ای و… راه گسترش رشته هایی که ثمرات آن برای کشور موثر تر است بهبود یابد.
۲. لزوم نگاه صنعتی به ورزش
یکی از معضلاتی که در کشور ما در زمینه ورزش وجود دارد این است که سرمایه گذاری ها در ورزش و رشته های ورزشی بدون هدف و بعضا کاریکاتوری و دفعی است. به عنوان مثال مدتی در والیبال سرمایه گذاری می شود و این تیم نتایج خوبی کسب می کند. مدتی بعد رشته کشتی فرنگی به خاطر وجود یک مربی کارآشنا می درخشد وچند وقت بعدهم رشته ای دیگر مورد توجه قرار می‌گیرد.
این امور نشان می دهد که نگاه جامع و کاملی بر ورزش کشور حکمفرما نیست و از طرف دیگر ثمرات فعالیت ها شناسایی نمی شود. به عنوان مثال در ورزشی چون فوتبال هیچ مطالعه دقیقی وجود ندارد که باوجود این همه هزینه های گزافی که در این زمینه می شود دستاورد این فوتبال برای کشور ما چه بوده است؟
در کشور ما چون که همواره هزینه های دولتی در ورزش و بسیاری از امور دیگر صرف می شود لذا حسابرسی دقیقی از این هزینه ها صورت نمی گیرد. همانطور که دولتی بودن و انحصارات دولتی در بسیاری از عرصه های اقتصادی موجب می شود که این امور به نتیجه نرسد در این خصوص و نیز این امر صادق است که عدم نظارت صحیح بر امر ورزش و دولتی بودن آن موجب می شود که نتایج کارآمد و بهره وری در این زمینه ها روی ندهد. به عبارت دیگر نوع نگاه دولتی سبب شده است حتی درآمد ها و ثمرات غیر مادی نیز مورد توجه قرار نگیرد.
می توان گفت که همانطور که ما در زمینه هایی چون اقتصاد و نفت و … نیازمند دیپلماسی قوی جهت استفاده از منابع و ذخایر خود هستیم در امر ورزش نیز نیازمند نگاه جامع و درآمدی هستیم.
امر ورزش نیازمند نگاهی جامع و حسابگرانه است که فواید و ثمرات آن را حداکثر بکند. از این رو باید با تغییر نگاه به ورزش از یک فعالیتی که فقط برای کشور هزینه ایجاد می کند با تغییر نگرش به آن ، نگاه صنعتی به ورزش داشته باشیم.
این به این معناست که اگر می خواهیم مبلغی را در یک ورزش صرف کنیم توجه شود که فواید حاصله برای کشور به چه میزان است ؟ آیا درآمد های حاصله اعم از درآمدهای مادی و معنوی آن برای کشور سودمند بوده است؟ برخی اوقات توجه های احساسی موجب می شود که برخی از درآمد ها و هزینه ها دیده نشود و یا برخی دیگر از هزینه ها درآمد به شمار بیاید و تحت تاثیر جو تبلیغاتی قرار گیرد. در این صورت هزینه های هنگفتی که در فوتبال صرف می شود هدایت شده و یا کاهش می یابد و سایر ورزش ها نیز با مدیریت صحیح رشد و نمو پیدا می کنند.
نگاه صنعتی و فایده رسان به ورزش سبب می شود که هزینه ها و درآمد های ورزش به درستی دیده شود و به عبارت دیگر نگاهی اقتصادی و مسئولانه بر ورزش کشور حکمفرما شود.
چنین امری لزوم برنامه ریزی ورزشی بر اساس اصول برنامه های هزینه فایده و نتیچه گرا را می رساند.
۳. لزوم تحلیل هزینه و فایده برای ورزش
در علم اقتصاد مفاهیم اقتصاد مهندسی و ارزیابی طرحهای اقتصادی بسیار به یکدیگر نزدیک می‌باشند. ارزیابی طرحهای اقتصادی به مفهوم بررسی منافع و هزینه‌های کنونی و آینده یک پروژه اقتصادی و تصمیم گیری پیرامون آن است. این روش و تحلیل دارای ابزاری برای مقایسه پروژه‌های مختلف و اولویت‌بندی آنها نیز می‌باشد سرمایه گذاری در امر ورزش نیز یکی از این موارد است. ارزیابی طرحهای اقتصادی را در رشته‌های مهندسی، مدیریت و صنایع، اقتصاد مهندسی می‌نامند. تحلیل هزینه- فایده مجموعه‌ای از مفاهیم است که در ارزیابی اقتصادی پروژه‌ها در بخش دولتی مورد استفاده قرار می‌گیرند، هرچند که با گسترش آن می‌توان آن را مورد ارزیابی پروژه‌های بخش خصوصی نیز به کار گرفت. دیوید پیرس (David Pearce,1986) پیرامون تحلیل هزینه-فایده چنین می‌گوید:
«تحلیل هزینه-فایده (CBA) تفکری است که هم میان اقتصاددانان و هم در میان متخصصان دیگر وجود دارد که شامل تمام هزینه‌ها، منافع پولی و منافع و هزینه‌ها می‌شود در شرایطی که بازاری برای آنها وجود ندارد. این تفکر بخصوص در مورد نبودن بازار مصداق دارد.»
وی در ادامه نیز می‌افزاید CBA روشی است که:
۱. سود و زیان اشخاص را اندازه‌گیری کرده، و آن را به صورت پولی بیان می‌کند؛
۲. مجموعه ارزشیابی‌های پولی سود و زیان اشخاص،که در حقیقت اظهارنظر درباره سود یا زیان خالص اجتماعی می‌باشد.
ترزور (B.Tresor,1985) نیز برای تحلیل هزینه و فایده تعریفی بدین صورت ارائه می‌دهد که”تحلیل هزینه-فایده یک روش ارزیابی مزیتهای نسبی طرحهای سرمایه‌گذاری عمومی به منظور برگزیدن یک تخصیص کارا از منابع است. این روش راه تشخیص، توصیف و ارزیابی عواملی است که احتیاج به رسیدگی در یک تصمیم عقلایی اقتصادی دارند. این یک تکنیک جدیدی نیست و در اصل مستلزم مقداری تعدیل در قواعد حسابهای سود و زیان جاری است که منعکس‌کننده هدفها، ملاکها و محدودیتهای اجتماعی به جای شخصی، در ارزیابی طرحهای سرمایه‌گذاری است.
البته سخن در این مجال بر آن نیست که همه هزینه ها را به صورت پولی و کمی درآورده و سرمایه گذاری های ملی را فقط با دید پولی دید، اما این نگاه که هزینه و درآمد هر میزان سرمایه گذاری در هر امری نه تنها ورزش چیست، امری است که نیازمند توجه جدی مسئولان است تا از اتلاف منابع ملی و مردمی جلوگیری شود و در پیشرفت کشور بیشتر موثر باشد.
Sorry. No data so far.