راکت‌های زمین به زمین از جمله قدیمی‌ترین سلاح‌های توپخانه‌ای هستند. چند قرن پیش، چینی‌ها اولین راکت‌ها و آتشبارهای راکتی را ساختند و جز در جشن و نمایش، جنگ‌ها نیز عرصه خودنمایی این سلاح‌ها بودند. با این وسیله از مسافت زیاد و خارج از برد سلاح‌های دشمن، مواضع او زیر حجم آتش بالایی قرار گرفته و کار برای نیروهای خودی راحت می‌شد.
بعد‌ها هندی‌ها نیز در مبارزه با استعمارگران انگلیسی از راکت استفاده کردند که نمونه به غنیمت گرفته آن تحت نام کانگرو در انگلیس به تولید رسید. هر چند تا مدت‌ها از راکت‌ها در کار تحقیقاتی استفاده شده و افرادی چون گودارد و زیولکوفسکی در این زمینه شاخص شدند، اما در واقع جنگ جهانی دوم زمان بیشترین کاربرد راکت‌ها به خصوص انواع زمین به زمین آن‌ها بود که در آتشبارهای چندلوله مورد استفاده قرار می‌گرفت.
یکی از معروف‌ترین انواع آتشبارهای راکتی «کاتیوشا» محصول شوروی سابق است که در بسیاری از کشورهای دنیا و جنگ‌های معروف دنیا مورد استفاده قرار گرفته و پایه طراحی و ساخت راکت‌های سطح به سطح در کشورهای مختلفی شده است. نوع جدید‌تر این سلاح با نام «BM-۲۱ گراد» در جنگ تحمیلی هشت ساله عراق علیه ایران مورد استفاده هر دو کشور قرار گرفت که دارای ۴۰ لوله بوده و می‌توانست ۴۰ راکت خود را در یک دقیقه شلیک کند.
پس از جنگ، این راکت با تغییراتی در ایران و با نام آرش ۱، ۲، ۳ و ۴ تولید شد. این راکت‌ها دارای کالیبر ۱۲۲ میلیم‌تر هستند و از راکت اندازهای استاندارد موجود قابل شلیک هستند. برد آن‌ها ۲۱. ۵ کیلومتر برای آرش۱، ۳۰ کیلومتر برای آرش۲، ۱۸ کیلومتر برای آرش۳ و ۴۰ کیلومتر برای آرش۴ است.
به جز برد، در طول، وزن، سرعت و سرجنگی نیز بین این نمونه‌ها اختلاف وجود دارد که کاربرد آن‌ها برای اهداف مختلف را توجیه می‌کند.
در ادامه با توسعه این خانواده از راکت‌ها، رده راکت‌های فجر معرفی شدند که شامل چند نوع فجر۱، فجر۳، فجر۵ و فجر۵ دومرحله‌ای است. این راکت‌ها بزرگ‌تر، دوربرد‌تر و مخرب‌تر از راکت‌های آرش هستند و به ترتیب از پرتابگرهای ۱۲تایی، ۴ تایی و تکی شلیک می‌شوند.
راکت فجر۳ یک پرتابه تک مرحله با کالیبر ۲۴۰ میلیم‌تر، طول ۵. ۲ متر و جرم ۴۰۷ کیلوگرم بوده و به برد ۴۳ کیلومتر می‌رسد. سرجنگی ۹۰ کیلوگرمی این سلاح که ۴۵ کیلوگرم آن ماده منفجره است قدرت تخریبی خوبی برای انهدام اهدافی چون مراکز فرماندهی و پشتیبانی، مراکز تجمع، پادگان‌ها، فرودگاه‌های نزدیک خطوط رزمی و سایر اهداف دارد. این راکت‌ها در دمای منفی ۴۰ درجه تا مثبت ۵۰ درجه کار می‌کنند و به حداکثر سرعت ۹۳۰ متر بر ثانیه می‌رسند. عمر انبارداری این راکت ۱۵ سال است.
خودروی حامل پرتابگر ۱۲تایی این راکت ۱۵تنی بوده و تا ۵۷+ درجه به بالا و حدود ۹۰ درجه به طرفین قابلیت حرکت دادن پرتابگر‌ها را دارد.
این پرتابگر‌ها با تحرک بالا برای اجرای حجم آتش بالا و نسبتاً دقیق روی مواضع دشمن نقش مفیدی ایفا می‌کنند. تجهیز یگان‌های توپخانه‌ای به این راکت انداز‌ها امکان پوشش منطقه‌ای نسبتاً وسیع را در مدت کوتاهی بوجود آورده و با توجه به سرعت مناسب خودروی حامل قدرت تحرک یگان‌های عملیاتی را به میزان زیادی افزایش داده و در عین حال آسیب پذیری واحد‌ها در برابر آتش متقابل دشمن را کاهش می‌دهند. بر روی سقف کابین این پرتابگر‌ها آنتن‌های مخابراتی دیده می‌شود که نشان دهنده وجود امکان عملکرد شبکه‌ای این یگان‌ها است که به نوبه خود دقت آتش کلی را افزایش داده و می‌تواند برای توزیع بهتر اهداف در منطقه بین آتشبارهای موجود به کار رود.
فجر۵ نوع دوربرد‌تر و مؤثرتری از خانواده فجر بوده که دارای کالیبر ۳۳۳ میلیم‌تر، جرم ۹۱۵ کیلوگرم که ۱۷۵ آن مربوط به سرجنگی و ۹۰ کیلوگرم آن ماده منفجره است. این راکت ۶۴۸۵ میلیمتری در دمای منفی ۴۰ درجه تا مثبت ۵۰ درجه کار کرده و و بیشترین برد آن ۷۵ کیلومتر است. خودروی پرتابگر این راکت از همان نوع مربوط به راکت فجر۳ است ولی با پرتابگر ۴ لوله‌ای است که تا ۵۷ درجه رو به بالا و ۴۵ درجه به طرفین است.
نوع دو مرحله‌ای از فجر۵ نیز تاکنون در چند نمایشگاه عمومی معرفی شده است که بیشتر از ۹ متر طول داشته، به صورت تک فروندی شلیک شده و پس از شتاب گرفتن توسط پیشران مرحله اول، این بخش جدا شده و پیشران مرحله دوم روشن می‌شود.
گفتنی است پیشران مرحله اول این راکت قطر بیشتری نسبت به خود موشک دارد و سرعت موشک را تا حد زیادی افزایش می‌دهد بطوری که این موشک در زمان ۳۵ تا ۴۵ ثانیه به بیشینه برد خود می‌رسد. این راکت به برد نهایی ۱۹۰ کیلومتر رسیده و ارتفاع اوج آن ۵۸ کیلومتر و شعاع مرگباری سرجنگی از انوع انفجاری شدید آن بالغ بر ۱۰۰ متر است. این راکت نیز از روی پرتابگری مستقر بر کامیون‌های مشابه موارد قبلی شلیک می‌شود.
در رزمایش‌های دریایی سالیان اخیر از راکت‌های فجر۳ و۵ نیز استفاده شده است که می‌تواند ناشی از وجود انواع هدایت شونده از این سلاح‌ها و خطای بسیار کم آن‌ها باشد. با توجه به اینکه عدم وجود هدایت در یک راکت به عنوان عامل وجود خطای ذاتی است احتمال وجود انواع هدایت شونده از این راکت‌ها منطقی به نظر می‌رسد به خصوص رونمایی از مهمات توپخانه‌ای هدایت لیزری بصیر که در سرعت و شتاب بسیار بالا کار می‌کند این احتمال را تقویت می‌کند که در این راکت‌ها نیز چنین سامانه‌ای قابل بکارگیری است.
وجود سلاح‌هایی اینچنینی برای ایجاد آتش پشتیبانی و حتی تهاجمی در یک نیروی مسلح امری ضروری است که بکارگیری انواع مشابه خارجی و جدید در کشورهای غربی و شرقی نیز گواه این ادعا است، این راکت‌ها به تعداد زیادی ساخته شده و نیروهای مسلح کشورمان آماده خدمت هستند.
Sorry. No data so far.