امیر حمزه نژاد– چندی است كه شاهد تاسیس شبكه های مختلف تلویزیونی از سوی رسانه ملی هستیم و از این رهگذر شبكه های برای مخاطبان ویژه راه اندازی شده اند. مسئولان رسانه ملی بر این عقیده اند كه توسعه شبكه های تلویزیونی از سوی صدا و سیما نشانه ای از تقویت توانمندی رسانه ای كشورمان است و تخصصی شدن شبكه ها سبب جذب مخاطب با سلیقه های مختلف می شود و بدین منظور تا حدودی از مخاطبان شبكه های مبتذل ماهواره ای كاسته می شود.
گرچه این مساله تا حدودی درست است اما با نگاهی به محتوای برنامه های این شبكه ها دیده می شود كه اكثرا برنامه های این شبكه ها آرشیوی است و تقریبا اكثر این برنامه ها در شبكه های تلویزیون داخلی پخش و دوباره در شبكه های ماهواره ای باز پخش شده اند. از این رو به نظر می رسد كه آنگونه كه مسئولان رسانه ملی اظهار می كنند این شبكه ها نمی توانند در جذب مخاطبان موفق عمل كند. از سوی دیگر تاسیس انبوه شبكه های ماهواره ای از سوی رسانه ملی این سئوال را ایجاد می كند كه آیا پشتوانه ای برای تولید برنامه جدید با محتوای به روز شده برای این شبكه ها وجود دارد و سیاست های شبكه های برون مرزی صدا و سیما تا چه میزان در جذب مخاطب داخلی و خارجی موفق بوده است؟
برای پاسخ به این سئوالان به سراغ دكتر محمد صادق كوشكی، استاد دانشگاه تهران رفتیم و نقطه نظرات وی را در خصوص راه اندازی شبكه های تخصصی رسانه ملی جویا شدیم كه در ادامه نظرتان را به این گفت وگو جلب می نماییم:
چند وقتی است كه شاهد تاسیس شبكه های مختلف از سوی رسانه ملی هستم، به نظر شما برنامه مسئولین صدا و سیما از راه اندازی شبكه های مختلف چیست و تاسیس این شبكه ها تا چه اندازه می تواند در جذب مخاطب موثر باشد؟
بحث گسترش كمی صدا و سیما در واقع یكی از راهكارهایی است كه مسئولین صدا و سیما برای جذب مخاطب در نظر گرفته اند و تعبیری كه آنها دارند، این است كه ما هر چقدر بتوانیم شبكه های تخصصی و متنوع داشته باشیم از كسانی كه مخاطب شبكه های غیر بومی و بیگانه هستند، كاسته می شود. خب تا یك حدودی می تواند این مساله درست باشد اما الزاما هر كسی كه شبكه های بیگانه را نگاه می كند محصول مورد نظر خودش را نمی تواند در تلویزیون جمهوری اسلامی مشاهده نماید. یعنی عده ای از كسانی كه مشتریان دائمی رسانه های بیگانه هستند به دنبال امور خلاف شرع و اخلاق و اموری هستند كه به هیچ عنوان در صدا و سیما قابل پخش نیست. به همین خاطر این عده از مشتریان رسانه های بیگانه با این دیدگاه هیچ گاه پای برنامه های صدا و سیما نخواهند نشست زیرا آن چیزی كه مورد نظرشان هست اصلا در شبكه های صدا و سیما قابل پخش نیست. اما ما یك مقدار مخاطب سرگردان داریم كه بیشتر به دنبال تفنن و سرگرمی هستند و اگر این تفنن و سرگرمی خودشان را در برنامه های صدا و سیما بیابند در این صورت برنامه های رسانه ملی را ترجیج خواهند داد به همین خاطر كه دریافتش از لحاظ فنی ساده تر است و مشكل قانونی ندارد و دوبله شده است و بالاخره راحت تر است. صدا و سیما می تواند این عده را جذب كند. اما اگر بگوییم كه هدف صدا و سیما تنها جذب این عده هست این هدف خیلی ارزشمندی نیست. اگر صدا و سیما شبكه های تخصصی را ایجاد می كند كه به دنبال ایجاد ظرفیت برای تولیدات بومی است این می تواند كار پسندیده ای باشد. هر چند كه تا امروز حجم شبكه ها سبب شده است كه حجم برنامه های انبوه اما كم كیفیت و یا با كیفیت نازل و متوسط به پایین تولید بشود چون آنتن خالی در این زمینه ایجاد می شود و به یك طریقی باید این خلاء و آنتن خالی را پركرد. به همین خاطر باید با وسواس این توسعه شبكه ها اتفاق بیفتد. یعنی اگر وسواس و دقت نباشد كه تا امروز تنها به دنبال گسترش كمی اثر بوده اند، نتیجه این شده كه شبكه های موازی ایجاد كرده ایم درحالی كه این شبكه های موازی به خاطر كیفیت متوسط به پایین عموم تولیداتش نتوانسته است رضایت جدی مخاطب را جلب كند و حتی موجب كاهش مخاطب هم شده است.
بحثی نیز در اینجا مطرح است كه ایا این شبكه ها برای مخاطب خارجی تهیه شده است یا برای مخاطب داخلی یا برای هر دو در این زمینه آیا رسانه ملی توانسته است جوابگوی نیاز مخاطب باشد؟
شبكه های رسانه ملی تقریبا همه شان برای مخاطب ایرانی طراحی شده اند. به جز شبكه آی فیلم كه برای مخاطب عرب زبان طراحی شده یا شبكه های العالم و پرس تی وی كه به طور كل سیاست دیگری دارند و سالها قبل طراحی شده اند. ما دیگر شبكه ای كه برای مخاطب غیر ایرانی طراحی شده باشد، نداریم.
به همین خاطر اصلا چنین مساله ای بی معناست. این شبكه ها برای مخاطب ایرانی طراحی شده اند و حتی برای مخاطب فارسی زبان نیز طراحی نشده اند به طور مثال این شبكه ها برای مردم تاجیكستان و افغانستان برنامه خاصی ندارد. حالا ممكن است كه آنها نیز ببیند و استقبال كنند اما در اصل هدفگذاری در این زمینه صورت نگرفته است.
به طور كل آیا اصلا چنین ظرفیتی در برنامه های ما هست كه بتوانیم به چنین هدفی دست پیدا كنیم؟
ما حتما در سطح بین الملل حرف های زیادی برای گفتن داریم اما به شرطی كه گزینش صحیحی در این زمینه داشته باشیم، محصولات فرهنگی ما بدون تردید در سطح جهان اسلام و حتی در میان مردم جهان كه وجهه اخلاقی برایشان ملاك است قطعا مخاطب و مشتری خواهد داشت.
خب ما شاهد موفقیت هایی نیز در این زمینه بوده ایم به طور مثال شبكه های پرس تی وی و العالم در زمینه اطلاع رسانی موفق بوده اند آیا این ظرفیت در تولیدات سینمایی و فیلم نیز می تواند تكرار شود؟
البته این شبكه ها یك موفقیت نسبی داشته اند و البته بودجه و امكاناتی كه این شبكه ها استفاده می كنند به مانند شبكه های مانند الجزیره و … نیست ولی ضعف مدیریتی نیز این شبكه ها دارند اما با این وجود توانسته اند تا حدودی رضایت بخش باشند و یك محدودیتی هایی دارند این شبكه ها به این خاطر كه به جمهوری اسلامی ایران وصل هستند؛ یعنی دست این شبكه ها به مانند الجزیره كاملا باز نیست. محدودیتی های جدی دارند، از ضعف مدیریت رنج می برند و بودجه و امكاناتشان كم است اما با این حال نمره قبولی را گرفته اند. طبیعا این دو شبكه تلاش كردند تا حدودی در حوزه هایی كه به خاطر انحصار رسانه ای در جهان مسكوت می مانده، وارد شوند؛ یعنی یك مقدار از سانسور رسانه ای تمدن غرب را كاهش بدهند و این فضای سانسور را بشكنند و تا حدودی هم موفق بوده اند و به همین دلیل است كه به طور جدی با این شبكه ها مخالفت می شود و سعی می شود كه در این شبكه ها اخلال ایجاد كنند. منتها این شبكه ها راه درازی دارند تا اینكه در شان رسانه های جمهوری اسلامی باشند و در سطح جهان اطلاع رسانی كنند.
هر رسانه ای كه بخواهد خطوط قرمز رسانه ای جهان غرب مثل صهیونیست و نژاد پرستی حاكم بر غرب و نق دمكراسی پوشالین را ورود پیدا كند، بلافاصله قطع می شود و یا ضربه ای برای اخلال جدی در آن شبكه ایجاد می كنند. به همین خاطر است كه این شبكه ها هم مجبور هستند كه دست به عصا راه بروند. به طور مثال شاهد بودیم كه شبكه سحر عرب پس از پخش فیلم ضد صهیونیستی چشمان آبی زهرا قطع شد.
در این زمینه باید اولا به سمتی برویم كه از لحاظ فنی مستقل بشویم و ماهوراه مستقل داشته باشیم كه نتوانند صدای ما را از لحاظ فنی خاموش كنند. تا قبل از آن هم بایستی سعی كنیم كه در عین حالی كه بهانه به دشمن ندهیم برای اینكه صدای ما را خاموش نكنند سعی كنیم به طور زیركانه و نامحسوس از این ظرفیت رسانه ای برای رساندن پیام انقلاب و آشكارسازی چهره واقعی دشمنان انقلاب اسلامی كه دشمنان بشریت هستند به مردم آزاده جهان استفاده كنیم. یعنی چون محدودیت از سوی شبكه های جهانی اعمال می شود دلیل نمی شود كه ما ساكت باشیم و این شبكه ها به صورت خنثی عمل كنند.
شما به شبكه های ماهواره ای ایران چه نمره ای را می دهید؟
رسانه های ایرانی در حد خودشان نمره قبولی گرفته اند به طور مثال العالم در جریان بحرین خوب عمل كرد و همینطور پرس تی وی در بحران غرب خوب عمل كرد و به همین دلیل در انگلیس مورد غضب واقع شد.از آی فیلم هم در ابتدا استقبال خوبی شد منتها تولیداتی كه نازل و سخیفی بودند بیننده ای را كه آی فیلم را به عنوان شبكه جمهوری اسلامی دنبال می كرد مقداری دچار سرخوردگی كرد كه فیلم های این شبكه در حدی نیستند كه در شان جمهوری اسلامی باشند. یعنی هر فیلم و سریالی كه در جمهوری اسلامی تولید شد و سینمای ایران تولید شده است متاسفانه قابیلیت عرضه در آی فیلم را ندارد و متاسفانه دوبله كردند و بدون اینكه توجه داشته باشند مخاطب با وسواس خاصی این شبكه را تماشا می كنند، پخش كردند. مسئولین باید توجه داشتند كه شبكه های ایرانی فلان شبكه تفننی عربی نیست. متاسفانه شان جمهوری اسلامی در این شبكه رعایت نشد و نظارت و تفكر دقیقی در این شبكه ها حاكم نبوده است. كلا صدا و سیما از نیروی متفكران جامعه استفاده نمی كند و علاقه ای ندارد كه از متفكران و اندیشمندان مشاوره بگیرد. ما مشكل مالی در این زمینه نداریم و صرفه جویی و مدیریت مالی در این زمینه بلد نیستیم.
در شبكه آی فیلم اگر گزینش محتوای دقیقی حاكم باشد آن وقت می توانیم شبكه ای داشته باشیم كه در خور شان جمهوری اسلامی ایران با شد. آرشیو ما آرشیو غنی است اما متاسفانه تا به امروز گزینشی دقیقی در این زمینه از سوی این شبكه ها حاكم نبوده است.
Sorry. No data so far.