تلاش برای بازدارندگی همه جانبه و افزایش توانمندی نظامی و دفاعی کشور، بدون شک یکی از مهمترین محورهای راهبرد نظامی جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با تهدیدات است؛ به بیان دیگر سایر محور‌ها بر اساس بازدارندگی که یکی از مهمترین بخشهای راهبرد دفاعی ایران به شمار میآید ساماندهی و اجرا میشوند. برای بررسی اهمیت و تاریخچه بازدارندگی در راهبردهای دفاعی ایران، جدای از تجربه های تلخ دخالتهای نظامی و سیاسی دیگر کشور‌ها در ایران قبل از انقلاب، میتوان به رخدادهای مهمی چون تجربه هشت سال دفاع مقدس، حملات شیمیایی عراق در این مدت و حتی قبلتر از آن حمله نظامی ایالات متحده آمریکا جهت آزادی گروگانها اشاره کرد. با توجه به اتفاقات ذکر شده و بیان تهدیدهای مختلف از سوی ایالات متحده آمریکا و اسراییل، از یک سو هم اهمیت بازدارندگی نشان داده میشود و از سوی دیگر ضرورت این مهم مشخص میگردد.
پس از انقلاب اسلامی، تلاشهای مهمی از جمله تلاش برای افزایش توان دفاعی و آمادگی نیرو‌ها، طراحی برنامه های کلان برای ساخت تسلیحات در داخل با توجه به اعمال تحریمهای گسترده و کسب آموزشهای حرفهای و پیشرفته انجام گردید، اما به نظر میرسد که برنامه ریزی برای دستیابی به فنآوری موشکهای پیشرفته مهمترین محور تلاشهای ایران در زمینه افزایش بازدارندگی دفاعی بوده است.
پر واضح است که حمله به کشوری که دارای فنآوری موشکهای پیشرفته است، با پاسخهای سریع و قاطع کشور مورد حمله قرار گرفته مواجه میشود، در نتیجه در صورت حمله هزینههای زیادی بر کشور مهاجم تحمیل خواهد شد و علاوه بر آن ترس از حملات موشکی مانعی همیشگی برای کشور مهاجم خواهد بود. به غیر از این موضوع، توانمندی موشکهای دوربرد در تیررس قرار دادن تمامی مراکز حیاتی و اساسی دشمن از ویژگیهای این نوع بازدارندگی به شمار میرود.
بر همین اساس سرمایه گزاریهای عظیمی در این زمینه در سازمان دفاعی جمهوری اسلامی ایران انجام شده است و ایران توانسته است به موشکهای فاتح، تندر، خلیج فارس، شهابهای ۱، ۲ و ۳ و موشکهای زلزال و قیام دست پیدا کرده است. در طول این مدت جمهوری اسلامی ایران از یک سو با هدف نمایش توان دفاعی و بازدارندگی خود و از سوی دیگر آشکار کردن این توانمندی در زمینه موشکی، و بی‌اثر کردن تهدیدات رزمایشهای موشکی فراوانی را برگزار کرده است.
یکی از این رزمایشها ، سلسله رزمایشهای پیامبر اعظم است که جهت نشان دادن توانمندیها نظامی و موشکی ترتیب داده میشود. در این بین برای رزمایش پیامبر اعظم ۷ با توجه به زمان و ماهیت برگزاری آن، اهداف خاص دیگری علاوه بر نشان دادن تواناییهای موشکی میتوان متصور شد که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.
رزمایش موشکی پیامبر اعظم ۷
از اهداف اصلی این رزمایش مقابله با تهدیدات منطقهای و جهانی، مقابله با تحریمهای جدید آمریکا و اروپا، نشان دادن توانایی موشکی ایران به کشورهای تهدید کننده و افزایش آمادگی برای حملات تلافی جویانه به پایگاههای نظامی کشورهای فرامنطقه در صورت حمله به ایران بود.
در این رزمایش برای اولین بار از بخشی از تواناییهای منحصر به فرد موشکی ایران رونمایی شد، در این رزمایش مورد هدف قرار گرفتن پایگاههای شبیه سازی شده دشمن، توسط موشکهای پیشرفته ایران برای نخستین بار اتفاق افتاد. در رزمایشهای گذشته، از توانایی موشکهای شهاب ۱، ۲ و ۳، فاتح، تندر و خلیج فارس استفاده شده بود، اما در این رزمایش برای اولین بار از موشکهای پیشرفته زلزال و قیام که جز آخرین دستآوردهای صنایع دفاعی کشور هستند برای تخریب پایگاههای نظامی کشورهای فرامنطقه استفاده شد.
از دیگر محورهای این رزمایش مهم، استفاده از موشکهای بالستیک رادارزن و بمب افکنهای بدون سرنشین بود. طراحی و ساخت موشکهای بالستیک رادارزن، از چندی قبل در اولویت وزارت دفاع و پشتیبانی قرار گرفته است که هم اکنون کارهای تحقیقاتی آن به پایان رسیده است. موشکهای بالستیک رادارزن موشکهایی هستند که با هدف مقابله با پدافند دفاعی دشمن طراحی شدهاند. این موشک توانایی شناسایی هرگونه تشعشعات و سیگنالهای راداری دشمن را داشته و با سرعتی بیش از سه برابر سرعت صوت حرکت میکند، این موشک سیصد کیلومتر برد دارد که قرار است در آینده افزایش یابد.
تحلیل رزمایش عظیم پیامبر اعظم ۷
هدف اصلی جمهوری اسلامی ایران از سرمایه گذاری در صنعت موشکی، منصرف کردن کشورهای متخاصم از حمله نظامی به ایران و بالا بردن ضریب بازدارندگی و دفاعی کشور است. در این چارچوب برگزاری رزمایشهای نظامی، و بالاخص رزمایشهای موشکی همچون پیامبر اعظم ۷، با هدف نشان دادن توانایی ایران در حوزه موشکی و در نتیجه افزایش بازدارندگی در مقابل تهدیدات صورت گرفت. در واقع برگزاری این رزمایشهای نظامی، در چارچوب رقابت و خصومت موجود بین جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا و با هدف افزایش بازدارندگی در مقابل تهدیدات روز افزون تجریه و تحلیل میگردد. در چارچوب گفته شده ایران توانسته است در مقابله با تهدیدات آمریکا و رژیم صهیونیستی سطح بالایی از بازدارندگی را ایجاد کند و در جریان رقابت و خصومت موجود، با درک اهمیت راهبردی توان موشکی در افزایش بازدارندگی توانسته به تواناییهای قابل توجهی دست یابد.
در حالی که دور جدید تحریمهای جدید مالی و نفتی جمهوری اسلامی ایران به تازگی آغاز شده است، برگزاری این چنین رزمایشهایی باعث افزایش نگرانیها درباره انتقال جریان نفت میشود و به طور آشکار این پیام را منتقل میکند که امنیت انرژی بدون ایران پایدار و با ثبات نخواهد بود علاوه بر این، یکی دیگر از اهداف این رزمایش انتقال این پیام به سایر کشورهای خاور میانه است که هرگونه سرمایه گذاری در عرصه پدافند موشکی از سوی کشورهای منطقهای و فرا منطقه ای، نمیتواند توان موشکی ایران را تضعیف کند، آخرین پیامی که از اجرای این رزمایش دریافت میشود این است که هرگونه حمله به ایران با پاسخ سریع و گسترده به پایگاهها و منافع کشور مهاجم در سراسر منطقه مواجه خواهد شد.
رژیم صهیونیستی و در کنار آن سایر کشور‌ها عربی منطقه به رهبری ایالات متحده آمریکا تصمیم دارند تا مقابله با اقدامات موشکی ایران را در مقابل این اقدامات در دستور کار خود قرار دهند.
بی‌اثر کردن توانایی موشکی و در نتیجه وارد کردن آسیبهای جدی به سطح بازدارندگی تهران هدف اصلی این اقدامات به شمار میرفت که تضعیف دیپلماسی ایران به ویژه در عرصه هستهای و تضعیف تواناییهایش برای حملات تلافی جویانه در پاسخ به حمله نظامی پیش دستانه هدف نهایی کشورهای متخاصم است.
اقدامات کاملاً هماهنگ رژیم صهیونیستی، ایالات متحده آمریکا و کشورهای عربی، تماماً برای تضعیف توان موشکی و در نتیجه بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران در این زمینه است. به طور مثال دولت ایالات متحده آمریکا سامانه بسیار پیشرفته دفاع هوایی «تاد» را برای افزایش ضریب دفاع هوایی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، به ارزش حدود هفت میلیارد دلار به امارات متحده عربی تحویل داده است این سامانه با نام کامل «پایانه دفاع منطقهای با ارتفاع زیاد» (Terminal High Altitude Area Defence) یا (THAAD) توانایی بسیار زیادی در مقابله با حملههای موشکی دارد؛ در جایی دیگر دولت آمریکا مدتی قبل برای اولین بار برای مقابله با موشکهای ایران در کشورهای حاشیه خلیج فارس با نصب «سامانه موشکی پاتریوت» یا (Patriot Missiles Defence System) موافقت کرد؛ و در نهایت امروز نیز اخباری از راه اندازی سپر دفاع موشکی در کشورهای خلیج فارس به گوش میرسد علاوه بر راه اندازی این سپر، آمریکا چند کشتی پیشرفته معروف به «ایجیس» که توانایی مقابله با حملات موشکی را دارند به خلیج فارس فرستاده است. اشاره به سامانه دفاع هوایی مستقر در ترکیه که بخشی از سپر دفاع موشکی ناتو در اروپاست نیز در کنار این سامانه هوایی ضروری به نظر میرسد، در واقع چندی پیش این سامانه در ترکیه فعال شده و قرار است دیگر بخشهای آن نیز که در کشورهای ایتالیا، اسپانیا و برخی کشورهای اروپای شمالی است تا سال ۲۰۱۸م فعال و عملیاتی شوند.
در سالهای گذشته، ایالات متحده آمریکا با ارسال سامانه های دفاع هوایی و رادارهای فوق پیشرفته «ایکس – باند» به شدت به دنبال تقویت توان دفاعی رژیم صهیونیستی بوده و در واقع مهمترین اقدام آمریکا در این باره، تلاش برای ایجاد سامانهای دفاعی در رژیم صهیونیستی است که با این کار توانسته است توانایی این رژیم را در مقابله با تهدیدهای موشکی بالا ببرد در همین راستا در سال ۲۰۱۰ میلادی اعلام شد که دولت آمریکا در منطقه خاورمیانه با توجه به ناتوانی سامانههای دفاع موشکی خود، بدنبال ایجاد سامانه دفاعی جدید و کارآمد است که قرار است در صورت افزایش کارآیی، این سامانه در رژیم صهیونیستی نصب گردد.
با توجه به موارد و مثالهای گفته شده، دشمنی و رقابت خاصی در عرصه نظامی در منطقه خاورمیانه، به خصوص در عرصه توان موشکی و پدافند موشکی بین ایران و آمریکا مشاهده میشود. پرواضح است که دولت آمریکا و متحدانش در منطقه با گسترش سامانه دفاعی در جریان این رقابت میکوشند تا از عمق و میزان بازدارندگی ایران بکاهند. اهداف اصلی این امر به ترتیب تضعیف توان نظامی جمهوری اسلامی ایران، پایین آوردن قدرت چانه زنی در عرصه دیپلماتیک و نهایتاً کاهش توان مقابلهای و تلافی جویانه در برابر حملات احتمالی میباشد.
اما در طرف مقابل، جمهوری اسلامی ایران سعی میکند تا این تهدیدات را به هر نحوی خنثی کند، به طور مثال سعی در افزایش توان موشکی خود با ایجاد خرید سامانههای تدافعی است، که تلاش ایران برای خرید سامانه دفاع هوایی اس ۳۰۰ از روسیه دقیقاً با همین هدف در اولویتهای اصلی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است. البته باید خاطر نشان کرد که لغو قرار داد خرید سامانه «اس ۳۰۰» از روسیه، در پی فشارهای آمریکا و رژیم صهیونیستی، باعث شده است تا وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران ساخت نمونه داخلی «اس ۳۰۰» را با نام «باور ۳۷۳» در دستور کار خود قرار دهد، که تواناییهای بسیاری برای مقابله و مواجهه با حملات هوایی دارد و کاملاً میتواند از لحاظ کارایی با نمونه روسی خود برابری کند
Sorry. No data so far.