نگاهی به زندگی علمی شهید دکتر علیمحمدی

این روزها مصادف است با سومین سالگرد شهادت مظلومانه استاد مسعود علیمحمدی و نخستین سالگرد شهادت دانشمند جوان مهندس احمدی روشن و همکار شهیدش رضا قشقایی.

 دکتر مسعود علیمحمدی که در صبح‌گاه بیست و دوم دی ماه 88 در اثر انفجار بمبی که کنار منزلش کار گذاشته شده بود به شهادت رسید، استاد پایه 22 فیزیک دانشگاه تهران و نماینده ایران در پروژه سزامی (مرکز تابش سینکروترون برای تحقیقات و علوم کاربردی در خاورمیانه) بود. مهندس مصطفی احمدی روشن هم که صبح چهارشنبه 21 دی ماه 1390 در دومین سالگرد شهادت استاد علیمحمدی به همراه راننده اش رضا قشقایی به شهادت رسید از دانش آموختگان نخبه دانشگاه صنعتی شریف در رشته مهندسی شیمی و از دانشمندان جوان هسته‌یی کشور بود که معاونت بازرگانی سایت نطنز سازمان انرژی اتمی ایران را نیز عهده دار بود.

دکتر مسعود علیمحمدی که نخستین دانش آموخته دکتری فیزیک داخل کشور به شمار می رود تا زمان شهادت بیش از 80 مقاله در معتبرترین مجلات علمی جهان به چاپ رسانده و در سال 86 در بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی حائز رتبه دوم پژوهش‌های بنیادی شده بود.

مسعود علیمحمدی، سوم شهریور 1338 در تهران متولد شد. تحصیلات دانشگاهیش را با قبولی‌ در مقطع کارشناسی رشته فیزیک در دانشگاه شیراز از سال 1356 آغاز کرد که در مجموع به دلیل هفت ترم تعطیلی دانشگاه‌ها پس از انقلااب فرهنگی، هشت سال به طول انجامید.

وی با وجود دریافت امتیاز استفاده از بورس تحصیلی‌ برای رفتن به خارج از کشور با قبولیش در دوره‌ کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی شریف در سال 1364، تصمیم به ادامه تحصیل در رشته‌ فیزیک در داخل کشور گرفت.

سه سال بعد همزمان با فارغ التحصیلی از این دوره، به عنوان یکی از پذیرفته‌شدگان اولین دوره‌ دکترای فیزیک دانشگاه صنعتی شریف در کنار دیگر دوستانش به تحصیل خود ادامه داد.

پایان نامه‌ دکتری وی در زمینه‌ نظریه‌ ریسمان زیر نظر دکتر حسام‌الدین ارفعی انجام شد.

بعدها خود وی از یکی مقالاتش که در دوره دکتری راجع به مدل WZW با گروه (3) SU در تراز k= 3 نوشته بود به عنوان یکی از کارهای مهمش یاد کرد.

وی در سال 1371 به عنوان نخستین دانش آموخته دوره‌ دکتری فیزیک در داخل کشور، از پایان‌نامه خود دفاع کرد.

دکتر علیمحمدی پس از یک سال همکاری با دانشگاه تربیت معلم تهران از سال 1372 به طور رسمی به عضویت هیات علمی دانشکده‌ فیزیک دانشگاه تهران درآمد و در همان سال‌ها برای مدتی کارهای پژوهشی خود را به همراه دیگر دوستانش در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی پی‌گیری می‌کرد.

او تا لحظه‌ شهادتش در نهایت خلوص، از آن چه در توان داشت در جهت پیشرفت روز افزون کشور در زمینه‌ پژوهش، آموزش و مدیریت علمی دریغ نورزید.

پس از تمام ارتباطش با پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، تلاش‌های زیادی جهت راه‌اندازی پژوهشکده «فیزیک کاربردی» در دانشگاه علم و صنعت ایران کرد که به دلایلی این تلاش‌ها به نتیجه‌ مطلوب نرسید.

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های وی، همواره تعریف روندی قانو‌ن‌مند بر وجود ملاک ها و معیارهای علمی برای انتخاب مدیران علمی بود. از جمله سمت‌های مدیریت علمی او ریاست گروه فیزیک، معاونت پژوهشی پردیس علوم و عضویت در هیات ممیزی دانشگاه تهران بود.

علیمحمدی در زمینه‌ آموزش، معلمی توانمند وکم‌نظیر بود. او کار تدریس را به گفته‌ خودش، از سال آخر کارشناسی یعنی از سال 1363 با مربیگری آزمایشگاه آغاز کرده بود.

وی درس‌های متنوعی از جمله‌ مکانیک کوانتومی، مکانیک کلاسیک، ذرات بنیادی، نظریه‌ میدان‌های کوانتومی و مکانیک آماری را در دانشکده‌ فیزیک ارائه می‌کرد. او همچنین کتاب مکانیک کوانتومی نوشته‌ ساکورایی را به همراه حمید‌رضا مشفق به فارس برگردانده است.

علیمحمدی با تمام فعالیت‌هایش، یکی از پژوهشگران تراز اول فیزیک ایران بود. طبق گزارش برآمده از ISI Web of Knowledge، پنجاه و شش مقاله علمی در مجلات معتبر ISIچاپ کرده است. میانگین تعداد ارجاعات به هر مقاله‌اش تا سال 89 در حدود 8.5 و شاخص h (تعداد n مقاله با بیش از n ارجاع) او 13 گزارش شده بود.

زمینه‌ تحقیقاتی وی عمدتا فیزیک انرژی‌های زیاد، مدل‌های حل پذیر، تا حدودی ماده چگال نرم و در اواخر، گرانش و کیهان شناسی بود.

او درسال 1386 یکی از برگزیدگان جشنواره بین‌المللی خوارزمی بود که طرحش رتبه‌ دوم پژوهش‌های بنیادی را کسب کرد.

به گفته همکاران، وی یکی از کارهای خوب تحقیقاتی‌اش را کار مشترکش با دکتر محمد خرمی در مورد «بررسی کلی گذار فاز مدل‌های یانگ میلز تعمیم یافته» می‌دانست. پر ارجاع‌ترین مقاله وی نیز مقاله‌ای بود در مورد پروسه‌های کاتورهیی غیر تعادلی که با همکاری محمد خرمی و وحید کریمی‌پور نوشته شد.

شهید علیمحمدی پایان نامه‌های بسیاری در مقاطع مختلف کارشناسی ارشد و دکتری فیزیک را به عنوان استاد راهنما هدایت کرد.

وی خرداد ماه سال 87 به عنوان یکی از دو نماینده ایران در پروژه سزامی (مرکز تابش سینکروترون برای تحقیقات و علوم کاربردی در خاورمیانه) منصوب شده بود.

دکتر علیمحمدی در ساعت ۷:۳۰ صبح ۲۲ دی ۱۳۸۸ هنگام خروج از منزل در اثر انفجار بمبی که در یک موتورسیکلت در کنار در منزلش جاسازی شده بود به شهادت رسید.

پیکر استاد شهید دکتر علی‌محمدی، پنجشنبه ۲۴ دی ۱۳۸۸ با حضور انبوه تشییع کنندگان در جوار امامزاده علی اکبر در شمال تهران به خاک سپرده شد.

دو سال پس از شهادت دکتر علی محمدی در 21 دی ماه 1390 شهید مصطفی احمدی روشن، دانشمند هسته‌یی و معاون بازرگانی سایت هسته‌یی نطنز هم به دست عوامل تروریستی وابسته به سرویس‌های اطلاعاتی خارجی به شهادت رسید. وی پس از شهیدان مسعود علی محمدی، مجید شهریاری و داریوش رضایی نژاد چهارمین شهید فناوری هسته‌یی ایران به شمار می رود.