«براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی ازدواج سرپرست و فرزندخوانده چه در زمان حضانت و چه بعد از آن ممنوع است؛ مگر اینکه دادگاه صالح پس از اخذ نظر مشورتی سازمان بهزیستی، این امر را به مصلحت فرزندخوانده تشخیص دهد.»
این موضوعی است که چند روزی است در کشور ما نقل محافل گوناگون شده است و به همین خاطر با استفتاء از برخی از مراجع عظام تقلید در پی واکاوی این نکته برآمدیم.
از آیت‌الله علوی‌گرگانی در این زمینه به شرح زیر است:
پرسش
«برخی این امکان را مطرح کرده‌اند که با صدور جواز قانونی اساسا موضوع فرزندخواندگی از اصالت مقصود شارع فاصله گرفته و ممکن است این موضوع طریقی برای سوءاستفاده شود. چنانکه به عنوان مثال فردی با قبول فرزندخواندگی یک دختر نوجوان، پس از مدتی با وی ازدواج کند و به این ترتیب کیان خانواده‌ها به خطر افتد. حال پرسش این است که:
1- ارزیابی حضرتعالی از این مصوبه به لحاظ شرعی چیست؟
2- چگونه می‌توان با اجرای این مصوبه سایر مبانی شرعی و اخلاقی در خانواده‌ها را رعایت کرد؟
پاسخ آیت‌الله علوی گرگانی
بسمه تعالی
گرچه در حالت اولیه، ازدواج با فرزند خوانده در مواردی که محرمیت ایجاد نشده باشد حرمت ندارد، اما چون فرزندخوانده نوعی رابطه عاطفی با پدر و مادرخوانده خود پیدا می‌کند و با ازدواج تنظیم روابط عاطفی دچار خدشه شده، تصویب چنین مصوبه‌ای مانعی ندارد.
البته لازم است در اینگونه مصوبه‌ها تخصیصات و تبصره‌هایی زده شود چراکه در برخی موارد پدر و مادر خوانده برای کفالت بهتر فرزند و ایجاد رابطه بهتر با فرزندخوانده مجبور به ازدواج است و لذا باید تبصره‌هایی در اینگونه موارد در نظر گرفته شود.»
فکر کنم نمایندگان زیاد کارتون بابا لنگ دراز دیده اند!
اما دقت کنید که این قانون صرفا امکان ازدواج فرزندخوانده ها را محدود به اجازه دادگاه می کند. شرطی که قبلا وجود نداشت و قیم می توانست با استفاده از حق قیمومیت خود خودش اجازه ازدواج فرزند خوانده را بدهد. حالا این امکان محدود شده است نه اینکه اختیار جدیدی ایجاد شده باشد. پس راستش این قانون می خواسته قدم مثبتی بردارد.
اما کار درست و صحیح این است که اساسا قیمومیت اطفال را نباید تحت هیچ شرایطی به افرادی سپرد که با آنها محرم نیستند. به هر حال این فرزندان بزرگ می شوند…این آقا که الان دختر بچه را به عنوان فرزند خوانده می پذیرد آیا ضمانتی هست که ده سال بعد هم هنوز نگاه پدری یا حداقل ناپدری و یا عمو و دایی داشته باشد؟ اینجا است که مصیبت ایجاد می شود و برای حلش پیشنهاد ازدواج می دهند! و این یعنی سوء استفاده. جایی که احساس واقعی محرمیت و رابطه نسبی یا سببی وجود ندارد ، دادن فرزند به این خانواده ها مساوی خیانت به آن اطفال است.
متاسفانه قوانین بهزیستی این شرط را لحاظ نمی کند و آن وقت بعد این قوانین وضع می شود. همان بهتر که این بچه ها در بهزستی بمانند و در آینده به سوء استفاده های عاطفی و جنسی دچار نشوند.