این روزها فضای تعدادی از کافه‌ها با یک قفسه کتاب تزیین می‌شود. بعضی از این کافه‌ها نشست‌های نقد و بررسی کتاب و فیلم هم برگزار می‌کنند و عنوان «کافه‌کتاب» را برای خودشان انتخاب کرده‌اند، اما کتاب‌فروشی‌های بزرگ ایران هنوز از لحاظ قانونی اجازه ندارند بخشی از فضای کتاب‌فروشی‌شان را به صورت کافه‌کتاب درآورند و با یک فنجان چای یا قهوه از مشتری‌های‌شان پذیرایی کنند. با اعلام این نکته که چیزی به اسم «کافه‌کتاب» تعریف نشده، به این کتاب‌فروشی‌ها اخطار می‌دهند و بعد کافه‌های‌شان را پلمب می‌کنند. می‌گویند یا کافه یا کتاب‌فروشی.
در شرایطی که بالا رفتن قیمت کتاب به مشکل غیرقابل حل حوزه نشر تبدیل شده و علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، رسما اذعان کرده: «کاهش قیمت کتاب در چنین شرایطی ممکن نیست»، شاید تنها راه برای نفس دادن به کسب و کار نیمه‌جان کتاب‌فروشی به خرج دادن ابتکارهایی مثل تأسیس کافه‌کتاب در فضای کتاب‌فروشی‌ها باشد؛ راه حلی که خود در پیچ و خم‌های قانونی به نفس نفس افتاده است.
یکی از این کافه‌کتاب‌ها که به‌تازگی به مشکل قانونی برخورده و تعطیل شده، کافه کتاب «ترنجستان سروش» است؛ فروشگاه بزرگی که مجمع ناشران انقلاب اسلامی و انتشارات سروش اداره‌اش می‌کنند. تا چند ماه پیش طبقه دوم این کتاب‌فروشی در حال تبدیل شدن به یک کافه‌کتاب بود، با چند صندلی و میزهایی که روی هر کدام دو جلد کتاب برای استفاده رایگان گذاشته بودند. قرار بود چند قفسه کتاب هم به مجموعه اضافه شود که ناگهان خبر تعطیلی این کافه‌کتاب منتشر شد. مصطفی بزرگمهر، مدیر داخلی «ترنجستان سروش»، می‌گوید: «اردیبهشت‌ماه 92 کار کافه‌کتاب ما شروع شد. تازه پا گرفته و رونق پیدا کرده بود که از اتحادیه صنف بستنی، آبمیوه و کافی‌شاپ آمدند و گفتند تداخل صنفی است، یا کل فروشگاه باید کافه باشد یا کتاب‌فروشی. اواسط اسفندماه هم از اماکن آمدند و این دستگاه (یکی از دستگاه‌های کافی‌شاپ) را پلمب کردند.»
فعالیت کافه‌کتاب «ویستار» نیز با حکمی مشابه متوقف شده است. پژمان سلطانی، مدیر کتاب‌فروشی ویستار، می‌گوید: «آن‌ها مدعی بودند با یک جواز نمی‌شود چند شغل داشت. ما هم می‌گفتیم حتا در استخرها هم چند شغل وجود دارد. اما انگار آن‌ها با تجمع در کتاب‌فروشی‌ها مخالف بودند… عنوان «کافه‌کتاب» را اولین‌بار نشر ویستار به کار برد. آن موقع همه مسخره می‌کردند. ما در کافه این امکان را فراهم کرده بودیم که هر کس هر کتابی را که می‌خواهد، بخواند و سر جایش بگذارد. نشست‌هایی هم برگزار می‌کردیم که در آن‌ها کسانی مثل محمود دولت‌آبادی، اکبر رادی، سیمین بهبهانی و… حضور داشتند. برای کودکان هم جلسات نقد کتاب داشتیم. سر همان جلسات چند بار پلیس امنیت رفتیم.»
او به برنامه‌های دیگری هم برای کافه‌کتاب «ویستار» اشاره می‌کند: «یک منوی رایگان با 14 هزار ساعت موسیقی تهیه کرده بودیم که مشتری‌ها می‌توانستند یک هدفون بگیرند و موسیقی انتخابی‌شان را گوش کنند. اما پیش از این‌که طرح اجرا شود آن اتفاق برای کافه افتاد. سال 86 کافه‌کتاب‌ها را بستند. مدتی هم به دلیل مشکلاتی، فروشگاه ویستار تعطیل شد. ما نیز بعد از باز شدن فروشگاه دیگر کافی‌شاپی را که در کتاب‌فروشی داشتیم، باز نکردیم. آن موقع به‌جز کافه ما، چند کافه‌کتاب دیگر را هم بستند. کتاب‌فروشی‌های دیگر کم کم کافه‌های‌شان را باز کردند، ما نه.»
یکی از کافه‌کتاب‌های دیگری که سال 86 تقریبا همزمان با «ویستار» تعطیل شد، کافه‌کتاب «ثالث» بود. این کافه چندی پس از تعطیلی، مجددا کارش را آغاز کرده و در حال حاضر هم فعال است.
محمدعلی جعفریه، مدیر نشر ثالث، درباره این کافه‌کتاب می‌گوید: کافه ما از سال 86 تا سال 87 به مدت یک سال تعطیل بود. در اروپا، کتاب‌فروشی‌های بزرگ چنین امکانی فراهم کرده‌اند که مردم می‌توانند هم قهوه بخورند، هم کتاب‌ها را ورق بزنند. در کتاب‌فروشی ثالث، مشتری‌ها می‌توانند از کتاب‌هایی که بالا در چند قفسه گذاشته‌ایم استفاده کنند و آن‌ها را ورق بزنند. البته مشتری‌های ما می‌توانند از کتاب‌های کتاب‌فروشی هم در کافه استفاده کنند. منع چندانی نیست.
جعفریه درباره مشکل قانونی فعالیت کافه‌کتاب‌ها اظهار می‌کند: در این‌باره قانونی وجود ندارد، اما الآن بیش‌تر کتاب‌فروشی‌ها دارند این امکان را برای مشتری‌ها فراهم می‌کنند. مشکل قانونی هم تقریبا حل شده است. مجمع امور صنفی موضوع کافه‌کتاب را تصویب کرده، در وزارت بازرگانی هم دارد تصویب می‌شود. فروشگاه‌هایی که بیش از 70 متر فضا دارند می‌توانند کافه هم داشته باشند. اتحادیه ناشران و آقای آموزگار (دبیر اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران) که خودشان کافه‌کتاب «آمه» را دارند، در حال پی‌گیری این موضوع از طریق مجمع امور صنفی هستند.
به دلیل مسافرت محمود آموزگار، گفت‌وگو با او میسر نشد، اما نادر قدیانی، رییس اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران، درباره این موضوع به ایسنا می‌گوید: «تا این لحظه هیچ قانونی در این‌باره مصوب نشده و فعلا برنامه یا تصمیم خاصی در ارتباط با این قضیه وجود ندارد.»
حال باید منتظر ماند و دید اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان این برنامه یا تصمیم خاص را در دستور کارش قرار می‌دهد، یا کتاب‌فروش‌ها همچنان در مقابلِ ایجاد فضایی صمیمی‌تر و پذیرایی‌ای اندکی گرم‌تر از مشتری‌های‌شان، باید هر لحظه منتظر اخطار و هشدارِ اتحادیه صنف بستنی، آبمیوه و کافی‌شاپ باشند.
Sorry. No data so far.