یک نمونه از تبلیغات این برنامه (برای اندازه بزرگ کلیک کنید)
تریبون مستضعفین– بسیج دانشجویی دانشگاه صنعتی امیرکبیر، سال 87 در هنگامه‌ی تدفین شهدا در دانشگاه -که به واقع بهترین و باشکوه‌ترین مراسم تدفین شهدا در دنشگاه‌ها بوده‌است- از مدت‌ها قبل در صحن دانشگاه هر روز با ایجاد حلقه‌های بحث و گفتگو در کنار زیلوهایی که دانشجوها در حال انجام کارهای تزئینات برای استقبال بودند، تجربه‌ی خوب و عملی و اثر گذاری از مناظرات دانشجویی دارد. روندی که در این دانشگاه ادامه یافته است. در زیر نگاهی می‌اندازیم به تحلیل بسیج دانشجویی این دانشگاه به بحث کرسی‌های آزاد اندیشی. در انتهای مطلب لینک‌های مرتبط از سایت بسیج دانشجویی امیرکبیر قرار داده شده است.
*******
آزاد اندیشی به عبارت ساده یعنی توان بیان آزادانه ، منطقی و آرام حرف و نظر خود؛ بدون ترس از ساختارهای رایج و ژست های روشنفکری .انقلاب اسلامی در شرایطی که دنیا و حتی به اصطلاح روشنفکران داخلی، یا دست تمنّا به سوی غرب دراز کرده بودند یا در مقابل شرق دست ارادت بر سینه گذاشته بودند؛ حرف نوی را در ایجاد نظام های زندگی بشر در جنبه های مختلف مطرح کرد که هیچ شباهتی به حرف های رایج نداشت. بنابراین انقلاب ما خود نماد آزاد اندیشی، آزادانه فکر کردن و حرف نو زدن، بوده و هست.
از طرفی انقلاب اسلامی چه برای تکامل (نیل به آرمان های بلند خود در عرصه های مختلف در داخل) و چه برای صدور جهانی، نیاز به گسترش “فرهنگ” خود دارد. پوشیده نیست که امروز دنیای غرب با خلع سلاح فرهنگی، روح خودباوری را از کشورهای اسلامی گرفته است و جنگ ما با غرب نیز عمدتاً در همین زمین است؛ جنگی که از آن تعبیر به جنگ نرم می شود.از آن جایی که آزاد اندیشی شرط لازم برای رشد فرهنگ و علم است می توانیم آن را از مهمترین سلاح ها در جنگ نرم به حساب آوریم. یعنی بوسیله ی آزاد اندیشی است که می توان بر انبوه فرهنگ و علم ترجمه ای که هجمه ای عظیم بر انقلاب وارد کرده و می کند فایق آمد. با بیان حرف نو و نوآوری در مسائلی که غیر قابل خدشه پتداشته شده اند و بیرون آمدن از دام جزم اندیشی در علوم وارداتی و فضای جنجال می توان به انقلاب خون تازه تزریق کرد. آزاد اندیشی هویت ملی ما را تقویت خواهد کرد و هویت ملی یعنی اساس پیشرفت. بنابراین آزاد اندیشی نه یک شعار گذرا، بلکه استراتژی انقلاب اسلامی در دهه چهارم(دهه ی پیشرفت و عدالت) برای “پیشرفت” است. البته همان طور که رهبر انقلاب نیز فرمودند باید توجه داشت که حرف نو در کدام جهت است در جهت تخریب یا ترمیم.
بحث آزاد اندیشی را در سطحی، می توان مترادف با نهضت نرم افزاری و تولید علم پنداشت اما باید در نظر داشت که آنچه از بیانات رهبر انقلاب از سال 81 تا کنون بر می آید این است که کرسی های آزاد اندیشی سطوح مختلفی دارد :
1. کرسی های نظریه پردازی : ارائه نظریه ها و اندیشه های جدید توسط متخصصین، نقد و داوری این نظریه ها در فضایی تخصصی (ظاهراً هیئت حمایت از کرسی های نظریه پردازی ِ شورای عالی انقلاب فرهنگی بخشی از این مسئولیت را بر عهده گرفته است.)
2. کرسی های آزاد اندیشی : لزوماً حرف نوی در آن مطرح نمی شود اما متخصصین یک رشته به گفتگوی آزاد و منطقی می پردارند(بنابراین بیشتر در سطح استادان مطرح است هرچند که مخاطبین آن سایر حوزویان و دانشگاهیان نیز هستند)
3. کرسی های آزاد فکری : کرسی هایی که در آن دانشجویان حتی در رشته های غیر تخصصی خودشان به بیان نظرات و آراء می پردازند.در این مورد در ادامه بیشتر صحبت خواهیم کرد.
در ضمن ذکر این مطلب نیز حائز اهمیت است که کرسی های آزاد اندیشی در سطوح مختلف، محدود به رشته ی خاصی نمی شود و می تواند تمام زمینه های عملی و نظری را در برگیرد. ایجاد این کرسی ها باید فضای گفتگوی منطقی و آرام را در جامعه حاکم کند و در واقع جلوی لفّاظی ها و طرح ادعا ها و شبهات انباشته را بگیرد، بنابراین باید به فرهنگ عمومی تبدیل شود و همان طور که رهبر عزیز انقلاب نیز تأکید دارند این حرکت باید از حوزه و دانشگاه شروع شود و مجرای لازم را نیز حوزویان و دانشگاهیان فراهم کنند نه به صورت آیین نامه از فلان وزارتخانه یا نهاد. هر چند که برای برگزاری این کرسی ها آن طور که مطلوب است باید قوانینی دست و پا کرد اما این را نیز خود اهالی حوزه و دانشگاه باید انجام دهند.
همان طور که ذکر شد کرسی های آزاد اندیشی سطوح مختلفی دارد که در این نوشتار می خواهیم به سطح سوم بپردازیم و گوشه ای از تجربیات بسیج دانشجویی امیرکبیر در برگزاری هرچند ناقص این کرسی ها را نیز بیان کنیم.
با توجه به بیانات اخیر رهبری در جمع نخبگان علمی، مبنی بر ایجاد کرسی های آزاد فکری معرفتی و سیاسی در دانشگاه ها، 4مشخصه می توان برای این کرسی ها برشمرد :
1. دانشجویی است. (“چند نفر دانشجو بروند، آنجا حرف‌شان را بزنند، حرف همدیگر را نقد کنند، با همدیگر مجادله کنند”)
2. تا کنون وجود نداشته است و منظور مناظرات رایج کنونی نیست ( “شما کرسى آزادفکرى سیاسى را، کرسى آزاد فکرى معرفتى را تو همین دانشگاه تهران، تو همین دانشگاه شریف، تو همین دانشگاه امیرکبیر به وجود بیاورید.” )
3. غیر تخصصی است یا بهتر بگوییم لزوماً تخصصی نیست (در سه مصداقی که رهبری بدان اشاره کردند، دوتایشان دانشگاه صنعتی بودند، یعنی کرسی آزاد فکری معرفتی و سیاسی در دانشگاه صنعتی)
4. در کل فضای عقلانی و بحث منطقی را به وجود می آورد.( “حق، آنجا خودش را نمایان خواهد کرد. حق این‌جورى نمایان نمی‌شود که کسى یک انتقادى را پرتاب بکند. این‌جورى که حق درست فهمیده نمی‌شود” )
واضح است که ایجاد این کرسی ها نافی سایر سطوح کرسی های آزاد اندیشی نیست. اما این کرسی ها را می توان در دسترس ترین شیوه ی کرسی ها برای عموم دانشجویان دانست که دستیابی به فضای آزاد اندیشی را با سرعت بیشتری محقق می کند.
باید توجه داشت که فضای تضارب آراء آداب خاص خود را می طلبد و ایجاد “ادب آزادی” نیز کار آسانی نیست به خصوص که عده ای مخصوصاً در دانشگاه ها، زیست خود را مدیون فضای هیجانی و طرح شبهات انبوه بدون امکان پاسخ به آن ها و جنجال هستند. لازم است در اینجا تجربه ای را که حداقل در دانشگاه امیرکبیر وجود داشته و از سایر دانشگاه ها نیز شنیده شده ذکر کنیم. وقتی به کسانی که به اصطلاح معترضند و همواره صدایشان در تجمعات غیر قانونی بلند است گفته می شود که بیایید و در فضای عقلانی و آرام، سوالات، نظرات و اسناد خود را مطرح کنید جواب می شنوید که فضای دانشگاه امنیتی است و این کار عواقب بسیار ناخوشایندی را به دنبال خواهد داشت. در جواب باید به این افراد گفت که اولاً- این تنها یک ادعا است چرا که افراد بامنطقی، بودند که در جلسات گفتگو و مناظرات آرام همین چند ماه اخیر بسیج دانشجویی شرکت کردند و تند ترین حرف ها را البته به صورت عقلانی مطرح کردند و تا کنون حتی یک اخطار نیز دریافت نکردند. ثانیاً- اگرهم بر فرض، همچین هزینه ای وجود دارد؛ مطمئناً هزینه ی آن از شرکت در تجمعاتی که در آن به دور از عقل و منطق به تمام مقدسات توهین می شود کمتر است. عده ای نیز مطرح می کردند که شرکت در تجمعات اثرگذاری بیشتری نسبت به بیان نظرات و گفتگو در فضای آرام دارد؛ متاسفانه این نیز سخن بی مایه ای است و کسی که منطق و عقلانیتی برای استدلال های خود داشته باشد می داند که حتی برای جریان سازی بلند مدت باید حرف مستدل برای گفتن داشته باشد وگرنه هیاهو در این تجمعات چند روزه که همچون کف روی آب به سرعت از بین خواهد رفت.
بنابراین به دور از یأس ( و نه شتابزده) باید این جلسات را راه اندازی کرد. همواره وجود دارند افرادی که حاضرند با شهامت و به دور از نفاق حرف خود را بزنند، کمااینکه در امیرکبیر نیز این اتفاق افتاد. اکنون در کمتر ازسه ماه، برنامه های گفتگو و مناظره دانشجویی در فضایی آرام ذیل عنوان “سلسله مناظرات آزاد دانشجویی”، جایی در بین دانشجویان برای خود بازکرده است و به اذعان حاضران در این برنامه ها، این تجربه ی جدیدی در دانشگاه ماست که افراد با نظرات کاملاً متفاوت در فضایی عقلانی حرف همدیگر را بشنوند و نقد کنند.
در امیرکبیر ابتدا طرح اولیه ای برای راه اندازی کرسی های آزاد فکری نوشته شد و سپس به تدریج با برگزاری جلسات، قوانینی برای برنامه گفتگوی دانشجویی و قوانینی نیز برای برنامه مناظره دانشجویی تهیه شد. تا کنون 6 برنامه از این سلسله جلسات برگزار شده و سعی بر این بوده که شیوه های مختلف برگزاری، (البته با توجه به ویژگی های چهارگانه ی مذکور) در مکان های مختلف و با موضوعات متنوع تجربه شود. برنامه گفتگوی دانشجویی در مسجد ( که دانشجویان با ثبت نام قبلی در فرصتی چند دقیقه به بیان نظرات خود می پردازند) و برنامه ی مناظره دو نفره؛ در مسجد و آمفی تئاتر؛ با موضوعاتی مانند: وارثان خط امام چه کسانی هستند؟انقلاب اسلامی در مسیر یا خارج از مسیر؟ تدفین شهدا در دانشگاه امیرکبیر و اسلام و لیبرالیسم.
همچنین تهیه ویژه نامه کرسی های آزاد فکری برای فرهنگ سازی و پخش در سطح دانشگاه های کشور، شامل مصاحبه با استادان و صاحبنظران، راه اندازی سایت به منظور برگزاری کرسی ها در فضای مجازی و راه اندازی کرسی ها در دانشکده های مختلف نیز در دستور کار کارگروه کرسی های آزاد فکری بسیج دانشجویی امیرکبیر قرار دارد.
* مسئول کارگروه مناظرات دانشجویی دربسیج دانشجویی دانشگاه صنعتی امیرکبیر
لینک‌های مرتبط:
+ آئین نامه برنامه مناظره دانشجویی
+ آئین نامه برنامه گفتگوی دانشجویی
+ مناظره دانشجویی با موضوع اسلام و لیبرالیسم
+ گزارش گفتگوی آزاد دانشجویی با موضوع «انقلاب اسلامی؛ در مسیر یا خارج از مسیر؟»
+ گزارش گفتگوی آزاد دانشجویی در مسجد دانشگاه با موضوع وارثان خط امام
Sorry. No data so far.