دیدبان؛ناندرا مودی، نخست وزیر هند، در اجلاس اتحادیه بین‌المللی انرژی خورشیدی که در ابتدای ماه جاری میلادی در دهلی برگزار شد به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل اعلام کرده که این اتحادیه در آینده می‌تواند جایگزین اوپک شود. مودی درباره این موضوع گفت: «در سال‌های پیشرو، زمانیکه جهان پیرامون ابتکارات بزرگ در راه رفاه و انسانیت در قرن ۲۱ صحبت می‌کند نام اتحادیه بین‌المللی انرژی خورشیدی در صدر خواهد بود.»
هند از زمان استقلال در سال ۱۹۴۷ سعی کرده است رهبری الهام‌بخش در جهان درحال‌توسعه باشد. برای دستیابی به این هدف، این کشور تصمیم گرفته از قدرت نرم استفاده کند و بیشتر کشورها را از طریق جذب کردن در حوزه نفوذ خود قرار دهد تا از طریق اجبار. در دهه‌ی ابتدایی استقلال دهلی نو سعی کرد قدرت خود را از طریق همکاری با کشورهای تازه استقلال‌یافته از استعمار افزایش دهد. پس‌ازآن هند توانست با آزادسازی اقتصاد و جذب مشارکت اقتصادهای پیشرفته دنیا رشد اقتصادی داشته باشد. این بار نیز هند می‌خواهد باز هم تعاملات خود را با کشورهای درحال‌توسعه افزایش دهد اما با استفاده از انرژی خورشیدی.
در سال ۲۰۱۵ هند تصمیم گرفت به فرانسه در اتحادیه بین‌المللی انرژی خورشیدی (International Solar Alliance) ملحق شود. این نهاد برای تسهیل استفاده از انرژی خورشیدی ایجاد شده است. این سازمان در هند ایجاد شده و ۱۲۱ کشور که بین مدارهای رأس‌السرطان و رأس الجدی قرار دارند می‌توانند در این اتحاد عضو شوند. این کشورها از نظر تابش نور خورشید غنی هستند. تاکنون ۶۸ کشور عضو این اتحاد شده‌اند. تمامی این ۱۲۱ کشور باهم حدود سه‌چهارم از جمعیت جهان را شامل می‌شوند اما تنها ۲۳ درصد از انرژی خورشیدی جهان را تولید می‌کنند و اکثر آن‌ها از کشورهای فقیر و کم‌درآمد هستند.
در ماه مارس اولین اجلاس سران این اتحادیه برگزار شد. در این اجلاس هند نه‌تنها عزم خود را برای استفاده بیشتر از انرژی خورشیدی نشان داد بلکه رهبری خود را در جهان درحال‌توسعه اعلام کرد. البته صحبت از استفاده انرژی خورشیدی برای قدرت نرم توسط هند شاید هنوز زود باشد.
اتحادیه بین‌المللی انرژی خورشیدی نه قیودی محدود کننده را بر اعضا اعمال می‌کند و نه هدفش گرفتن پولی در ازای عضویت است. این اتحادیه با چالش‌هایی که کشورهای عضو برای استفاده از انرژی خورشیدی دارند آشناست. تأمین مالی زیرساخت‌های انرژی خورشیدی از مهم‌ترین موانع بر سر راه کشورهای درحال‌توسعه است. اگرچه همواره فناوری‌های مربوط به استفاده از انرژی خورشیدی در حال ارزان‌تر شدن هستند، اما همچنان قیمت آن‌ها برای این کشورها به قدری بالا است که نتوانند آن را تهیه کنند. همچنین بازار انرژی در عمده این کشورها به قدری کوچک است که برای سرمایه گذاران جذابیتی ندارد.
اتحادیه بین‌المللی انرژی خورشیدی به موانع کشورها واقف است و می‌خواهد با تأمین منابعی کارشناسی، اطلاعاتی را در مورد چگونگی اجرای پروژه‌های خورشیدی در کشورهای عضو، مسائل فنی و همچنین میزان تقاضا برای این انرژی را مشخص کند. هدف این اتحادیه این است که تا سال ۲۰۳۰، در تمامی بازار هدف، مجموعاً ۱ تریلیون دلار سرمایه جذب این بخش شده باشد و ۱۰۰۰ گیگاوات به ظرفیت تولید انرژی خورشیدی کشورهای عضو افزوده شود. برای غلبه بر چالش سرمایه‌گذاری، در ماه دسامبر این سازمان مکانیسمی را که برای کاهش خطر سرمایه‌گذاری طراحی کرده اعلام نمود. اتحادیه اعلام کرده است که این مکانیسم شامل انتقال سرمایه میان بازار مشترک این کشورها خواهد شد و خطر تغییرات ارزش پول محلی این کشورها را نخواهد داشت. بر اساس تخمین، این مکانیسم سبب کاهش هزینه پروژه‌های خورشیدی به نصف خواهد شد. آموزش ۱۰ هزار متخصص در این زمینه و ایجاد مراکز تحقیقاتی در کشورهای عضو نیز از دیگر اهداف این سازمان است.
هند به دلایل متعددی، برای دستیابی به قدرت نرم به انرژی خورشیدی روی آورده است. اولاً این کشور نیاز به انرژی را حس کرده و مشکلات دیگر کشورهایی که منابع سوختی ندارند را در این زمینه درک می‌کند. از سوی دیگر هند یکی از بزرگ‌ترین کشورها و بازارها در زمینه انرژی خورشیدی است. هند در ۴ سال توانسته بدون استفاده از یارانه و با بازار آزاد ۲۳ گیگاوات انرژی خورشیدی تولید کند که برای تأمین ۱۶ میلیون خانه کافی است. بازار انرژی خورشیدی در هند در دستان بخش خصوصی است و شرکت‌های بزرگ و تأثیرگذاری در آن فعالیت می‌کنند. ازآنجاکه هند به‌اندازه چین قدرت سرمایه‌گذاری ندارند ( تا پروژه‌ای مانند احیای جاده ابریشمBRI را رهبری کنند) بر تخصصش در انرژی خورشیدی برای توسعه روابطش با دیگر کشورها تمرکز کرده است.
در راستای این راهبرد، هند تمرکزش را بر کشورهای زیر صحرا گذاشته است. این منطقه با توجه به نزدیکی‌اش به هند و همچنین افزایش سرمایه‌گذاری‌های چین در آن، برای سرمایه‌گذاری هندی‌ها منطقه‌ای مناسب به نظر می‌آید. کشورهایی مانند تانزانیا، اتیوپی، گینه، مالی، نیجر، بورکینافاسو و ماداگاسکار از روز اول در این پیمان عضو شدند و کشورهای گابون، بنین، غنا و نیجریه از آن زمان به اعضا اضافه پیوسته‌‌اند. هند ۱٫۴ میلیارد دلار اعتبار برای کشورهایی که عضو این اتحادیه شوند در نظر گرفته است. جدای از این، ۲ میلیارد دلار نیز خارج از اتحادیه به کشورهای آفریقایی برای سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی خورشیدی اختصاص داده است.
اما هند در زمینه افزایش حضورش در کشورهای آفریقایی برای انرژی خورشیدی بدون چالش نبوده است. برای مثال لازم است که روابط دو جانبه کشورها با هند به‌گونه‌ای تنظیم شود که این کشور را خیرخواه بدانند و نه فرصت‌طلب. همچنین اخیراً هند تعرفه‌هایی را بر واردات وسایل تولید انرژی خورشیدی از مالزی و چین وضع کرده است که سبب تضعیف نقش دوستانه اتحادیه تازه تأسیس‌اش خواهد شد. چالش دیگر هند این خواهد بود که این کشور در زمینه تحقیقات و همچنین تولید تجهیزات انرژی خورشیدی پیشرو نیست و برای رهبری کشورهایی که می‌خواهند در این زمینه پیشرفت کنند، هند باید این فاصله را جبران کند که البته با همکاری فرانسه این کمبود تا حدودی جبران می‌شود.
مشکل دیگر این اتحادیه، وجود سازمان‌هایی با اهداف همپوشان است. برای مثال در سال ۲۰۰۹، آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدید پذیر (IRENA) به رهبری آلمان در ابوظبی ایجاد شد. اتحادیه بین‌المللی انرژی باید برای قدرت گرفتن خود را از دیگر نهادها متمایز کند. حمایت از سوی ایالات متحده و چین می‌تواند به ارتقای این اتحاد قوت بخشد اگرچه گویا واشنگتن در مورد ایده هند تردید دارد. اما هند به دنبال ترغیب هر چه بیشتر آمریکا برای سرمایه‌گذاری در این طرح است. چین نیز اعلام کرده که یارانه‌های داخلی برای این انرژی را کاهش می‌دهد که ممکن است شرکت‌ها را به سمت پیدا کردن بازارهای خارجی سوق دهد. به دلیل ظرفیت عظیم تولید و سازمان‌دهی چین، هرگونه تلاشی از سوی پکن در زمینه انرژی خورشیدی سبب تضعیف تلاش‌های هند برای استفاده از این انرژی به‌عنوان ابزار قدرت نرم خواهد شد.
با تمامی این‌ها، اتحادیه‌ای که هند ایجاد کرده برای موفق شدن نیازی به تحقق تمامی اهدافش ندارد. راه زیادی برای استفاده از ظرفیت‌های انرژی خورشیدی در کشورهای توسعه‌یافته باقی است. اگرچه ممکن است این سازمان به هدف هند برای افزایش نفوذ ژئوپلیتیک‌اش کمک زیادی نکند، آینده‌ای روشن‌تر و پایدارتر برای کشورهای درحال‌توسعه رقم خواهد زد.
https://unfccc.int/news/international-solar-alliance
https://worldview.stratfor.com/article/will-india-find-its-place-sun-solar-power
Sorry. No data so far.