مقام معظم رهبری(حفظه‌الله‌تعالی) در دیدار اساتید محترم دانشگاه در تاریخ دوم شهریور ماه مصادف با بیست و سوم ماه مبارک رمضان به نکات مهمی درباره‌ی پیشرفت علمی کشور، نقش دانشگاه‌ها و جهاد اقتصادی اشاره فرمودند؛ این مقاله به تبیین قسمتی از صحبتهای معظم له میپردازد.
دکتر عبدالمجید شیخی- مقام معظم رهبری(حفظه‌الله‌تعالی) در دیدار اساتید محترم دانشگاه در تاریخ دوم شهریور ماه مصادف با بیست و سوم ماه مبارک رمضان به نکات مهمی درباره‌ی پیشرفت علمی کشور، نقش دانشگاه‌ها و جهاد اقتصادی اشاره فرمودند. ایشان در بخش اول از بیانات خود فرمودند: «یکی از ستون‌های اصلی ایستادگی ملت ایران پیشرفت‌های علمی است که به دنبال آن پیشرفت‌های عملی و اجرایی را به دنبال داشته است» و نیز فرمودند: «این دانشگاه بود که به ملت ایران کمک کرد تا بتواند آبروی خود را حفظ کند و در برابر دشمن سینه سپر نماید.» در این بخش از بیانات معظم‌له چند نکته‌ی مهم نهفته است. از جمله این‌که پیشرفت علمی موجب اقتدار همه جانبه در کشور شده و می‌شود.
امروزه این موضوع اصل کاملاً پذیرفته شده‌ای در علوم انسانی به ویژه علم اقتصاد است که پیشرفت علمی نه تنها یک انباشت سرمایه و مولد ارزش افزوده در اقتصاد است بلکه عامل اصلی جهش اقتصادی و ایجاد یک انقلاب در وضعیت عادی است. بیان اشاره شده‌ی معظم له در واقع یک اصل علمی است و به طور مسلم تأکید بر نقش نقش آفرینان این عرصه از باب سپاسگذاری از تلاش گران عرصه‌ی علم و بر مبنای دستورات دین مبین اسلام است. با این مقدمه مشخص می‌شود که نقش دانشگاه و دانشگاهیان می‌تواند یک نقش سرنوشت ساز باشد. این سخن عیناً با بیان بنیان‌گذار جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی(قدس سره) که فرمودند: «دانشگاه مبدأ تمام تحولات است» منطبق است. از این رو مقام معظم رهبری با اشعار به این نتیجه‌ی عقلایی بلافاصله فرمودند: «دشمن دو کار برای دانشگاه‌های ما برنامه‌ریزی می‌کند؛ یکی علم زدایی و دیگری دین زدایی است.»
علم زدایی این است که استاد و دانش‌جو را به کارهای غیر علمی مشغول نماید و دین زدایی نیز خالی کردن دانشگاه و دانش‌جو از معرفت عمیق علمی و بیگانگی نسبت به اسلام است. از این رو یک دانشگاه سکولار با ابزار علمی می‌تواند برعکس یک خطر و تهدید بزرگ برای کشور باشد. در این بیانات انتظار بر این بود که برای ترغیب بیش‌تر و هدایت این تلاش‌ها باید ظرف و برنامه‌ی آن نیز مطرح شود. بدین سبب ایشان مجدد با کمال درایت، ظرف «نقشه‌ی جامع علمی کشور» را به عنوان منظومه‌ی علمی کشور برای سازماندهی و ساماندهی مطرح فرمودند. به طور حتم در این بیان نیز نکات مهم اثباتی وجود دارد.
انسجام علمی در قالب یک برنامه‌ی آمایشی می‌تواند ضامن تحقق اصل «کمینه سازی هزینه‌ها» در شلوغ بازاری از هجمه‌ی نیازهای پژوهشی از یک طرف و هجمه‌ی نیروهای با انگیزه، مستعد و نخبه با برخورداری از انواع سبد نیازسنجی و کثرت مسایل پژوهشی از طرف دیگر باشد. با وجود مشکل منابع مالی برای تأمین این نیازهای نامحدود، مسلماً منظومه‌ای مانند نقشه‌ی جامع علمی در سطح اجرایی لازم است تا اجازه ندهد منابع بدون اولویت سنجی هزینه شوند و با محوریت مسایل اصلی صرف شوند. در این راستا لازم است تا این عوامل با حداکثر ظرفیت با هم تلفیق گردند تا بهره‌وری به حداکثر برسد.
انسجام علمی در قالب یک برنامه‌ی آمایشی می‌تواند ضامن تحقق اصل «کمینه سازی هزینه‌ها» در شلوغ بازاری از هجمه‌ی نیازهای پژوهشی از یک طرف و هجمه‌ی نیروهای با انگیزه، مستعد و نخبه با برخورداری از انواع سبد نیازسنجی و کثرت مسایل پژوهشی از طرف دیگر باشد. با وجود مشکل منابع مالی برای تأمین این نیازهای نامحدود، مسلماً منظومه‌ای مانند نقشه‌ی جامع علمی در سطح اجرایی لازم است تا اجازه ندهد منابع بدون اولویت سنجی هزینه شوند و با محوریت مسایل اصلی صرف شوند.
باز در بیان معظم له با کمال فصاحت مشاهده می‌شود که چه زیبا حق علمی بودن سخن را به جا می‌آورند و با این مضمون می‌فرمایند: «بخشی از ظرفیت نیروهای دانشگاهی در این عرصه هنوز درگیر نشده است و باید از کل ظرفیت در نوآوری و حل مسایل علمی کشور استفاده شود و مجدد تأکید می‌فرمایند تا ضمن توجه به نیازهای اصلی عزم دانشگاهیان، اساتید و دانش‌جویان در کارهای پژوهشی و به خصوص پایان نامه‌های تحصیلات تکمیلی باید متوجه مسایل و مشکلات اصلی کشور باشد.» این بیان نیز قطعه‌ی گمشده‌ی دیگری از اصل بهینه‌سازی عرضه و تقاضای تولید علم و فن‌آوری و اصل کمینه سازی هزینه و بیشینه سازی ضریب کارآیی هزینه‌ها در اقتصاد پژوهش است. به دنبال این بیانات بر هدایت و چرخه‌ی علمی از مرحله‌ی «طرح ایده‌ها تا مصرف در عرصه‌ی اجرایی» سخن فرمودند، این چرخه از نظر معظم له شامل مراحل زیر است:
طرح ایده، مرحله‌ی تبدیل به علم، مرحله‌ی فن‌آوری، مرحله‌ی صنعتی شدن و در نهایت مرحله‌ی بازار مصرف. با توجه به مقدمه‌ی بالا مبنی بر نقش علم و فن‌آوری در جهش اقتصادی در ادبیات اثباتی اقتصاد، تأکید ایشان در این‌جا مبنی بر «بازخورد تولید ایده در تولید مجدد ایده در عرصه‌ی اقتصاد کشور» نمادی دیگر از اشراف علمی معظم له بر این مبانی علمی است. حال اگر به مقدمات یاد شده دقت شود و به مطالبات ایشان راجع به جهاد اقتصادی ارتباط داده شود نتایج بدیهی قابل استنباط است.
اتفاقاً در بیانات دوم شهریور در این خصوص نیز تأکید کردند که باید راجع به جهاد اقتصادی کارهای پژوهشی انجام شود. وقتی عرصه‌ی علم و فن‌آوری شالوده و زیربنای یک اقتصاد باشد و بتواند آن اقتصاد را به یک اقتصاد مقاوم یا به تعبیر امام خامنه‌ای «اقتصاد مقاومتی» تبدیل کند این عرصه منشأ تولید قدرت و هیبت می‌شود و از این رو در بیان ایشان «هر چیزی که مایه‌ی استقامت ملت است آماجی از آماج دشمن است» و چون ایشان در بیان مفهوم جهاد اقتصادی فرمودند که این مفهوم به معنی درک حضور دشمن در عرصه‌ی اقتصاد است بنابراین دقت شود که جهاد علمی برای تولید دانش، علم و فن‌آوری نیز یک بخشی از جهاد اقتصادی و از آن بالاتر پشتوانه‌ی تمام عیاری از جهاد اقتصادی است.
در این عرصه نیز جهاد اقتصادی دو بعد خواهد داشت. یکی به لحاظ قالب و دیگر به لحاظ محتوا. به لحاظ قالب اصل تهییج جامعه‌ی علمی کشور برای تلاش و همت بیش‌تر و مضاعف برای حل مسایل پژوهشی کشور و حتی صدور دانش به خارج از کشور و از نظر محتوایی دقت در گزینش محورهایی که نقاط آسیب کشور از نظر وابستگی به بیگانه هستند و حل این مشکلات می‌تواند بهانه‌های استیلای اقتصادی، فرهنگی، علمی و سیاسی بیگانگان را بر طرف نماید و در بازارهای بین‌المللی ما را از یک مشتری «چانه پذیر» تبدیل به یک عرضه کننده‌ی مقتدر محصولات علمی و فنی «چانه گذار» تبدیل نماید.
Sorry. No data so far.