خبر اخراج سفیر رژیم صهیونیستی از ترکیه توسط دولت اسلام گرای اردوغان بیشتر از آن که خلوص استکبارستیزی ترکیه را نمایان سازد، از آن جا که با پذیرش سپر دفاع موشکی آمریکا در خاک ترکیه همراه شد، تناقضات یک دستگاه تصمیم گیری پیچیده در دیپلماسی را هویدا ساخت. مشکل فکری ترکیه در خصوص موضع گیری در قبال مسائل جهان اسلام، ضعف در جبهه ای دیدن دشمن است.
این مسئله البته برای سیاست‌مداران ترک، شفاف است چرا که اساسا آن ها فقط به منافع ملی می اندیشند. البته نکته قابل تامل این است که گستره و تنوع منفعت های ملی آن ها بسیار بیشتر از طرز تلقی های سنتی در خصوص منافع ملی می باشد. به عبارتی ترکیه ژست فرهنگی و حقوق بشردوستانه را به عنوان زمینه ساز دست یابی به منافع سیاسی و اقتصادی خود می داند و همین امر موجب شده است تا در بسیاری از موارد از فرزندخواندگی کودکی که پدر و مادر خود را در آشوب های سوریه از دست داده است تا عکس یادگاری انداختن با قحطی زدگان سومالیایی را در دستور کار افزایش قدرت نرم خود جای دهند.
مواضع ترکیه در قبال تحولات سوریه، اگرچه هماهنگی با سیاست های غرب محسوب می شد اما موضع رسانه ای و هجومی ترکیه در قبال اسرائیل، کمتر خدشه دار شده است. به عبارت دیگر، هماهنگی با غرب در تحولات سوریه اگرچه می تواند شک و تردیدهایی را در قبال سیاست اسرائیل ستیزی ترکیه به‌وجود آورد اما غیرمستقیم بودن این ربط ها، باعث می شود که موضع ترکیه در قبال اسرائیل کمتر خدشه پذیر شود و از سویی نیز هجوم رسانه ای این کشور به اسرائیل، سایه ای عظیم بر سر همه این شک و تردیدها خواهد گستراند. افکار عمومی نیز تحت سلطه رسانه ها هستند و نه تحلیل های نسبتا غامضی که بخواهد از طریق واسطه ای به نام سوریه به این نوع رفتار ترکیه پی ببرند. البته هجمه رسانه ای ترکیه به اسرائیل دارای تهدیدها و فرصت هایی است که باید هر دو مورد دقت قرار گیرند.
اما روابط اقتصادی ترکیه و اسرائیل می تواند حکم دم خروسی را داشته باشد که تناقضات بسیاری را متوجه دولت اردوغان می سازد.
یکی از ویژگی های مطلوبی که همواره از دولت اسلام گرای اردوغان ذکر می شود، قدرت انسجام بخشی به فعالیت های اقتصادی و رشد اقتصادی ترکیه است. این موفقیت در حالی بدست آمده است که اقتصاد ترکیه به عنوان مثال در مقایسه با جمهوری اسلامی ایران، در ارتباط بیشتری با اقتصاد جهانی است و به طور طبیعی بحران های اقتصاد جهانی بیشتر آن را تهدید می کند. رشد اقتصادی در چنین شرایطی، حقیقتا نکته ای درخور ستایش است.
اما روابط تجاری با اسرائیل در میان همه تنش های چند ماهه، برای ترک ها قابل چشم پوشی نبوده است. العالم در اوایل خردادماه امسال، در رابطه با خبری در اراضی اشغالی گزارش داد که میزان واردات کالا از رژیم صهیونیستی توسط ترکیه در سه ماه اول سال ۲۰۱۱ نسبت به همین ایام در سال گذشته ۷۳ درصد افزایش یافته است و ترکیه از رتبه نهم در میان کشورهای دارای روابط تجاری با اسرائیل به رتبه سوم ارتقا پیدا کرده است. جالب این که در این آمارها، میزان صادرات الماس از اسرائیل به ترکیه لحاظ نشده است.
اما با عذرخواهی نکردن اسرائیل بابت حادثه کشتی مرمره و تبلیغات بسیاری که ترک ها برای تنبیه اسرائیل می کردند، گمانه ها بر این بود که ترکیه در صورت اتخاذ موضعی سخت، به سوی قطع روابط اقتصادی با اسرائیل خواهد رفت. اما سیاست رسانه ای ترکیه باعث شد تا این بار هم ترکیه برخی مواضع خاص را اتخاذ نماید.
وزیر اقتصاد ترکیه روز دوشنبه، ۱۴ شهریورماه در این خصوص گفت: با توجه به این که روابط تجاری ترکیه با فلسطین نیز از طریق اسراییل صورت می گیرد، در حال حاضر ترکیه تدابیری مضاف بر تدابیری که ‘احمد داود اوغلو’ وزیر خارجه ترکیه اعلام کرد، مد نظر ندارد و مناسبات تجاری روال خود را طی خواهد کرد او گفت: کانال‌های تجاری ترکیه و اسراییل باز است و در هفت ماه اول سال‌جاری میلادی صادرات ترکیه به اسراییل نزدیک به ۵/۱ میلیارد دلار و واردات از اسراییل نیز در حدود ۲/۱ میلیارد دلار بوده و ترکیه در حدود ۲۵۰ میلیون دلار مازاد تجاری در مناسبات با اسراییل دارد. او گفت: اسراییل هفدهمین بازار بزرگ صادراتی ترکیه و ترکیه نیز ششمین بازار بزرگ صادراتی اسراییل است و مشکلی کنونی در روابط فی مابین ناشی از سیاست‌های خودخواهانه و اشتباه دولت فعلی رژیم صهیونیستی است.
اقتصاد سکولاریستی ترکیه در شرایط کنونی می تواند دم خروسی باشد که تلاش رسانه ای این کشور را برای سردمداری مبارزه با اسرائیل به زیر سوال ببرد. به نظر می رسد ترکیه تا چندی دیگر باید تصمیمی جدی در خصوص روند روابط تجاری و اقتصادی خود با اسرائیل بگیرد. افکار عمومی در صورتی که به روابط اقتصادی گسترده این دو پی ببرند، قادر خواهند بود تا از برخی مواضع رسانه ای گذر کرده و مطالباتی جدی از دولت‌مردان ترکیه داشته باشند. در این صورت، ترکیه باید برای حفظ قدرت نرمی که تا کنون برای خود دست و پا کرده است، از منافع اقتصادی خود بگذرد.
* عضو هیئت مؤسس کانون عدالتخواهی قسط شاهرود
Sorry. No data so far.