تریبون مستضعفین: سینمای جهان بخش اعظمی از شاهکارهای خود را مدیون پدیده جنگ است. البته در بسیاری از این شاهکارها تم اصلی داستان، خود جنگ نبوده است بلکه صاحبان این آثار توانسته اند با نگاهی بیرونی به مقوله جنگ، فیلم های ملودرام، تراژیک و اجتماعی زیبایی خلق کنند که به سختی می توان آنها را فقط در گونه سینمای جنگ قرار داد. در سینمای ایران نیز، به بهانه وقوع دفاع مقدس، فیلم های ارزشمندی با مضمون جنگ تولید شده است. فیلم هایی که موضوع اصلی شان، جنگ را هدف می گیرد و فیلم هایی که جنگ را به عنوان بستری برای روایت موضوع اصلی انتخاب کرده اند.
“دموکراسی تو روز روشن” با انتخاب موضوعی ماورائی، داستان خود را با انتخاب یک سردار جنگ (امیر ستوده) به عنوان شخصیت اصلی، در بستر جنگ تعریف می کند. اما نکاتی در باره ی این انتخاب وجود دارد که هنگام تماشای فیلم ذهن را درگیر میکند و گاه به شدت آزار دهنده می شود.
1- واقعا دلیل انتخاب این پرسوناژ به عنوان شخصیت اصلی داستان چیست؟ آیا نمی شد یک مسوول دولتی را که هیچ ربطی به جبهه و دفاع مقدس ندارد جایگزین سردار ستوده (حمید فرخ نژاد) کرد؟ جالب است که در فیلم، فرخ نژاد در حین بازی در نقش یک فرمانده جنگ از عهده در آوردن ادای یک مسوول دولتی هم خوب بر می آید! آنجا که در یکی از سکانس های فیلم، زمانی که در برزخ توسط محمد رضا فروتن (آقای نیکزاد) باز خواست می شود و برای تبرئه و توجیه اعمالش با لحنی شبیه به آقای (…) می گوید: “بنده در این مورد تقصیری ندارم. البته سندش هم موجوده!” (چشم دوستان معاونت سینمایی روشن!).
البته شاید کارگردان و تهیه کننده از ترس توقیف شدن فیلمشان قید شخصیت مسوول دولتی را زده اند و به سراغ فرمانده جنگ رفته اند. راستی در این دوره و زمانه مظلوم تر از رزمنده و جانباز سراغ دارید؟
2- یکی دیگر از نکات به شدت رنج آور فیلم بها دادن به ارزش های اجتماعی از قبیل کمک به یتیمان و کهنسالان و … به وسیله زیر سوال بردن ارزش های دفاع مقدس است. نیکزاد در جایگاه خدا نشسته و در حال تماشای اعمال ستوده بر روی یک نمایشگر بزرگ است و مدام ستوده را با سطحی ترین دیالوگ ها ممکن نصیحت می کند. ستوده از حرف های او عصبانی می شود و می گوید: بابا منم تو جنگ برای اسلام و وطنم جنگیدم، فرمانده بودم، حالا یه اشتباهی هم کردم”. فروتن در جوابش می گوید: “اینها درست. اما می دونی بیشتر گناهان تو رو چی پاک کرده؟ نصیحت کردن یه پسر بچه فقیر. یادت می یاد بهش گفتی بره درس بخونه؟ اونم حرفتو گوش کرد و حالا جراح مغز شده و جون چندتا مومن مستمند رو نجات داده. اینه علت پاک شدن گناهات نه جنگیدن”! و یا آنجا که فروتن، فرخ نژاد را به خاطر اینکه فرزندانش توسط سهمیه به دانشگاه رفته اند و باعث پشت کنکور ماندن چند نفر دیگر شده اند، مذمت می کند.
از رو بودن این دیالوگ ها که بگذریم، خراب کردن یک ارزش به خاطر جلوه دادن به ارزش های دیگر کاری است که علی عطشانی به عنوان کارگردان و حجه الاسلام زم، نه به عنوان تهیه کننده که به عنوان نویسنده این قسمت از فیلمنامه، به خوبی از عهده آن برآمده اند.
3- به رغم تاکیدات عطشانی بر نو بودن تکنیک و ساختار فیلم، بعضی از صحنه پردازی ها و چهره پردازی ها شبیه بعضی فیلم های داخلی و خارجی دیگر است که با موضوع ماورائی (مرگ) ساخته شده اند و ایده جدیدی ندارد. دقت کنید به ظاهر ساعت های دایره ای سفید درون فیلم و حتی انتخاب ساعت 12 به عنوان زمانی که عقربه ها بر روی آن از حرکت ایستاده اند و تشابهش با فیلم “روز فرشته”. یا حتا لپ‌تاپ‌هایی که دربرزخ روی میزهمه هست و مارک اسپانسر آن توی چشم می‌زند! چهره و نوع پوشش محمد رضا گلزار (عزرائیل خوشگل فیلم!) نیز به شدت شبیه “کیانا ریوز” بازیگر نقش اصلی فیلم “ماتریکس” است. بماند که چگونه عزرائیلی به این خوشگلی و خوش تیپی، هم بر بالین شهدا حاضر می شود و هم برای گرفتن جان سردار خطاکاری همچون ستوده اقدام می کند. تا آنجا که یادم می آید به ما گفته اند عزرائیل برای هر کس، نسبت به اعمال دنیایی او با شکل های متفاوت ظاهر می شود. گاهی زیبا و گاهی کریه المنظر. حتما اینطور برایمان تعریف کرده اند تا بترسیم والا اینگونه مسائل را حجه الاسلام زم حتما بهتر از ما می دانند!
4- علی عطشانی در بیشتر مصاحبه ها “دموکراسی … ” را “فیلم حجه الاسلام زم” (به قول خودش حاج آقا زم) می داند. بنابراین بهتر دیدم این سوال را از حاج آقا بپرسم. حاج آقای زم به عنوان ناظر مذهبی فیلم، نظرتان راجع به عبارت “یا الرحم الرحمین” که در اول فیلم می آید چیست؟ فکر نمی کنید درستش “یا ارحم الرحمین” باشد؟!
Sorry. No data so far.