برای چندمین سال پیاپی ایران در صدر جدول رشد علمی در جهان قرار گرفت.
درست است که نمی‌شود تمام علم یک کشور را با استناد به مقاله‌های علمی چاپ شده ارزیابی کرد؛ ولی در دنیای امروز، چاپ مقالهٔ علمی در ژورنال‌های معتبر، معیاری همگانی است، برای نشان دادن پیشرفت و پیشبرد علم. در بسیاری از دانشگاه‌های جهان، بدون چاپ کردن مقاله نمی‌توان مدرک علمی کسب کرد؛ و استاد‌ها برای ارتقاع درجه می‌بایست نتایج تحقیقات خود را به چاپ برسانند.
اردیبهشت ماه سال پیش گفتیم که طبق مجلهٔ نیو ساینتیست: «ایران سریع‌ترین رشد علمی در دنیا را دارد و… رشد علمی ایران ۱۱ برابر نرخ متوسط کشورهای دیگر است.» و در ادامه مقاله‌ای را ترجمه کردم که در آن عنوان شده بود: «ایران دهمین کشور در دنیا است که توانسته باشد سلول‌های انسانی را ایزوله کند و پنجمین کشوری است که توانسته باشد بر این سلول‌ها دستور نویسی کند» .
امروزه که در ایام دههٔ مبارک فجر هستیم، خبر مشابه دیگری در زمینهٔ وضعیت علمی ایران دارم. دیشب یکی از دوستان برایم خبری از سایت علمی نیچر فرستاد که آمار سایت تامسون را گردآوری کرده بود. خبری که در این سایت منتشر شده است، در مورد تعداد مقالات علمی چاپ شده در هر کشور است. در این اطلاعیه می‌توان دید که ایران در سال گذشته، ۱۷۵۹۸ مقالهٔ علمی در ژورنال‌های معتبر چاپ کرده است. این رقم از بسیاری از کشورهای دنیا مانند اتریش و پرتقال و دانمارک و نوروژ و غیره، بهتر است و ایران را در ردهٔ بیست و یکم دنیا قرار می‌دهد.
لازم به ذکر است که این رقم فقط مربوط به دانشگاه‌های داخل ایران است، و تحقیقات علمی ایرانیان خارج از ایران را در نظر نمی‌گیرد. به عنوان مثال اگر یک ایرانی در یک دانشگاه آمریکایی تحقیق کند، آمار به نام آمریکا ثبت خواهد شد. مسالهٔ مهم دیگر این است که، این آمار توسط ایران انتشار نیافته است و مستقیما توسط خود تامسون رویترز اندازه گیری شده (فقط مقالات معتبر را شمارش کرده‌اند و مقالاتی که در مجلات غیرمعتبر چاپ شده‌اند شمارش نشده‌اند). به همین دلیل دست بدخواهان در استفاده از تهمت آمارسازی بسته شده است.
اما نکتهٔ بسیار جالب دیگر این است که، ایران برای چندمین سال متوالی در صدر جدول «پیشرفت علمی» است. یعنی ایران هر سال نسبت به سال قبل خودش، بیشترین پیشرفت چاپ مقالات را در جهان دارد. می‌توان دید که با ۲۰ درصد رشد در سال ۲۰۱۱، جمهوری اسلامی ایران است که در مقام اول قرار گرفته است. شاید ۱۰ سال پیش آن قدر تولید مقالات علمی ایران کم بود، که اصلا در همچین آماری به چشم نمی‌آمدیم – ولی امروزه، در این راه پیشتاز هستیم.
البته می‌بایست مراقب بود که دچار آفت نشویم. چاپ کردن مقاله، به خودی خود هدف نیست. می‌توان هزار‌ها مقاله چاپ کرد، ولی اگر این مقالات به صورت کاربردی و صنعتی به کمک مردم کشورمان نیایند، فایده‌ای نخواهند داشت. شاید بتوان وضعیت علمی و چاپ مقالات را به یک بخاری توصیف کرد. هر بخاری نیاز به سوخت دارد. در مثال ما، نیروی انسانی و بودجه‌های دانشگاه‌ها هستند که کار سوخت را می‌کنند. اگر بخاری خوب باشد، می‌تواند با مصرف برق، گرما تولید کند. این گرما می‌تواند فایدهٔ زیادی داشته باشد. ولی اگر بخاری در مکان مناسبی نباشد، و یا در و پنجرهٔ اتاق باز باشد، یا هزار و یک نکتهٔ دیگر که استفادهٔ گرمای بخاری را دچار مشکل کند، نمی‌توان از این دست آورد استفادهٔ بهینه کرد.
در هر صورت، این آمار نشان دهندهٔ ارادهٔ ملی ایران در علوم است که نباید آن را نادیده گرفت. من به نوبهٔ خودم، به همهٔ مسئولین و دانشجویان و اساتید ایرانی تبریک می‌گویم. ما استعدادهای فراوانی داریم که در شرایط خوب و بد، ایران را به عنوان یکی از قطب‌های نوظهور و مطرح علمی جهان معرفی می‌کنند. این مقام مبارک همهٔ شما هموطنان عزیزمان باشد انشالله.
Sorry. No data so far.