کتاب‌های فجر و تبلیغ گسترده عرفان‌های کاذب

تبلیغات مکرر و پر حجم  «کتاب های فجر» از صدا و سیما، علامت های سوال را در ذهنم دوچندان کرده بود. نام هیچ نهاد رسمی و شخصیت شناخته شده ای در میان نبود. انتخاب عناوین کتاب ها نیز ابهامات فراوانی داشت و اصلا به حال و هوای طرح نمی خورد. خلاصه نشانه های فراوانی وجود داشت که با هم جور نمی شدند و لازم بود کدگشایی بشوند. از چرایی نام و زمان بندی طرح گرفته تا برگزارکنندگان و محتوای کتاب ها. نمی شد نشست و دست روی دست گذاشت. احتمال می دادم که باز هم دست گلی به آب داده باشند و اسکناس های درشتی که در ازای تبلیغات و مشارکت به نهادهای مسوول رسیده، فهم و شم کاوشگرانه مدیران را نشانه رفته باشد.

این بار، از دین گرفته تا نمادهای ملی و حتی مردم همه خرج شده بودند تا این طرح پا بگیرد. احادیث امیرالمومنین (ع) که بر تارک تبلیغات نشسته بود، علقه و احساسات دینی مردم را درگیر می کرد تا به این طرح به ظاهر «ملی» بپیوندند، جزیره ابوموسی نیز که نماد ملی ما محسوب می شود، میزبان اختتامیه برنامه شده بود. مردم هم که تشنه بی برنامگی مسوولان فرهنگی هستند به این فراخوان کتابخوانی، لبیک گفته بودند. در طول کار شبانه روزی ام، پیوسته دعا می کردم که خدا کند اشتباه کرده باشم و مدیریت فرهنگی و رسانه ای کشور خبطی به این بزرگی نکرده باشد اما …

کتاب های فجر؛ آغاز داستان

ابتدا دغدغه جاری مسوولان فرهنگی بستر لازم را برای ارائه طرح فراهم کرد: تشويق مردم به خـريد و مطالعه كتـاب، به گونه اي كه خريد كتـاب در سبد كالاي مصرفي خـانواده ها، سهم قابل قبـولي پيدا كند. در ادامه، اداره کل مجامع، تشکل­ ها و فعالیت­ های فرهنگی معاونت فرهنگی وزارت ارشاد مجوز طرح فجر را به شماره 136/89823 صادر کرد. دست اندرکاران این برنامه، نام “طـرح ملي” بر آن گذاشتند و “عظيم ترين پـروژه ترويجي و تشويقي خريد و مطالعه كتاب در ايـران” را کلید زدند. پیامی هم که برای کتاب ها انتخاب شد تا در رسانه ها تبلیغ شود بسیار مسوول پسند بود:

«راه حـلي بـراي زنـدگي بهتـر و شـادتـر و استحـكام بنيـان خـانـواده».

کتاب های فجر در چه موضوعی هستند؟

کتاب های فجر شامل سه کتاب شخصیت شناسی و یک کتاب دینی است. نکته جالب این است که در ابتدا مجموعه سه جلدی با عنوان «تیپ شخصیتی خود را بشناسید» منتشر شده و کتاب چهارم یا همان «علی (ع) به فرزند فاطمه (س) چه گفت؟» – که اخیرا تنها همین کتاب در تبلیغات تلویزیونی تبلیغ می شود – بعدا و به صورت مجزا چاپ شده است. به احتمال زیاد صلاحدید سرمایه گذار یا صدا و سیما بر این بوده است که با رنگ و بوی دینی بخشیدن به کتاب ها بتوان تبلیغات گسترده تر را ممکن ساخت و علاقه مردمی را نیز جلب کرد.

مدیر شرکت بازاریابی، نویسنده کتاب روانشناسی

 مدیر عامل شرکت «راهبرد اقتصاد فردا» به آدرس اینترنتی www.refco.ir  است که شرکتی برای تبلیغات، توزیع و بازاریابی است؛ وی نویسنده هر چهار کتاب از مجموعه کتاب های فجر است. هیچ اطلاعاتی از تخصص و تحصیلات نامبرده موجود نیست و همین مسئله می تواند نکته بسیار جدی باشد که چرا مسوولان بر روی کتابی سرمایه گذاری کرده اند که نویسنده آن اولا شناخته شده نیست و ثانیا تخصص لازم را دارا نمی باشد. البته صادقی پیش از این کتاب هایی را به رشته تحریر درآورده بوده که بیشتر در حوزه تجاری و بازاریابی است.

زلزله شروع می شود: فروش صدها هزار نسخه کتاب

12 اردیبهشت 1391 فاز اجرایی این طرح به ظاهر ملی کلید می خورد.، معاونت فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در بيست و پنجمين نمايشگاه بين المللي كتاب تهران کمک کرد تا کتاب ها در 4 غرفه ابوموسي،‌ تنب بزرگ و كوچك و غرفه خليج فارس به مخاطبان معرفي وعرضه شوند. فروش کتاب­های فجر در نمایشگاه کتاب و پس از آن تا قبل از شروع تبلیغات تلویزیونی یک میلیون و دویست هزار جلد بوده است. این همان پیش بینی فروردین ماه نویسنده است که پیش از انتشار صورت گرفته بود:

کتاب‌های فجر ظرف یک ماه آینده در سراسر ایران توزیع می‌گردد و فرهنگ خرید و مطالعه کتاب در جامعه ایران جان دوباره می‌گیرد و این است که به راستی زلزله در فرهنگ خرید کتاب‌های فجر؛ پس‌لرزه‌هایی دارد که در روزنامه فروشی و فروشگاه های مواد غذایی، داروخانه‌ها و کتاب فروشی‌ها ایجاد نموده است.

کتاب های فجر چیست؟/ محوریت ایناگرام (تحلیل شخصیتی نه گانه) در کتاب ها

بنابر اخبار وبسایت شرکت راهبرد اقتصاد فردا[1] یا همان بانی طرح به ظاهر ملی فجر، کتاب­های چهارگانه فجر با عناوین زیر و با قیمت 2000 تومان به دست مخاطب می رسد.

1- كتاب تيپ شخصيتي خود را بشناسيد ؛ تيپ هاي ذهني

2- كتاب تيپ شخصيتي خود را بشناسيد ؛ تيپ هاي حركتي

3- كتاب تيپ شخصيتي خود را بشناسيد ؛ تيپ هاي احساسي

4- كتاب علي (ع) به فرزند فاطمه (س) چه گفت؟

با توجه به عناوین کتاب های فوق به غیر از عنوان کتاب چهارم، هیچ نشانه ای از شعار «راه حـلي بـراي زنـدگي بهتـر و شـادتـر و استحـكام بنيـان خـانـواده » حداقل در عناوین دیده نمی شود و می بایست کمی در محتوای کتاب­ ها وارد شویم.

محتوای کتاب اول یا تيپ هاي ذهني بنابر اخبار وبسایت فوق، ضمن آشنایی با هریک از سه تیپ شخصیتی، از تیپ های شخصیتی 9 گانه، چگونگی ارتباط موثرتر و شایسته تر با دیگران را یاد می گیری. با توانمندی ها و استعداهای خود آشنا می شویم و به نقاط ضعف و کاستی های خود آگاه تر می شویم.

در این کتاب به معرفي سه تيپ شخصيتي: دانش طلب ،‌ عدالت طلب و تنوع طلب مي پردازد وچـگونگي ارتباط موثر با هريك از اين تيپ هاي شخصيتي ،‌ و راه هاي رشد و بهبود آن تيپ شخصيتي را فرا مي گيريم.[2]

در کتاب دوم یا تيپ هاي حركتي، به معرفي سه تيپ حرکتي، عالي طلب ،‌ صلح طلب و قدرت طلب مي پردازد. در اين كتاب چـگونگي ارتباط موثر با هريك از اين تيپ هاي شخصيتي ،‌ و راه هاي رشد و بهبود آن تيپ شخصيتي را فرا مي گيريم.[3]

در کتاب سوم نیز به بررسی سه تیپ شخصیتی دیگر با نام های مهر طلب ،‌ رياست طلب و هنر طلب مي پردازد و نحوه تعامل با این تیپ شخصیت را بیان می کند.[4]

تا این جا، محتوای کتاب های سه گانه شخصیت شناسی طرح ملی فجر چیزی نبود جز آشنایی با تیپ های شخصیتی 9 گانه ای که خود وام دار از تفکرات منحرفی است که مورد حمایت صهیونیست است و در ادامه بحث به آن اشاره می شود.

کتاب چهارم یا همان علي (ع) به فرزند فاطمه (س) چه گفت؟، چیزی نیست جز احادیثی که هیچ ارتباط ظاهری و غیر ظاهری با سه گانه شخصیت شناسی ندارد و احتمالا منظور از شعار راه حـلي بـراي زنـدگي بهتـر و شـادتـر و استحـكام بنيـان خـانـواده، مطالعه همین کتاب بوده است که البته کمی بعید به نظر می رسد مؤلف به دنبال آن بوده باشد که به بهانه سه گانه شخصیت شناسی، بخواهد مخاطب را مجبور به خواندن کتاب چهارم کرده باشد.

حال جای این سؤال وجود دارد که چگونه این طرح به عنوان طرح ملی قلمداد شده است و چه آموزه مفیدی از نظر اسلامی و ملی بر آن مترتب است؟

ایناگرام (Enneagram) چیست؟ چگونه مدل عرفانی صده پیش، اولویت امروز ایران می شود؟

آنچه در کتاب­های سه گانه شخصیت شناسی ابوالفضل صادقی مطرح شده است، بر اساس نه گانه ایناگرام مطرح شده است که زندگی انسانی از ابتدا تا انتها در سه بخش، قلب، عقل و جسم خلاصه می­ شود.

آنچه در پس پرده ستاره 9 پر يا ايناگرام وجود دارد خود به تنهايي نيازمند نگارش مفصل در باب عرفان هاي نوظهور و پيونمد ميان يهود، صهيونيزم، كابالا و بهائيت است كه از حوصله اين نگارش خارج است اما آنچه در اينجا اهميت مي يابد، معرفي بنيان گذار ستاره 9 پر شخصيت شناسي كتاب هاي فجر است.
صادقی یا همان مترجم کتاب های شخصیت شناسی در صفحه 61 از کتاب تیپ شخصیتی خود را بشناسید، تیپ های حرکتی می گوید: “ایناگرام چیست؟ ایناگرام به معنای 9 شکلی یا نه رقمی است، ایناگرام ویژگی ها و رفتارهای انسان ها را به نه شکل سخصیتی طبقه بندی می کند، روش اینگرام بر اساس یافته های ده ها دانشمند علوم رفتاری، روانشناس و محقق پدید آمده و من هیچگونه ادعایی در خلق و به وجود آوردن آن ندارم. تنها کاری که من کرده ام این است که یافته های آنها را در زندگی خانوادگی و محیط کار خود به اجرا درآورده ام”

تطبیق مفاهیم کابالا با مفاهیم ایناگرام شخصیتی

پدر معنویت التقاطی پشت پرده تحلیل شخصیتی ایناگرام

«» (George Ivanovich Gurdjieff) شخصیت کلیدی بسیاری از انحرافات فکری و عرفانی سده اخیر است. او که در 1866 در ارمنستان زاده شد و 1949 از دنیا رفت، توانست بسیاری از شبه عرفا، نویسندگان و ترویج کنندگان سلوکش را تربیت کند. جالب اینجاست که اشو، شاگرد گورجیف و متأثر از او بوده است. اوشو در بیان شخصیت گورجیف می گوید: دیر یا زود از اینکه چهره های جدیدی اهمیت می یابند تعجب خواهید کرد. به طور مثال گورجیف در عصر جدید اهمیتی بیش از فروید دارد چرا که او در مسیر روانشناسی واقعی کمک های شایانی کرد.

اشو شاگرد گورجیف، او را برتر از فروید می داند[5]

گورجیف سعی کرد آمیزه ای از ادیان باستانی را ترکیب نماید و شبه عرفانی جدید حاصل از ترکیب چند دین پدید آورد به طوری که در جایی وی آموزه هایش را مسیحیت راز و رمزگرا (esoteric Christianity) توصیف کرده است و در جای دیگر «انجمن برادری سارمونگ» را در افغانستان بر مبنای ترکیب آموزه های زردشتی و صوفیه بنیان نهاد. واژهٔ سارمونگ به معنای «کسی است که آموزهٔ زردشت را نگهداری می‌کند»

ایناگرام و تیپ های شخصیتی علمی و دانشگاهی نیستند

بر مبنای «دائره المعارف جنبش های دینی نوظهور» باید دانست که نه تیپ شخصیتی اصلا وجهه علمی ندارند و تنها در جلسات تبلیغی و فرقه ای ظهور و بروز می یابند.[6]

حتی کلیسای کاتولیک آمریکا هم تحلیل شخصیتی را تأیید نکرد

در سال 2000 کمیته حکمت ایالات متحده گزارشی را در مورد ریشه های ایناگرام (تحلیل 9 گانه شخصیتی) آماده کرد تا ارزیابی کند که آیا می توان در قلمرو اسقف از این تحلیل استفاده کرد یا نه؟ این گزارش که با تأکید بر روی رابطه بین آموزه های کاتولیک و تحلیل شخصیتی آماده شده بود اینگونه نتیجه گیری كرد: نظام تحلیل شخصیتی ایناگرام ارتباط کمی با آموزه های پیشین مسیحی یا معنویت دارد، همچنین روش و مولفه های این نظام تحلیلی با علم مدرن هم تطابق ندارد.[7]

مثلث مسیحیت رمزآلود، کیهان شناسی و روانشناسی رمزآلود در ایناگرام

ارتباط ميان گورجيف با رئيس سازمان امنيت ارتش بريتانيا

گرجيف در سفر نمادین خود از مسیر باتومی (در شمال گرجستان کنونی) به استانبول می­ رسد. استانبول در آن سال ها کانون فعالیت یهودیان مخفی به رهبری «شابتای زوی» و «ناتان غزه ای» بوده است؛ گورجیف در استانبول ساکن می شود و با فرقه هایی همچون مولویه ارتباط می گیرد. يكي از نكات قابل توجه در زندگي گروجيف، ملاقات با «جان جی بنت» رئیس سازمان امنیت ارتش بریتانیا در قسطنطنیه (استانبول)است. فرجام ملاقات های گورجیف با جان جی بنت که در مدخل ویکی پدیای گورجیف هم ذکر شده است گرویدن جی بنت به حلقه مریدان گورجیف است!!! دقت کنیم که این سوال بزرگ پابرجاست که اینگونه ملاقات ها میان یک به ظاهر عارف دانشمند و یک مأمور عالی رتبه مخفی امنیتی چه توجیهی داشته است؟ و چگونه می توان توجیه این ملاقات را با ساده لوحی تمام، علاقه جی بنت به آموزه های گورجیف دانست؟

گورجيف مروج رقص و موسيقي است و نه يك روانشناس

دقت کنیم گورجیف قبل از هر چیز یک رقص شناس و مروج موسیقی های خاص در روسیه بوده است. قطعات مشهوری همچون کشاکش جادوگران و رقص هاي ویژه اي که او طراحی کرده است شباهت به حلقه های ویژه رقص جنسی لامبارا که توسط کابالیست های ایتالیا و ترکیه انجام می شد دارد.

رفص ایناگرام

از ارتباط گورجیف با کابالا هم که صرف نظر کنیم، آموزه های او یک فرقه و آیین معین است نه یک شیوه روانشناسی.

اگر عمیق تر به مسآله نظر کنیم، برخی مستندات به ما اجازه نمی دهد پشتوانه کابالیستی برخی تحولات معنوی در روانشناسی مدرن را نادیده بگیریم. برای اطلاع در خصوص رابطه کابالا با روانشناسی مدرن از جمله مکتب گورجیف مي توان به منابع بيشتر مراجعه كنيد.[8] ؛ ویتال پری در مقاله خود توضیح می دهد که گورجیف چگونه از میراث کابالا و دیگر ادیان کهن استفاد کرده و به آنها ارجاع داده است. [9]

سخني با مسوولين صدا و سيما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي

آنچه در نگارش فوق آمدف گوشه ای از انحرافات بنیان گذار ستاره 9 پر یا همان ایناگرام بود که پایگاه دیدبان در آینده نزدیک به ذکر جزئیات بیشتری از این شخص و تفکرات انحرافی وی خواهد پرداخت، لکن سخن با مسوولان و نهاد های مربوط جمهوری اسلامی است که در این پروژه به صورت مستقیم حمایت کرده اند و حال باید به عموم مردم پاسخگو باشند،

فارغ از انحراف های ذکر شده درباره بنیان گذار 9 گانه شخصیت شناسی «گورجیف» و سود حاصل از این طرح به ظاهر ملی، مسوولان ارشد صدا و سیما باید به این سوال پاسخ دهند با چه توجیهی، حمایت وسیع تبلیغاتی از این طرح غیر ملی و غیر مردمی کرده اند؟

آیا مسوولان صدا و سیما نباید قبل از عقد قرارداد با شرکت های خصوصی، از محتوای طرح مطلع شوند؟ آیا رئیس صدا و سیما جناب آقای ضرغامی از محتوای کتاب های فجر یا همان شخصیت شناسی 9 گانه گورجیف اطلاع دارند؟

مسوولان محترم وزارت ارشاد با چه توجیهی به این طرح بی محتوا کمک مالی و معنوی کرده اند؟ چرا متصدیان فرهنگ کشور باید از طرحی حمایت کنند که به اذعان یکی مدیر روابط عمومی طرح کتاب‌های فجر طرح مورد حمایت شرکت های صهیونیستی قرار گرفته است؟

آیا نظارتی هر چند حداقلی بر طرح غیر ملی فجر صورت گرفته است و اگر با نظارت انجام شده است، چه کسی و با کدام توجیه اقدام به تأیید و صدور مجوز برای این طرح کرده است؟

[1] – http://book.refco.ir/Files/news/news.php?lang=fa&cat=3

[2] – http://book.refco.ir/Files/news/newsIn.php?lang=fa&id=4&cat=3

[3] – http://book.refco.ir/Files/news/newsIn.php?lang=fa&id=3&cat=3

[4] – http://book.refco.ir/Files/news/newsIn.php?lang=fa&id=2&cat=3

[5] – http://gurdjieffouspensky.com/category/osho-on-gurdjieff-sayings/

[6] -http://books.google.com/books?id=KLipBC05pF8C&pg=PA187&dq=%22New+age%22+%22Enneagram%22&hl=en&ei=IXk0TdKFNMKB8gbDn7XqCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CEIQ6AEwBjgU#v=onepage&q=%22New%20age%22%20%22Enneagram%22&f=false

[7] – http://www.natcath.org/NCR_Online/documents/ennea2.htm

[8] – http://www.enotalone.com/personal-growth/5416.html

[9] – http://www.studiesincomparativereligion.com/public/articles/Gurdjieff_in_the_Light_of_Tradition_Part_2-by_Whitall_Perry.aspx