آمارهای رسمی که نادیده گرفته می شوند

تریبون مستضعفین-محمود سحابی (کارشناس انرژی)
چند روز قبل گزارشی توسط مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی با عنوان «بررسی عملکرد اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها در بخش های صنعت، معدن و انرژی» منتشر شد که بخشی از آن بسیار قابل تامل بود. در این بخش (صفحه 11 گزارش-ابتدای بخش فرآورده های نفتی) آمده بود که :

«شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران و وزارت نفت بیش از سه سال است (از اردیبهشت 1388) که گزارش‌های ماهیانه تامین و مصرف فرآورده های نفتی را باوجود مکاتبات بسیار در اختیار این مرکز قرار نمی‌دهد. بنابراین مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در مورد ارقام ارائه شده در خصوص مصرف فرآورده های نفتی که در گزارش معاونت امور مجلس ریاست‌جمهوری ارائه شده است هیچ قضاوتی را نمی تواند انجام دهد.»

به عبارت دیگر، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی ادعا کرده بود که درباره میزان مصرف فرآورده های نفتی از اردیبشهت سال 1388 به بعد، هیچ آمار معتبر و قابل استنادی در اختیار ندارد. از آنجایی که بسیار غیرمنطقی و دور از ذهن به نظر می‌رسد که این مرکز فقط آماری را معتبر بداند که این نهادها مستقیما و در پاسخ به مکاتبات آنها در اختیارشان بگذارند، منظور مرکز این بوده است که در خصوص مصرف فرآورده‌های نفتی، هیچ آمار و گزارش معتبری از سال 1388 تاکنون توسط نهادهای مرتبط و مسئول منتشر نشده است. ادعایی که با آشنایی مختصری با مراجع آماری کشور در حوزه انرژی و اندکی جستجو در پایگاه های اینترنتی نهادهای مرتبط، خلاف واقع بودن آن اثبات می‌شود.

به عنوان مثال، برخی از منابع رسمی منتشر شده درباره میزان مصرف فرآورده های نفتی کشور در سال های 1388 و 1389 عبارتند از:

الف- آمارنامه مصرف فرآورده هاي انرژي زا

شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران در سالهای اخیر (از سال 1384) اقدام به انتشار گزارشات سالیانه ای با عنوان «آمارنامه مصرف فرآورده هاي انرژي زا» کرده است و گزارشات آماری سالهای 1388 و 1389 آن ماههاست که روی سایت شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران قرار گرفته اند. در فصل دوم این گزارشات میزان مصرف فرآورده های نفتی در سال های 1388 و 1389 به صورت ماهیانه موجود می باشد.

لینک گزارش سال 1388 در سایت شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران هم به چشم می خورد.

ب-ترازنامه انرژی

دفتر برنامه ریزی کلان برق و انرژی وزارت نیرو از سالها پیش (سال 1366) اقدام به انتشار گزارشات سالیانه ای با عنوان «ترازنامه انرژی» کرده است و گزارشات آماری سالهای 1388 و 1389 آن ماههاست که روی سایت دفتر برنامه ریزی کلان برق و انرژی وزارت نیرو قرار گرفته اند. در فصل دوم این گزارشات که با همکاری وزارت نفت و سایر نهادهای مرتبط تهیه شده است، میزان مصرف فرآورده های نفتی در سال های 1388 و 1389 به صورت ماهیانه موجود می باشد.

ج- ترازنامه هیدروکربوری کشور

موسسه مطالعات بین المللي انرژي (بعنوان مجری) با همکاری معاونت برنامه ريزي و نظارت بر منابع هيدروكربوري وزارت نفت(بعنوان کارفرما) در سالهای اخیر (از سال 1384) اقدام به انتشار گزارشات سالیانه ای با عنوان «ترازنامه هیدروکربوری کشور» کرده است و گزارشات آماری سالهای 1388 و 1389 آن ماههاست که منتشر شده است. در فصل هشتم این گزارشات میزان مصرف فرآورده های نفتی در سال های 1388 و 1389 به صورت ماهیانه موجود می باشد. البته این گزارشات در اینترنت منتشر نشده است ولی بسیار بعید است در صورت درخواست مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، وزارت نفت از ارائه این گزارشات به آن مرکز استنکاف کرده باشد. علاوه بر اینکه ظاهرا ترازنامه هیدروکربوری کشور سال 1389 از طریق ارتباط با ناشر آن (انتشارات هزاره سوم انديشه) به صورت مستقل هم قابل خریداری بوده است!

ضمناً با توجه به اینکه گزارشات رسمی و سالیانه آماری کشور در حوزه انرژی (مانند مراجع مذکور) معمولا به فاصله حدود 10 تا 15 ماهه بعد از پایان هر سال منتشر می شود، این موضوع که با توجه به آنها نمی توان درباره میزان مصرف فرآورده های نفتی در سال 1390 و 1391 قضاوت کرد، منطقی به نظر می رسد ولی جالب اینجاست که توجه داشته باشیم منبع رسمی و معتبری در اینترنت وجود دارد که براساس آن می توان میزان مصرف روزانه فرآورده های نفتی را فقط با فاصله چند روز، دریافت نمود. بخشی در سایت شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران در سالهای اخیر ایجاد شده است با عنوان «آمار مصرف روزانه فرآورده های نفتی» و در آن میزان مصرف روزانه فرآورده های نفتی و همچنین میزان متوسط مصرف آنها از ابتدای ماه، از تیر 1386 تا اواخر آبان 1391 (البته به غیر از دوره زمانی که بخاطر حمله صورت گرفته به سیستم سایبری وزارت نفت، این سایت دچار مشکل شده بود-اوایل فروردین تا اواخر مرداد امسال) آمده است.

حال با توجه به تعدد و شهرت اکثر منابع آماری مذکور و همچنین سهولت دسترسی به آنها، خواننده این گزارش مرکز پژوهشهای مجلس حق ندارد به این فکر فرو رود که چرا این مرکز با سوابق معتبر در حوزه انرژی چنین اشتباه بزرگی کرده است؟ و آیا این اشتباه (نادیده گرفتن این حجم وسیع از گزارشات آماری) را می توان فارغ از دعواهای بین دولت و مجلس درباره هدفمندسازی یارانه ها دانسته و سهوی درنظر گرفت؟ امید است که دولت، مجلس و سایر نهادهای مسئول در زمینه هدفمندسازی یارانه ها، در این موضوع کلان و تاثیرگذار واقعیات را در نظر گرفته و منصفانه قضاوت کنند.