تریبون مستضعفین- محمد غفاری
چهاردهم تیر ماه از روزهایی است که حتی برای اهل فرهنگ هم ناشناخته است. با ورق زدن تقویم می‌بینیم که این روز را، روز قلم نامیده‌اند؛ اما کمتر دیده شده که اهمیت این‌روز و این نام‌گذاری در جامعه بررسی شود و همچون روزهای گذشته با برخی از اعمال کلیشه‌ای و همیشگی از آن عبور کردیم. قلم، سمبل تفکر و آگاهی بشر است، مقسّم دوران تاريخ و ماقبل تاريخ و حافظ علوم و دانش‌هاست، پاسدار افکار انديشمندان، حلقه اتصال فکري عالمان، و پل ارتباطي گذشته و آينده بشر است؛ و حتي ارتباط آسمان و زمين نيز از طريق لوح و قلم حاصل شده و با قسمی که خداوند در قرآن به قلم یاد کرده، می‌توان برای آن یک جایگاه الهی متصور بود. جنگ جویان با افتخار به شمشیر خویش قسم می خورند، و نویسندگان و اهل قلم به سلاحی که خداوند آن را عزیز شمرده است.
قلم در آیات قرآن و کلام معصومین (ع) از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و نخستین آیات وحی بودن آن (علق/آیات1 تا 4) نشان از همین موضوع دارد. همچنین در حدیثی از امام جعفر صادق (ع) آمده است که: (ان اول ما خلق الله القلم) «نخستين چيزي که خدا آفريد قلم بود.» شاید همه شنیده باشیم که «مداد العلماء افضل من دماء شهداء» و بسیار ی از آیات و روایت دیگری که تأکید بر اهمیت قلم دارند. اما آیا جایگاهی که امروزه برای صاحبان قلم و فعالان حوزه‌ی علم و دانش متصور می‌شود، جایگاه مناسبی است؟
در آغاز قرن بيستم، کسي اين ترديد را به خود راه نمي‌داد که قلم و کاغذ را مهم‌ترين و مؤثرترين ابزار ذخيره‌سازي اطلاعات بداند، زيرا در آن زمان جوامع به لحاظ اقتصادي و فکري به جامعه‌هاي کاغذ مدار تبديل شده بود، امّا پايه‌هاي اين باور پس از چندي به لرزه درآمد و باظهور رايانه و رشد سريع تکنولوژي اطلاعات، برتري بلا رقيب کاغذ و قلم به طور جدي به مبارزه طلبيده شده است. و اگر چه هنوز کتابخانه الکترونيکي و ادار‌ی بدون کاغذ و قلم و جامعه‌ی بدون کتاب نيامده است، اما موقعيت ابزار و مواد نوشتني از بنياد دگرگون شده است اما با تمام اين دگرگونی‌ها هر روز بر رسالت مهم قلم؛ يعنی زبان آزادگی ما انسان‌ها افزوده می‌شو؛ رسالتی که عقب ماندن از آن آسیب‌های جدی در پی خواهد داشت. رهبر فرهیخته انقلاب در دیدار با مسئولان کتابخانه‌ها و کتابداران، اهمیت پرداختن به آثار قلمی را یادآور شد و فرمودند: «هرچه ما پيش برويم، احتياج ما به كتاب بيشتر خواهد شد. اين كه كسى تصور كند با پديد آمدن وسائل ارتباط جمعىِ جديد و نوظهور، كتاب منزوى خواهد شد، خطاست. كتاب روزبه‌روز در جامعه‌ى بشرى اهميت بيشترى پيدا مي‌كند. ابزارهاى نوظهور مهم‌ترين هنرشان اين است كه مضمون كتاب‌ها و محتواى كتاب‌ها و خود كتاب‌ها را راحت و آسان منتقل كنند. جاى كتاب را هيچ چيزى نمي‌گيرد.»
روز قلم فرصت مناسبی است برای همه‌ی نهادهای فعال در حوزه‌ی فرهنگ کشور تا تلاش کنند نگاه‌های جامعه به قلم و اهالی قلم منعطف شود؛ مشکلات فراوانی در حوزه قلم و مکتوبات وجود دارد که بهترین روز برای طرح و چاره‌اندیشی آن‌ها روز قلم است و می‌توان در این روز برای راهکارهای آن به جمع‌بندی رسید و منجر به فراهم آمدن زیرساخت‌هایی برای نشر اندیشه‌های نو و نوآوری‌هایی در عرصه‌های مختلف فرهنگی شد زیرا اینگونه است که زیرساخت‌ها در هر حوزه‌ای ارتقا می‌یابد و کشور را در ریل موفقیت قرار می‌دهد.
ثبت روز قلم در تقویم کشور یک اتفاق حداقلی است که می‌بایست برای زنده نگاه داشتن همین حداقل هم تلاش کرد و با توجه ویژه و مؤثر به آن روز به روز بر ارزشش افزود. در روزهای گذشته هر نهاد و مجموعه‌ای با برگزرای جشنواره کتاب سال مرتبط با دستگاه خود، اقدامی برای تجلیل از نویسندگان مرتبط با حوزه‌ی کاری‌شان انجام دادند؛ در کل برگزاری جشنواره و همایش خوب است اما قطعا فعالیت‌های این‌چنینی موجب پیشرفت وسیع علمی و انیگزه برای تولید نخواهد بود. نویسندگان امروز بیشتر از ذوق و استعداد فردی بهره می‌برند و آثار خوبی تولید می‌کنند و به دلیل عدم انجام کارهای زیربنایی در حوزه فرهنگ و پرورش استعدادهای تازه، جشنواره‌ها پس از مدتی دچار یکنواختی و تکرار می‌شوند و در هر حوزه به چند چهره‌ی خاص وابستگی پیدا می کنند. امید است که در سال‌های آینده برای بزرگداشت روز قلم، فعالیت‌های جدی و جدیدتری صورت پذیرد که اثر و برکات آن در سطوح مختلف فرهنگی جامعه مشهود شود.
چه لطف بود که ناگاه رشحه قلمت
حقوق خدمت ما عرضه کرد بر کرمت
به نوک خامه رقم کرده‌ای سلام مرا
که کارخانه دوران مباد بی‌رقمت
Sorry. No data so far.