بهينهسازي سامانهاي که توانمندي آن در عمل به اثبات رسيده و استفاده از فناوري هاي موجود در آن براي ساخت نمونههاي ديگر، گامي منطقي و بسيار صرفه جويانه در جهت توسعه صنعت مورد نظر است که افزايش سرعت پيشرفت در آن، از شيرين ترين نتايجي است که بدست خواهد آمد.
برای نمونه شرکت فضایی اسپيس-ايکس به عنوان يک شرکت خصوصي، تنها در کمتر از 10 سال، موفق شده به رقيب جدي براي شرکتهاي باسابقه چند ده سال در عرصه پرتاب ماهواره تبديل شود. اين شرکت بر اساس ماهوارهبر «فالکون» خود، چندين مدل با توانمنديهاي بسيار متفاوت را توسعه داده و از نظر قيمت تمام شده نيز فضاي رقابت را سختتر کرده به طوري که موفق به دريافت سفارش پرتاب محمولههاي فضايي از سازمان فضايي آمريکا، ناسا نیز شده است.
دانشمندان زيرک و توانمند صنعت فضايي ايران نيز اين رويکرد هوشمندانه و صرفهجويانه را در دستور کار قرار داده و ضمن بهينهسازي نمونه موجود که ذکر شد، اقدام به طراحي ماهوارهبرهاي بزرگتر و سنگينتر براي رسيدن به ارتفاعات بسيار بالاتر با استفاده از بخشهاي نمونههاي موجود کرده اند.
اولين محصول معرفي شده حاصل اين روش، ماهوارهبر سيمرغ است که نمونه مقیاس واقعی آن در 14 بهمن ماه سال 1388 برای اولین بار رونمايي شد و قرار است ماهواره هایی چون طلوع، ظفر، مصباح و آتست با آن، راهی ماموریت شوند.
ماهوارهبر دو مرحلهای سیمرغ
سيمرغ، ماهواره‌بري دو مرحلهاي است که در راستاي دستيابي به بخشي از اهداف برنامه فضايي ايران طراحي و ساخته شده است و با بهرهگيري از پيشران سوخت مايع ميتواند ماهوارههايي در رده جرمي سنگينتر نسبت به موشک سفیر و با حداکثر وزن 100 کيلوگرم را درمدار حدود 500 کيلومتري و زاويه ميل مداري 55 درجه قرار دهد و همچنين قادر به تزريق ماهوارههايي با جرم چند صد کيلوگرم در مدارهاي نزديک به زمين (LEO) است.
این موشک دارای طول کلی 25.9 متر است که 17.8 آن مربوط به مرحله اول و 8.1 متر آن نیز متعلق به مرحله دوم آن است. قطر مرحله اول این موشک برابر 2.4 متر و قطر مرحله دوم آن برابر 1.5 متر است.
همچنین در زمان رونمایی رانش مرحله اول 142 و مرحله دوم نیز 7.2 تن-نیرو اعلام شد.
اين ماهوارهبر در واقع گام نخست ايران براي انتقال ماهوارهها در مدار برگشت ناپذير بيش از 1000 کيلومتري از سطح زمين است که علاوه بر تأمين عمرهاي بسيار بالاتر براي ماهوارهها، زمان پوشش دهي بر کشور را نيز به نحو چشمگيري ميافزايد.
با توجه به تغییرات بسیار زیاد سیمرغ نسبت به سفیر فناوریهای مورد نیاز برای رسیدن به یک ماهوارهبر جدید یعنی طراحی، ساخت، آزمایش، شبیهسازی، ایمنی، دقت و صحت عملکرد مراحل و تمام زیرسامانه(هدایت، کنترل، ناوبری، مخابراتی، تزریق ماهواره، موتورها، پمپ ها، حسگرها، رایانه ها و …) دوباره دست به دست هم دادند تا این محصول به تولید برسد.
این فناوریها توسط بخشها و صنایع مختلف نظیر طراحی و تحقیقات، موتور، سوخت، هدایت و کنترل، ساخت حسگر، سازه و تجهیزات پرتاب به کار گرفته شدند و در نهایت انواع آزمایش های لازم نظیر استاتیک، خواص جرم، مودال، تلاطم سوخت، ارتعاشات، شوک، حرارت سازه و جدایش روی بخشهای مربوطه در موشک به انجام رسید.
پس از اجراي دقيق هر يک از اين آزمايشها و بررسي و تحليل موشکافانه دادههاي ثبت شده، تيمهاي طراحي در صورت نياز مجدداً اقدام به بازبيني بخشهاي مربوطه و تجديد طرح و ساخت نمونه جديد و اجراي مجدد آزمايشها می کنند و تنها پس از تأييد شدن نهايي تمام بخشها ماهوارهبر براي اجراي آزمايش عملياتي مهيا ميشود.
پس از این مراحل بوده که ماهوارهبر سيمرغ به امکان رسیدن به سرعتي برابر با 7500 متر در ثانيه دست یافته و پايه مناسبي براي رسيدن به سرعت فرار از جاذبه زمين است که برابر 11.2 کيلومتر در ثانيه بوده و بنا بر این توان انتقال ماهواره به مدارهاي بالاتر و غير قابل برگشت در فضا را دارد.
محاسبات نشان ميدهد که نزديک به 144 تن نيروي رانش براي قرار دادن يک ماهواره 100 کيلوگرمي در ارتفاع 500 کيلومتري مورد نياز است. طراحي و ساخت و توسعه موتوري با اين قدرت بنا بر استانداردهاي بين المللي کمتر از 6 سال طول نميکشد. اما ماهوارهها منتظر رسيدن به مدار هستند و کشورهاي فضايي پرتاب کننده نيز از پرتاب آنها طفره ميروند.
از اين رو براي رسيدن به اين مقدار رانش، 4 موتور بهينه شده مورد استفاده در مرحله اول سفير، که هرکدام از آنها رانشي تقريباً به اندازه 32 تن-نيرو دارند، کلاستر شدهاند يعني براي رسيدن به قدرتهاي بالاتر کنار هم قرار گرفتهاند و در مجموع حدود 128 تن-نيرو را ارائه ميدهند.
سيمرغ 87 تني بايد بتواند در هنگام پرواز زاويه مناسب را بگيرد براي اين منظور 4 موتور يا به عبارت دقيقتر محفظه کنترلي ديگر نيز در مرحله اول سيمرغ حضور خواهند داشت که نزديک به 15 تن-نيرو ايجاد مي کند و با اضافه شدن این میزان به توان موتورهای اصلی نیروی لازم برای رسیدن به مدار 500 کیلومتری فراهم می شود.
بدين ترتيب با استفاده از پيشراني که قبلآً بدرستي کار کرده، يکي از اصليترين بخشهاي ماهوارهبر سيمرغ، آماده میگردد. البته، موتور مرحله اول سيمرغ به گونهاي طراحي شده است که بتواند تمام اعضاي خانواده سيمرغ را تأمين کند يعني تمام اعضاي اين خانواده که قرار است در سالهاي آينده ماهوارههاي سنگينتري را در مدار قرار دهند با همين موتور کار خواهند کرد.
طبیعی است امکان استفاده از نمونههای جدید موتورهای سفیر با رانش 37 تن-نیرو هم در ماهواره بر سیمرغ وجود دارد که شاید از دلایل تأخیر اولین پرتاب این موشک نسبت به زمانهای اعلام شده نیز همین باشد.
به گفته مسئولان، نسل بعدی ماهوارهبر سيمرغ یعنی «سپهر» در آينده نزديک به توان انتقال ماهوارههايي با جرم 700 کيلوگرم به مدار 1000 کيلومتري دست خواهد يافت که اولین پرتاب آن فعلاً برای سال 1394 برنامهریزی شده است.
فعالیت مهم دیگری که برای فراهم کردن مقدمات دستیابی کشورمان به مدارهای بالاتر با موشک های بزرگتر سیمرغ و سپهر به انجام رسیده، طراحی و ساخت پایگاه جدید پرتاب با نام «امام خمینی(ره)» در استان سمنان است. این مجموعه تا بهمن ماه سال گذشته بیش از 90 درصد پیشرفت داشته که به احتمال زیاد در سال جاری امکان اولین آزمایش عملیاتی موشک سیمرغ را خواهد داشت و سردار وحیدی وزیر سابق دفاع نیز در مصاحبه اخیر خود از افتتاح قریب الوقوع آن خبر داده است.
با توجه به الزامات پرتاب یک موشک ماهوارهبر بزرگ نیاز به ساخت این پایگاه و سکوی پرتاب جدید لازم بوده زیرا سکوی پرتاب ماهوارهبر سفیر که بر مبنای پرتابگرهای متحرک موشک های بالستیک ایران توسعه یافته بود امکان استفاده برای موشکی به بزرگی سیمرغ را ندارد.
برای پرتاب موشک های ماهوارهبر به مدارهای بالاتر نیز طرح ساخت یک پایگاه پرتاب در نزدیکترین نقاط کشور به خط استوا در دستور کار است زیرا قرار دادن ماهواره در مدارهای بالا با پرتاب از چنین محلی به انرژی کمتری نیاز دارد.
با در نظر گرفتن تمامی مشکلات فناورانه پیشروی متخصصان کشورمان، برنامه فضایی ایران از روند رو به رشد مناسبی برخوردار است که مهمترین گام برای مأموریت های جدی تر و به کارگیری ماهواره های عملیاتی تولید ماهواره برهای بزرگتر با قابلیت اطمینان کافی است.
امروزه حتی کشورهایی که سابقه آنها در صنعت فضایی از کل عمر انقلاب اسلامی نیز بیشتر است مانند هند و روسیه چه در کاربری ماهوارهبرهای فعلی خود و چه در توسعه نمونههای جدید با چالش ها بزرگ و حتی شکستهای فضایی سنگین و پرهزینه رو به رو میشوند بنا بر این در هر مقطعی از برنامه فضایی کشور خصوصاً در گذار از ماهوارهبرهای فعلی به نمونههای بزرگ مانند سیمرغ و سپهر باید انتظار بروز شکست و البته شجاعت پذیرفتن و اعلام آن را داشت.
هر چند ظاهراً بهرهگیری از تجارب فضایی کشورهای دیگر به طور مستقیم ممکن نیست اما میتوان با در نظر داشتن علل و عوامل اعلام شده از سوی آنها در این مسیر با خطای و شکستهای کمتر به پیشرفت رسید.
Sorry. No data so far.