تریبون مستضعفین-ابوالفضل اقبالی
از آنجائی که نیمی از جمعیت جهان را زنان تشكیل می‌دهند طبیعتاً نیم دیگر جمعیت جهان را هم مردان تشكیل می‌دهند (پیله نكنید استثناء همه جا هست) و باز از آنجائی که زنان نقش مهمی در شکل‌گیری و پیشرفت جوامع بشری در طول تاریخ داشته‌اند انصافاً نقش مردان هم آن‌قدر بی‌اهمیت نبوده است و نیز از آنجائی که زنان ویژگی‌های منحصر به فردی دارند خب آدم حسابی مگر مردان ندارند؟ و بالاخره از آنجائی که زنان آدم‌های خوبی هستند باعث شده است كه مسائل و مشكلات مربوط به زنان توجه خیلی‌ها را به خود جلب كرده و هیچ كس به مردان بیچاره توجه نكند.
بعد از جنگ جهانی دوم یعنی دقیقاً فردای وقوع انقلاب صنعتی در اروپا كه تقریباً سه سال از فروریختن برج‌های دوقلو در شهر لاس‌وگاس آمریكا می‌گذشت موجی از اعتراض نسبت به بی‌عدالتی و تبعیض علیه حقوق زنان در غرب شكل گرفت به‌طوری كه هر دو روز یک‌بار زنان به خیابان‌ها ریخته و شعار مرگ بر اسرائیل سر می‌دادند و هر بار در بیانیه خود درخواستی مبنی بر تحویل گرفتن هرچه بیشتر زنان در جامعه، اعطای امتیاز انحصاری حق طلاق به زنان، افزایش مهریه و نفقه و شیربها مطابق با تورم، برقراری عدالت در سهم ارث و دیه و تعداد زوجات و حمایت بی‌چون‌وچرا از کوچ‌نشینان و عشایر!!! را مطرح می‌کردند.
این جریان به دلیل اینكه در اعتراض به تبعیض علیه زنان راه‌اندازی شده بود فمینیسم نام گرفت. فمینیسم از ریشه “phenomena” به معنی پدیده كه نام یك زن هست گرفته شده است و به گفته شاهدان، پدیده نام اولین زنی بود كه به تبعیض علیه زنان اعتراض كرد لذا نام طرفداران او را فمینیسم یعنی یاران پدیده گذاشتند. از آنجائی که این جریان به شدت جریان داشت به تمام نقاط جهان و از جمله ایران نیز سرایت کرد و موجی از اعتراض علیه زنان را به کشور ما وارد کرد و هم اکنون عده کثیری از این راه نان می‌خورند.
ما سعی کرده‌ایم برای آشنا شدن شما عزیزان با جریان فمینیسم و خواسته‌های فعالان زن و روشن شدن ابهامات و تضادهای موجود در این زمینه مصاحبه‌ای را با خانم شهلا دوبوار در این عرصه انجام دهیم. امیدواریم كه شما از این مصاحبه لذت كافی را ببرید و اگر حال عجیبی بهتان دست داد ما را نیز از دعای خیرتان محروم نكنید.
شهلا دوبوار چریک و مبارز معروف روسی در سال 1917 از یک پدر یهودی و یک مادر مسیحی ارتودوکس و در خانواده‌ای کاتولیک چشم به جهان گشود. او در سن پانزده سالگی موفق به اخذ مدرک دکترا از یک دانشگاه شد و با همان مدرک دکترای معتبر به استخدام جمعیت دفاع از حقوق زنان (نا) پیوست و با قدرت تمام به احقاق حقوق پایمال شده زنان پرداخت. از سوابق فعالیتی ایشان می‌توان به رئیس انجمن «نابودسازی مردان» به مدت 70 سال، مسئول ستاد «مبارزه با حقوق مردان» به مدت 6 سال اخیر، عضو افتخاری گروه «شیر زن»، طرفدار حقوق زنان از کودکی تا الان و خیلی از فعالیت‌های دیگر اشاره کرد. ایشان همچنین صاحب تألیفاتی همچون «زن، آزادی و باز هم زن»، «سقط‌جنین و جهانی شدن اقتصاد»، «معاهده ترکمانچای و زنان از نگاه فوکو»، «زن زن زن و فقط زن» و مقالات متعدد دیگری نیز می‌باشند. متن مصاحبه ما با ایشان را در زیر می‌خوانید.
– سلام خانم دوبوار لطفاً به‌عنوان اولین سؤال نظرتان را در مورد زن بفرمائید.
دوبوار: بسم رب النسوان و الاناث. بنده هم خدمت همسر شما و همه زنان جهان سلام عرض می‌کنم و امیدوارم هر كجا كه هستند به حق پایمال‌شده خودشان برسند. به نظر من زن یک انسان است و هیچ تفاوتی با مرد ندارد ولی متأسفانه در جوامع بشری همواره زن را در مقامی فروتر از مردان نگه‌داشته‌اند و نگذاشته‌اند زنان هم مثل مردان زندگی کنند.
– به‌عنوان دومین سؤال لطفاً بفرمائید اگر زن هیچ تفاوتی با مرد ندارد پس چرا به او می‌گویند زن و به مرد می‌گویند مرد؟ یعنی ملاک این تمایز گذاری چیست؟
دوبوار: به نظر من پاسخ کاملاً روشن است دلیل این تمایز همان طور که در کتاب‌ها نوشته‌اند شرایط اجتماعی و نحوه اجتماعی شدن افراد است که در این روند جامعه به یکی هویت مردانه و به یکی هویت زنانه می‌بخشد وگرنه همان که گفتم زن و مرد هیچ تفاوتی باهم ندارند. حتی من طی مطالعات زیادی که در این زمینه داشتم به جرئت می‌توانم بگویم چیزی به نام تفاوت‌های زیستی بین زن و مرد هم وجود ندارد و این جامعه است که این تفاوت‌ها را می‌سازد.
– به‌عنوان سومین سؤال لطفاً اگر ممکن است بیشتر توضیح بدهید.
دوبوار: ببینید آقای محترم من اونطوری که در کتاب‌ها خوانده‌ام ما یک جنس (sex) داریم و یک جنسیت (gender) که من درست خاطرم نیست که بتوانم کامل توضیح بدهم ولی کلاً منظور از این تقسیم‌بندی این است که جامعه باعث شکل دادن به زن و مرد می‌شود یعنی نطفه انسان در ابتدا نه مرد است و نه زن و زن بودن یا مرد بودن نطفه بستگی به نوع جامعه‌پذیری نطفه دارد!
– بله ممنونم. اگر ممکن است یه کم از بنده فاصله بگیرید! به‌عنوان چهارمین سؤال لطفاً بفرمائید چرا معتقدید زنان در جامعه نقش فروتری دارند و مردان صاحب قدرت و برتری هستند؟
دوبوار: ببینید شما اگر ذره‌ای انصاف داشته باشید و چشمتان را به روی حقایق موجود نبندید به وضوح پاسخ سؤالتان را در می‌یابید. خب وقتی در یک جامعه‌ای مردان می‌توانند با لباس آستین کوتاه در مجامع عمومی ظاهر شوند ولی زنان نمی‌توانند آیا نمی‌شود گفت که مردان برترند و زنان مظلوم؟!
– خواهش کردم یه کم فاصله تون رو با بنده رعایت کنید! به‌عنوان پنجمین سؤال لطفاً بفرمائید آیا این تصور شما که معتقدید زنان باید ازهرجهت شبیه مردان باشند و بتوانند مثل مردان زندگی کنند به معنی این نیست که در نگاه خود شما هم مرد بودن از یک برتری نسبی برخوردار است؟ به‌عبارت‌دیگر من معتقدم خود شما فمینیست‌ها در پس ذهنتان مرد بودن و همسانی با او را ارزش پنداشته‌اید.
دوبوار: نه به خدا این‌طور نیست. من محکم تکذیب می‌کنم.
– باشه مهم نیست! به‌عنوان ششمین سؤال لطفاً بفرمائید رئوس مطالبات شما فعالان زن چه چیزهایی است؟
دوبوار: ما زنان فقط می‌خواهیم به ما به چشم یک انسان نگاه شود و تحت ظلم و ستم و کتک و فحش مردان نباشیم. ما می‌خواهیم آزادی انتخاب و حق تصمیم‌گیری داشته باشیم. ما می‌خواهیم حق ما را به ما برگردانند. ما انتظار داریم که جامعه به زنان اجازه بدهد که مثل مردان بتوانند همزمان چهار تا شوهر و یا در مواقع حساس بیشتر هم داشته باشند. حرف ما زنان این است که باید حق سقط‌جنین به رسمیت شناخته شود. زنان باید این حق را داشته باشند که هر وقت تمایل داشتند و حال خوشی بهشان دست داد …(به دلیل چشم سفیدی بیش‌ازحد خانم دوبوار ما مجبور شدیم این بخش را حذف کنیم) ما خواستار آزادی روابط…(الله‌اکبر! عجب آدم‌هایی پیدا می شن‌ها!) ما می گوییم زنان باید از تمامی حقوقی که مردان از آن برخوردارند بهره‌مند شوند و هیچ تفاوت و تبعیضی در مورد زنان بکار نرود.
– شما غذا نون و پیاز می‌خورید؟!
دوبوار: نه! چطور؟
– هیچی! بگذریم!
دوبوار: نه خب بگید!
– قبل از مصاحبه بهتر بود یه مسواکی چیزی می‌زدید! مهم نیست فقط لطفاً یه کم عقب تر بایستید! به‌عنوان هفتمین سؤال لطفاً بفرمائید شما که هیچ اعتقادی به تفاوت مرد و زن ندارید و خواستار حقوق برابر آنان در جامعه هستید آیا این را هم می‌پذیرید که در تقسیم کار هم نباید ویژگی مردانه یا زنانه را لحاظ کرد و زنان هم در کارهای سخت و طاقت‌فرسا مانند مردان کار کنند و تخفیف های کاری زمان بارداری و زایمان و غیره که تنها مخصوص زنان است دیگر لحاظ نشود؟
دوبوار: اولاً که من به شما با روش علمی ثابت کردم که تفاوت‌هایی از قبیل زایمان و بارداری در واقع وجود ندارد و این جامعه است که باعث می‌شود زنان قابلیت باردارشدن را بیابند. اما در مورد تقسیم کار هم باید بگویم که خب به هر کسی باید بنا به توان و استعدادهایش کار سپرده شود. زنان که نمی‌توانند در معدن کار کنند و کار در معادن باید به مردان سپرده شود چون اساساً آنها زورشان بیشتر است!
– به‌عنوان هشتمین سؤال لطفاً بفرمائید شما که الان داشتید می‌گفتید مرد و زن هیچ تفاوتی باهم ندارند پس چطور شد الان زور مردان بیشتر شد؟
دوبوار: ها؟!
– پرسیدم شما که الان داشتید می‌گفتید مرد و زن هیچ تفاوتی باهم ندارند پس چطور شد الان زور مردان بیشتر شد؟
دوبوار: جانم؟!
– نشنیدید چی گفتم؟
دوبوار: آقای محترم ما قرار نبود باهم مناظره کنیم ها!
– بله ببخشید شما درست می فرمایید. به‌عنوان نهمین سؤال لطفاً بفرمائید راهکارهای شما فعالان زن برای رسیدن به خواسته‌هایتان چیست؟
دوبوار: راهکار ما این است که ابتدا مردم را با خودمان همراه کنیم و نظر آنان را جلب کنیم و راهش هم این است که ابتدا یک جمعی از دانشجویان دلسوز و انقلابی را گرد هم می‌آوریم و آنها را در نقاط مختلف شهر همچون مانَک‌ها و یا مکان‌های عمومی مثل پارک‌ها و یا جاهای شلوغ مانند پارک‌ها و یا حتی در پارک‌ها رها می‌کنیم تا بروند از مردم عزیز و دلسوز کشورمان امضای سفید بگیرند وقتی هم که تعداد این امضاها به یک میلیون عدد رسید تمام خواسته‌هایمان را ضمیمه این امضاها می‌کنیم و تقدیم مجلس قانون‌گذار می‌کنیم تا رسیدگی شود.
– چه جالب! به‌عنوان آخرین سؤال لطفاً بفرمائید فرایند جهانی شدن در وضعیت نگرش زنان به هویت خود و حركت آنان به‌منظور احقاق حقوق ازدست‌رفته‌شان چه چالش‌هایی را ایجاد كرده و ساختارهای فرهنگی موجود در جوامع مختلف چه تأثیری بر این مقوله‌ها خواهد داشت؟
دوبوار: بله. سؤال خیلی خوبی كردید. همان طور كه میدانید جهانی شدن به تعبیری از بین رفتن مرزهای جغرافیائی موجود است كه… ااام…که… که در ساختارهای فرهنگی موجود نگرش به هویت یابی زنان در دیدگاه جوامع مختلف…آآآممم… اااٍ… احقاق حقوق زنان در این عرصه تأثیراتی را گذاشته كه مك لوهان در نظریه دهكده جهانی در رویكرد به هویت… به نحوی مطلوب در راستای سرمایه‌داری كشورهای پیرامونی به سمت متروپل گرایش‌های تعدیل‌کننده ثروت را در برنامه چهارم بودجه به همراه خواهد داشت!!!…… ممنونم از فرصتی که در اختیار بنده گذاشتید تا حرف‌هایم را بزنم.
– خواهشم می‌کنم ما هم از شما تشکر می‌کنیم و امیدواریم حق به‌حق دار برسد.
جالب بود