پارچه ایرانی که امروزه نامرادی گریبانش را گرفته است در گذشته‌های نه‌چندان دور برای خود دارای عزت و افتخار بود. ایرانیان نخستین ملتی بودند که به صنعت نساجی (پارچه بافی) پی بردند و در هیچ جا بهتر از صنعت نساجی نمی‌توان روح کنجکاوی تازه‌‌جو و پیشرفت خواه ایرانیان را دید. پس از حمله مغولان به ایران؛ به‌دلیل آنكه متجاوزان اصرار به رواج كالا‌های چینی در متصرفات خود داشتند منسوجات چینی در ایران رایج شد. به‌دلیل تنوع رنگ و ارزان بودن قیمت پارچه‌های چینی مصرف‌كنندگان استقبال خوبی از آنها به عمل آوردند کما اینکه در حال حاضر نیز این روند ادامه دارد و نه‌تنها در صنعت نساجی بلکه در دیگر صنایع نیز چینی‌ها بازار ما را قبضه کرده‌اند.
هم‌اکنون صنعت نساجی در مقام یکی از معیارها و شاخص‌های توسعه کشورهای مختلف است به‌گونه‌ای که در میان 10 کشور عمده صادرکننده محصولات نساجی در جهان 7 کشور از ممالک پیشرفته هستند و ارزش صادرات سالانه این محصولات در دنیا به بیش از 260 میلیارد دلار بالغ می‌شود که از این جهت بعضا به عنوان دومین صنعت مادر تلقی می‌شود.
در این میان کشور ایران نیز با توجه به سابقه تاریخی خود، به‌طور قطع توانایی حضور در بازارهای جهانی را دارد، چنانکه براساس کارشناسی‌های به عمل آمده می‌توان صادرات محصولات نساجی ایران را در سال به 5 میلیارد دلار رساند. ضمنا ایران نیز هم پای کشورهای پیشرفته و مطرح در این صنعت توانسته است در شاخه‌های گوناگون صنعت عظیم نساجی و صنایع وابسته موجبات ارتقا و گسترش را فراهم آورده و با اتکا به مهارت‌های تکنولوژیک نیازهای اساسی این صنعت را مرتفع سازد.
با همه اینها در سال‌های اخیر شاهد تعطیلی کارخانجات عظیم نساجی بوده‌ایم که البته تحریم‌ها و نرسیدن مواد اولیه را نمی‌توان در این بین نادیده گرفت. به عنوان مثال در کارخانجات نساجی مازندران معوقات كارگران و زیان انباشته و ضرر انبوه كارخانجات نساجی باعث شد تا مذاكراتی را هم برای فروش زمین‌های آن آغاز کنند و آگهی فروش زمین‌های نساجی مازندران نیز در روزنامه‌ها به چاپ رسید و كارخانه گونی‌بافی را فروختند. از سوی دیگر به خاطر وجود تحریم‌ها و عدم واردات مواد اولیه برخی کارخانجات نساجی با نصف ظرفیت واقعی و توان تولید ادامه کار می‌دهند و این در حالی است که در کشور سالانه حدود 2میلیارد و 100میلیون متر پارچه برای مصرف داخلی نیاز داریم و در وضعیت فعلی کارخانجات ما توانایی تولید کمتر از نصف این نیاز را دارند. این صنعت از قدرت ارز آوری بسیار بالایی برخوردار است و از آنجا که بهترین پارچه، پارچه پنبه‌ای است و چند کارخانه ایرانی از ماشین‌آلات تقریبا مدرن استفاده می‌کنند ما به برخی کشورهای اروپایی صادرات هم داریم و به عبارتی باید گفت: گل پارچه تولیدی‌مان را صادر می‌کنیم.
پیش از این دبیر انجمن نساجی ایران گفته بود: صادرات نساجی ما به زحمت به یک میلیارد دلار در سال می‌رسد. بد نیست مسئولان یا ایجاد فضای امن برای سرمایه‌گذاران و تعریف یک سند استراتژی این صنعت را از تنگنایی که در آن قرار گرفته خارج کنند و در این بین با هدف‌گذاری صادرکنندگان نمونه را شناسایی و ظرفیت‌های صادرات آنها را بسنجند تا امکان آسیب‌شناسی وجود داشته باشد. البته نوآوری و استفاده از تکنولوژی مدرن نیز علاوه بر صرفه‌جویی در صنعت نساجی می‌تواند به افزایش تولید نیز کمک کند. برای بررسی بیشتر مشکلات صنعت نساجی به سراغ محمد صادق مشایخ، رئیس اسبق اتحادیه بنکداران پارچه تهران و رئیس اسبق کمیسیون اقتصادی مجمع امور صنفی تهران رفتیم. وی که در سال گذشته خود از سمت‌هایش استعفا کرده بود از دوستی با شهید بهشتی و آیت‌ا… رفسنجانی گفت و به همه سوالات ما پاسخ داد.
در بازار رقابتی پارچه‌های تولید داخل را چگونه می‌بینید؟
من صنعت نساجی ایران و پارچه‌های تولید داخل را از صنعت نساجی همه دنیا حتی انگلستان هم بالاتر می‌دانم چرا که با همین ماشین‌آلات و با همین امکانات این پارچه را یک هموطن بافته و من احساس غرور می‌کنم. بنابراین پارچه‌هایی که حتی در انگلستان با آن ماشین‌آلات تولید شده را کم‌ارزش‌تر از پارچه داخلی می‌دانم و در مورد پارچه‌های تولید چین وهند و اینها هم که دیگر هیچ.
شما به ماشین‌آلات اشاره کردید، فکر نمی‌کنید اگر ماشین‌آلات به‌روزتری داشته باشیم ضمن صرفه‌جویی در مصرف انرژی تولیدات باکیفیت‌تری خواهیم داشت؟
بله، اصلا به روز شدن از توصیه‌ها و سفارشات بزرگان دین است. ما باید یک سال از دنیا جلوتر باشیم و تکنولوژی سال آینده را امسال بیاوریم و باید برای انرژی‌مان ارزش قائل شویم و کیفیت و کمیت تولید را بالا ببریم تا برایمان ارزش افزوده بیشتری داشته باشد و در ضمن به روز باشیم برای تولیدی که توجیه اقتصادی داشته باشد. ما باید همه کارخانه‌ها و ماشین‌آلات و صنعتمان براساس دیدگاه دانشگاه‌هایمان به روز باشد.
سهم نساجی در مبادلات تجاری ایران چقدر است و آیا صادرات هم داریم؟
متاسفانه باید بگویم اگر بخواهیم ببینیم وضع صادرات‌مان چگونه است باید در ابتدا واردات‌مان را بررسی کنیم، ما غرق در استخری هستیم که پارچه‌های چینی حرف اول را می‌زند و در عین حال که ما ممکن است صادرات مختصری داشته باشیم ولی در عین حال که پارچه‌هایمان از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است من نقش صادرات را خیلی کمرنگ می‌بینم ولی در تولید داخلی هنوزهم اگر مدیران به آن بها بدهند ما مطمئنا روزهای بهتری را در پیش خواهیم داشت.
آن مختصر صادراتی که گفتید به کدام کشور‌هاست؟
ما به عراق صادرات داریم و از آنجا که پارچه‌های کتان یا پنبه از نظر بهداشتی در دنیا حرف اول را می‌زنند مضافا اینکه ما چند کارخانه داریم که دارای ماشین‌آلات و تکنولوژی به‌روزتری هستند یعنی چهار پنج سال از تکنولوژی روز دنیا عقب‌تر هستند به ایتالیا، فرانسه و انگلیس هم صادرات داریم. امیدوارم با تحولی که اخیرا ایجاد شده با توجه بیشتر به سرمایه‌گذار داخلی و توجیه اقتصادی آن حتما تکنولوژی‌مان را به روز کنیم.
وضعیت بازار پارچه‌های ایرانی در کشورهای اروپایی چگونه است؟
خوب است و استقبال می‌شود کما اینکه یکی از تولیدکنندگان ما که در نمایشگاه نساجی فرانسه شرکت کرده بود از فروشگاهی در فرانسه لباس می‌خرد و خوشبختانه می‌بیند که از پارچه‌های تولید کارخانه خودشان است.
شما از توجه بیشتر به سرمایه‌گذار داخلی گفتید، علاوه بر آن اگر سرمایه خارجی هم وارد شود وضعیت تولید بهتر خواهد شد؟
سرمایه‌گذار خارجی خیلی بیشتر از سرمایه‌گذار داخلی اطلاعات روز امنیت سرمایه را دارد، یعنی می‌داند چه چیزی از سرمایه حمایت می‌کند و کجا باید سرمایه‌گذاری کند. ما باید کاری کنیم که در ابتدا سرمایه‌گذاران خودمان احساس امنیت سرمایه‌شان را بکنند که تولید یک کالایی برایشان امنیت اقتصادی داشته باشد آن‌وقت می‌توانیم بگوییم که سرمایه‌گذار خارجی هم بیاید اینجا و سرمایه‌گذاری کند. چراکه تولید زیاد شده و واردات کم. سرمایه‌گذار خارجی به جایی می‌آید که رشد اقتصادی آن کشور بهتر از چین، تایلند یا ترکیه باشد. بنابراین ما باید در ابتدا مبنای خودمان را درست کنیم یعنی زمینه بهره‌وری سرمایه‌گذاری را بالا ببریم. ما اگر به خود ایرانی‌های مقیم خارج از کشور امنیت سرمایه بدهیم حتی اگر 20 درصدشان هم بیایند و سرمایه‌گذاری کنند کافی است. ما نیاز به پول نفت نداریم ما نیاز به امنیت سرمایه‌گذار داریم.
در صنعت نساجی ما به سرمایه‌گذاری خارجی بیشتر نیاز داریم یا به تکنولوژی و مدیریت خارجی؟
ما بهترین متخصصان نساجی را داریم، چه آنها که در خارج تحصیل کرده‌اند و چه آنها که در داخل. پس ما از نظر مدیریت تخصصی نساجی هیچ چیز کم نداریم. ما به دانشگاه‌ها و اساتید دانشگاه‌هایمان افتخار می‌کنیم. من در سال 80 مدیریت اتحادیه نساجی را بر عهده گرفتم و سعی در پیدا کردن حلقه گمشده بین دانشگاه و صنعت نمودم که این حلقه همان سرمایه‌گذار یا به عبارتی بازار است و به‌رغم استقبال مدیریت وقت دانشگاه نساجی امیرکبیر و نامه‌نگاری با وزارتخانه‌های مربوطه به جایی نرسید.
در اقتصاد بدون نفت صنعت نساجی چه جایگاهی دارد؟
تمام صنایع این مملکت یک طرف و صنعت نساجی طرف دیگر، هم اشتغالزایی بسیار بالایی دارد و هم ما خودمان تخصصش را داریم و از همه بالاتر اینکه مواد اولیه این صنعت پنبه است و پلی‌استر که پتروشیمی هم می‌تواند پلی‌استر موردنیاز را تامین کند. با قدرت می‌گویم و تضمین می‌دهم که اگر دولت همین الان اعلام کند که ورود پارچه به ایران ممنوع است هیچ اتفاق بدی نمی‌افتد و هیچ مشکلی پیش نمی‌آید. و تضمین می‌کنم که در چنین شرایطی ما می‌توانیم ظرف یک سال تمام نیازهای داخل را تامین کنیم و صادرات هم داشته باشیم و با رقابتی که ایجاد می‌شود و امنیتی که برای سرمایه‌گذار به وجود می‌آید پارچه‌ای باکیفیت‌تر از پارچه انگلستان تولید می‌کنیم، چین که هیچ، چون اصلا من پارچه چین را قبول ندارم. آنها در زمانی که ما بهترین کارخانه پارچه را داشتیم متقال تولید می‌کردند. متاسفانه قلب‌های تپنده نساجی ما تعطیل شدند مثل: نساجی مازندران، جهان چیت، کارخانجات تعطیل شده در یزد و اصفهان که دیگر هیچ. هر یک متر پارچه‌ای که وارد ایران می‌شود معادل بیکاری یک کارگر ایرانی است.
آیا تحریم‌ها بر صنعت نساجی و تعطیلی کارخانه‌ها تاثیرگذار بود؟
بله، ما مواد اولیه را از هر طریقی وارد کردیم و تقریبا کارخانه‌ها با 50درصد ظرفیت هم کار کردند اما خوب به هر حال مسلم است که تحریم‌ها بی‌تاثیر نبوده است.
برای جلوگیری از تعطیلی کارخانه‌های نساجی چه باید کرد؟
آنچه صنعت نساجی را تهدید می‌کند واردات بی‌رویه پارچه است و از آنجا که من فرهنگ نساجی ایران را می‌شناسم می‌گویم باید از استعداد‌های نساجی که الان استفاده نمی‌شود استفاده کرد و توصیه می‌کنم مسئولان یک سراغی از کارخانه‌های نساجی بگیرند. تا زمانی که ما به استعداد‌های داخلی و کارگران و دانشجویان و سرمایه‌گذاران‌مان بها ندهیم و وابستگی‌مان را قطع نکنیم موفق نخواهیم شد.
Sorry. No data so far.