پایگاه تحلیلی «کلاب والدای» نگاهی دارد بر روابط ایران و روسیه و در پس قدرت و نفوذ دو کشور در منطقه آسیای میانه، نقش مهمی که این دو کشور در منطقه بازی می‌کنند را بررسی کرده است.
پایگاه تحلیلی «کلاب والدای» در ادامه بررسی روابط ایران با کشورهای آسیای میانه که در بخش اول همین گزارش به آن پرداختیم، نگاهی داشته بر روابط ایران و روسیه و در پس قدرت و نفوذ دو کشور در منطقه آسیای میانه و نقش مهمی که این دو کشور در منطقه بازی می‌کنند را بررسی کرده است.
والدای در گزارش خود می‌نویسد ایران و روسیه هر دو در آسیای میانه نقش فعالی بازی می‌کنند و منافع مشترکی دارند که می‌توانند آن را تسهیم کنند یا بر سر رسیدن به آن، دست به رقابت بزنند. از سوی دیگر تهدیدهای علیه این دو کشور، ایران و روسیه را بر آن داشته که هماهنگ با هم گام بردارند یا موازی کار کنند.
این موضوع را می‌توان به روشنی در مقوله «مبارزه با مواد مخدر» دید. والدای به تلاش‌های پیگیر و سیاست‌های سفت و سخت ایران در مبارزه با مواد مخدر اشاره می‌کند و از هم‌مرزی با افغانستان و نبود امکان کنترل کامل مرزی در استان‌های شرقی ایران، با عنوان عامل اصلی افزایش چشمگیر معتادان به مواد مخدر در ایران نام برده و تولید و قاچاق رو به گسترش مواد مخدر را ضربه‌ای جدی، بر امنیت داخلی این کشور، برمی‌شمرد.
والدای می‌نویسد بنا بر گزارش‌ها، دولت ایران سالانه 50 میلیون دلار به مبارزه با قاچاق مواد مخدر اختصاص می‌دهد و در حال حاضر بیش از 700 میلیون دلار برای تقویت امنیت مرزی سرمایه‌گذاری کرده است. روسیه و ایران می‌توانند در این حوزه همکاری خوبی داشته باشند و به دنبال جذب دیگر بازیگران منطقه‌ای هم در این زمینه باشند.
گروه‌های تندروی اسلامی فعال در آسیای میانه نیز تهدید مشترک دیگری برای ایران و روسیه به شمار می‌رود. افزایش اقدامات تندروها به احتمال زیاد با تحولات در خاورمیانه، از جمله اقدامات گروه‌هایی همچون داعش و اوضاع افغانستان پس از خروج نیروهای آمریکایی، تغذیه می‌شود.
والدای می‌نویسد ایران و روسیه منافع مشترکی در آرام نگاه داشتن منطقه دارند و سپس به همکاری‌های ایران و روسیه برسر موضوع «خزر» که به توافق 29 سپتامبر 2014، در گردهمایی آستاراخان روسیه انجامید، اشاره می‌کند.
والدای می‌نویسد سیاست‌های ایران در افقانستان، دیر زمانی است که از پشتیبانی گروه‌های قومی (هزاره‌ها و تاجیک‌ها) فراتر رفته و نقش مثبتی برای روسیه و آسیای میانه بازی می‌کند. حجم معاملات تجاری میان ایران و افغانستان، سالانه 2 میلیارد دلار است در حالی که توافق بر سر قراردادهای زیرساختی، همچون تامین سیستم‌های آبرسانی، بدست آمده و گفتگوهایی هم بر سر همکاری‌ها در زمینه صنعت برق و خطوط ارتباطی هم در جریان است. فعالیت‌های ایران در افغانستان، به ایجاد ثبات در منطقه کمک می‌کند.
والدای در ادامه به اقدامات مشترک در سازمان همکاری‌های شانگهای اشاره کرده و می‌نویسد ایران به عنوان دولت ناظر، روش سازمان در اصول همکاری‌های اقتصادی و مسائل عمده بین‌المللی را سهم‌بندی می‌کند؛ همچنین از بانک توسعه سازمان همکاری‌های شانگهای پشتیبانی می‌کند و در انجمن بین‌بانکی، که بنا به گفته برخی ناظران، مشارکت در پروژه‌های خاص منطقه‌ای را آسان‌تر می‌کند، شرکت دارد.
رقابت بر سر منافع اقتصادی میان ایران و روسیه بیشتر، از شباهت در ساختار اقتصادی دو کشور و همچنین نقش برجسته‌ای که به عنوان صادرکنندگان منابع انرژی بازی می‌کنند سرچشمه می‌گیرد. رقابت بر سر مسیرهای حمل و نقل و بازار مربوط به کشورهای آسیای میانه، می‌تواند تنش میان تهران و مسکو را افزایش دهد؛ به ویژه زمانی‌که تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران برداشته شود یا کاهش پیدا کند که این‌ها به بهبود مداوم روابط ایران و آمریکا خواهد انجامید. خط لوله گاز از مسیر ایران و ترکیه می‌تواند گاز مورد نیاز اروپا را فراهم کند. این خط لوله، مذاکرات روسیه و ترکیه درباره مسیر جنوبی از راه ترکیه را به چالش می‌کشد. زیرساخت مورد نیاز برای عرضه گاز به هند و پاکستان تقریبا آماده سفارش است، اما محدودیت‌های سیاسی مربوط به تحریم‌ها علیه ایران همچنان باقی است.
در هر دو مورد، منابع انرژی در آسیای میانه قادرند که برای خط لوله روسیه، انتخاب جایگزین پیشنهاد دهند. در سایه تحریم‌های روسیه بر سر بحران اوکراین و خواست اتحادیه اروپا برای کاهش وابستگی‌اش به تامین گاز از روسیه، ایران با وجود فاکتورهای محدود کننده فعلی، به انتخابی بسیار جذاب بدل گشته است. این روزها، مبارزه تهران با داعش و اقداماتش در مقابله با تهدیدات مشترک، تصویر ایران در چشم غرب را بهبود می‌بخشد.
پتانسیل همکاری ایران و روسیه در آسیای میانه، هم در چارچوب توافق دوجانبه و هم از مسیر سازمان همکاری‌های شانگهای، به اندازه کافی جالب توجه هست؛ عناصر رقابت، بیش از آنکه دلایل خوب همکاری سودمند دو طرف را تضعیف کند، نیاز برای همکاری‌های مشترک آتی را برجسته می‌نماید.
اگر کلی‌تر نگاه کنیم، می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که ایران موفق شده زمینه را برای توسعه آتی روابط با کشورهای آسیای میانه فراهم کند. ایران توانسته است به شریکی مهم بدل شود و دولت‌های منطقه را با انتخابی جدید در حوزه روابط خارجی اقتصادی و سیاست خارجی روبرو کند.
والدای می‌نویسد واگرایی منافع میان ایران، روسیه و تولیدکنندگان انرژی در آسیای میانه، به احتمال زیاد اتفاق می‌افتد ولی بسیار دور از ذهن است که این امر به درگیری بیانجامد. اگر تمایل برای بهبود روابط ایران با ایالات متحده و دیگر قدرت های غربی ادامه پیدا کند، دیگر زمینه‌ای برای گسترش درگیری میان ایران و روسیه در منطقه آسیای میانه وجود نخواهد داشت.
برای ایران، روابط با کشورهای آسیای میانه فرصتی است برای رهایی از انزوای سیاسی که پیامد تحریم‌های بین‌المللی به این کشور تحمیل شده است. ایران در آسیای میانه، برای رهبری اقتصادی مبارزه نمی‌کند و خود را در موقعیت رقابت با روسیه، چین و یا اتحادیه اروپا نمی‌بیند و مسیرهای حمل و نقل جدید، محصولات فن‌آوری و موقعیت‌های سرمایه‌گذاری که ایران می‌تواند پیشنهاد دهد، تعادل قدرت در منطقه را برهم نخواهد زد.
Sorry. No data so far.