برای حل معضل آلودگی هوا، باید ابتدا اتاق‌های فکری در سطوح دانشگاهی و تخصصی و با حضور نخبگان به صورت جدی شکل گیرد. تمامی راهکارهای پیشنهادی جمع آوری شود و در نهایت از حوزه فرهنگ و رسانه کمک گرفته شود و کمپین بزرگی در سطح ملی اجرا شود.
آلودگی هوای تهران و راهکارهای برون رفت از وضعیت اضطراری روزهایی که گذشت، موضوع یک مناظره مجازی است که با حضور و مشارکت فعال عیسی کشاورز مدیرگروه فرهنگ و هنر دانشگاه جامع علمی کاربردی و مدرس دانشکده خبر، محمد صادق افراسیابی مدیرگروه علمی تخصصی روابط عمومی دانشکده خبر، سپیده فهیمی‌فر، دکترای علم اطلاعات و دانش‌شناسی، خسرو شاه محمدی اهوازی کارشناس ارشد فضای مجازی، سید جهانگیر آقازاده مدیررسانه‌های آموزشی شبکه ملی فرهنگ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، راحله حقیقی کارشناس مدیریت دانش، اعظم خان آبادی، پژوهشگر علوم اجتماعی، سجاد خسروانیان خبرنگار و کارشناس روابط عمومی، امیرحسین سماوات عضو گروه مدیران سایت‌های پرشین بلاگ، علی اصغر مینایی قائم مقام سابق معاونت سیاسی سازمان صدا وسیما، فاطمه اصلان‌زاده دانشجوی دکترای سیاستگذاری فرهنگی، سید محسن میربهرسی کارشناس فضای مجازی و مولف کتاب سواد رسانه‌ای و رسانه‌های دیجیتال و مریم عمادی، فعال فرهنگی و رسانه‌ای در فضای وایبر انجام شد.
**آلودگی هوا یکی از بحرانی‌ترین معضلات محیط زیست
در ابتدای این مناظره راحله حقیقی کارشناس مدیریت دانش شناسی گفت: چند هفته ای است، در بین اعضای خانواده خودمان یا در میان اقوام و آشنایان شاهد بروز بیماری‌هایی هستیم عجیب و غریب. از گلو دردهای غیر عادی و سوزش شدید چشم گرفته تا سردرد و سرگیجه‌های بسیار وحشتناک. متأسفانه پزشکان هم در نخستین مراجعه نه داروی مناسب می‌دهند و نه تشخیص درست. اما وقتی موضوع را پیگیری می‌کنیم می‌بینیم که همه به دلیل آلودگی هوا است.
وی ادامه داد: بدون تعارف امروز آلودگی هوا به سایه مرگ بر سر شهر تهران تبدیل شده است. به وضوح همه این‌ها تهدیدی است برای ما، چه از نظر روحی و روانی و چه از نظر مباحث مالی. سوال این است چه باید کرد؟
حقیقی افزود: به نظر می رسد تعداد زیاد ساخت و ساز، ترافیک وحشتناک شهر تهران، حضور پر تعداد خودروهای شهرستان‌های تهران آن هم به صورت کاملاً بی‌ضابطه به طوری که حتی در اغلب خیابان‌های محدوده طرح ترافیک، اقدام به مسافرکشی میکنند، نبود ساز و کار مناسب برای حمل و نقل عمومی از عوامل موثر در افزایش آلودگی شهر تهران و رسیدن به وضعیت فعلی است.
همچنین در ادامه فاطمه اصلان زاده دانشجوی دکترای سیاستگذاری فرهنگی اظهار داشت: امروز آلودگی هوا به یکی از بحرانی‌ترین معضلات محیط زیست تبدیل شده است که به طور جدی برای سلامت شهروندان خطرناک است ، به نظر میرسد که این مشکل زیست محیطی بدون هماهنگی و همکاری همه سازمان و ارگان‌ها قابل حل نیست. به نظر میرسد علاوه بر هماهنگی همه سازمان و ارگان‌ها برای حل مشکل آلودگی هوا، مردم نیز باید به صورت خود جوش وارد این مسئله شوند.
مریم عمادی فعال فرهنگی نیز گفت: اینکه ما فقط دولت و ارگان‌ها را مسئول بدانیم درست نیست. به نظر من ریشه بسیاری از مشکلات از جمله آلودگی هوا به موضوع فرهنگ برمی‌گردد. اینکه همه ما اصرار داریم با خودروی شخصی وارد خیابان‌های شهر تهران شویم، این مسئله دارای ریشه‌های فرهنگی است. همه جا فرهنگ حرفی برای گفتن دارد و بسیاری از مشکلات ما باز هم به حوزه ی فرهنگ برمی‌گردد.
حقیقی افزود : نقش سازمانها و عموم جامعه در این فرهنگسازی چیست؟
عیسی کشاورز مدیرگروه فرهنگ و هنر دانشگاه جامع علمی کاربردی اظهار داشت: دوستان من صلاحیت فنی در بحث را ندارم و موضوع دوستان را فقط معالعه میکنم اما فرهنگسازی از نظر کارشناسی درست نیست فرهنگ ساخته نمی‌شود، فرهنگ شکل می‌گیرد.
**تشکیل اتاق‌های فکر برای حل آلودگی هوای تهران
اصلان زاده دانشجوی دکترای سیاستگذاری فرهنگی در ادامه این مناظره مجازی گفت: اخیراً شاهد برگزاری کمپین آسمان آبی و زمین پاک از سوی شهرداری تهران هستیم که در چهار راه‌های پرترافیک از جمله ولیعصر در حال برگزاری است. این اقدام، اقدامی نمادین برای حساس کردن ذهن مردم نسبت به توجه به محیط زیست است.
محمد صادق افراسیابی مدیرگروه علمی تخصصی روابط عمومی دانشکده خبر اظهار داشت: برای حل معضل آلودگی هوا، باید در ابتدا اتاق‌های فکری در سطوح دانشگاهی و تخصصی و با حضور نخبگان به صورت جدی شکل گیرد. تمامی راهکارهای پیشنهادی باید جمع آوری شود. در مرحله بعد باید اتاق فکر دیگری از میان مسئولان مرتبط با این موضوع و نمایندگانی از اتاق فکر دانشگاهی تشکیل شود.
وی ادامه داد: باید راهکارهای اتاق فکر دانشگاهی به بحث گذاشته شود و راهکارهایی که قابلیت اجرا دارند، مشخص شود. پس از تعیین راهکارهای اجرایی، باید این راهکارها در سه دسته تقسیم بندی شوند. دسته اول، راهکارهای فنی و تخصصی نظیر حذف آلاینده‌های غیر مجاز از سوخت خودروها و دسته دوم راهکارهای اجتماعی نظیر حمایت از تشکیل NGO های مردمی با حدف حمایت از طرح‌های سالم سازی زیست محیط شهری و در نهایت دسته سوم راهکارهای فرهنگی و رسانه‌ای است.
این کارشناس گفت: باید دید باورهای مردم نسبت به موضوع آلودگی هوا و عوامل آن چیست و قرار است مردم به چه باوری برسند؟ فاصله میان باور مطلوب و باور ایده آل، فاصله ای است که باید با طراحی کمپین های فرهنگی و رسانه ای برای آن برنامه ریزی شود. پس از طراحی یک کمپین فرهنگی و رسانه ای، در مرحله ی اول باید زمینه سازی شود. مثلا اگر قرار است ما به مردم بگوییم که خودروهای شخصی را نباید از خانه جز در تعطیلات آخر هفته بیرون بیاورند، باید ابتدا زمینه سازی شود. فیلم‌ها، سریال‌ها، نماهنگ‌ها، گزارش‌های خبری، تبلیغات محیطی، تیزرها، پیامکها و رسانه‌های دیجیتال همه باید به صحنه بیایند و مضرات حضور خودروهای شخصی در طول هفته برای مردم تبیین شود.
وی افزود: سفارش مقالات بدون نام بردن از متولیان این مسئله و دعوت از نخبگان اجتماعی برای تبیین ضرورت کنار گذاشتن استفاده از خودروهای شخصی در این دوره بسیار حائز اهمیت است. پس از دوره ی زمینه سازی، دوره شکل گیری است. در این مرحله نهادهای عمومی و حاکمیتی می‌توانند به صورت رسمی وارد شوند و دغدغه‌های خود را بیان کنند. حتی با استفاده از بسیج افکار عمومی و تبدیل فضای عمومی رسانه‌ها به میز مذاکرات حوزه ی سیاستگذاری عمومی، میشود برای تصویب قوانینی مرتبط با فعالیتی که در دوره زمینه‌سازی انجام داده‌ایم تلاش کنیم. اینجا است که نقش نهادهای متولی موضوع آلودگی هوا در جامعه احساس میشود. پس از آنکه دوره زمینه سازی به اتمام رسید و قوانین تصویب شدند و مسائل مد نظر نهادهای رسمی بیان شد، دوره سکوت فرا میرسد. در این دوره باید مدتی راجع به مسئله سکوت کرد تا تبلیغ به ضد تبلیغ تبدیل نشود و در نهایت مراحل تثبیت پیام مد نظر سازمانهای حاکمیتی به صورت هر چند وقت یکبار دنبال خواهد شد. با توجه به اشاره ای که خانم اصلان زاده به موضوع طراحی کمپین‌های فرهنگی و رسانه‌ای کردند و با توجه به ارتباط طراحی کمپین با حوزه ی تخصصی روابط عمومی احساس کردم بد نیست توضیحی راجع به این موضوع داده باشم.
**آلودگی هوا با کمبود وسایل حمل‌و نقل و از بین رفتن درختان
اصلان زاده اظهار داشت: تاثیر گذاری در فرهنگ عمومی مردم مبنی بر رعایت مسایل زیست محیطی زمانی امکان پذیر است که رسانه های جمعی از جمله صدا و سیما و سایر رسانه‌های شنیداری و مکتوب به صورت روتین بخشی از فعالیت خود را مختص اطلاع رسانی و افزایش آگاهی مردم در خصوص ضرورت توجه به محیط زیست شهری قرار دهند. در بند الف ماده 189 قانون برنامه پنجم توسعه به عنوان قانون فرادستی خط مشی کشور در این خصوص مشخص شده است که همه دستگاه‌های دولتی و نهادهای عمومی باید در راستای حفاظت و حمایت از محیط زیست گام بردارند.
خان آبادی پژوهشگر علوم اجتماعی گفت: این مساله را میشود از دیدگاه های مختلف و با تمرکز بر جنبه‌های مختلف آن بررسی کرد. نگاه به مساله جمعیت ایران و بررسی مساله تمرکز بالای 20درصد جمعیت ایران در تهران، ریشه‌یابی‌های فرهنگی و بررسی مساله از دیدگاه سبک زندگی و برنامه ریزی درجهت ارزش ها و هنجارهای اصلاح کننده شرایط فعلی مکانیزم های ارتقای فرهنگ شهروندان از جمله پیشنهادهای بنده هستند.
اصلان زاده اظهار داشت: به عبارتی آموزش‌های شهروندی مبنی بر اینکه باید مردم به این باور برسند که طبیعت و محیط زیست خود را دوست داشته باشند یکی از ضرورت ها به شمار می آید.
خان آبادی پژوهشگر علوم اجتماعی گفت: حتی سیاست‌های اقتصادی، عمرانی تاثیرگزارند. برای نمونه ساده، تولید و عرضه انبوه اتومبیل‌های بی کیفیت و غیر استاندارد داخلی و عدم برنامه ریزی برای خودردهای اسقاطی.
اصلان زاده گفت: کمبود درختان، این مشکل در مناطق شمال تهران بیشتر به چشم می‌خورد که بسیاری از باغات از بین رفته و به جای آن برج ساخته شده است .
فهیمی فر افزود: یعنی از یک طرف آلودگی حاصل از سوخت ماشین ها. ازطرف دیگر کمبود وسایل حمل و نقل عمومی و از بین رفتن درختان.
امیر حسین سماوات عضو گروه مدیران سایت‌های پرشین بلاگ در ادامه گفت: کارخانجاتی که آلاینده هم هستند یکی دیگر از معضلات آلودگی هوا است
همچنین اصلان زاده افزود: به عبارتی توسعه پایدار از توجه همه جانبه به مسایل اجتماعی اقتصادی و محیط زیست دست یافتنی است .
خان آبادی اظهار داشت: بنده فکر میکنم هرکدام از این موضوعات می‌تواند موضوع یک رساله دکترا باشد و البته همچنان برای پیشبرد بحث و رسیدن به حداقل اکتشافی اولیه و مفید برای تحقیقات عمیق بحثهایی که انجام میشود مفید است اما باید این راه در سایر مسیرهای تحقیقاتی هم دنبال شود.
حقیقی گفت: شهرک سازی های داخل تهران را هم نباید نادیده گرفت، 8 سال پیش منطقه سوهانک، بسیار ارام بود، تردد اتومبیل کم و هوا عالی بود، اما متاسفانه با ساخت و سازهای عجیب امروز اثری از ان محیط زیست عالی و کوچه باغهای دل انگیز نیست.
فهیمی فر دکترای علم اطلاعات و دانش‌شناسی افزود: راهکارهای کاهش آلودگی هوا شامل توسعه وسایل نقلیه فراوان در خیابان‌ها، عدم نظارت و کنترل وسایل نقلیه شخصی، کمبود وسایل حمل و نقل عمومی
، سوخت نامناسب و احتراق نادرست، کارخانه های آلاینده و آلودگی های ناشی از آن و کمبود تعداد درختان و عدم توجه به محیط زیست است.
سجاد خسروانیان کارشناس روابط عمومی نیز در ادامه افزود: به نظر من بحث آلودگی هوای پایتخت تا زمانی که برای جمعیت موجود در این شهر تصمیم‌گیری نشود، حل شدنی نیست. بحث تغییر پایتخت باید در اولویت کاری دولت قرار گیرد، نبود وسایل حمل و نقل به اندازی کافی و مطلوب یکی از چالش‌های استفاده فراوان از خودروهای شخصی توسط مردم است. تا زمانی که کیفیت حمل ونقل افزایش پیدا نکند مشکل ترافیک و آلودگی هوا حل نخواهد شد .
اصلان زاده اظهار داشت: البته اولین اقدام انجام فعالیت های پژوهشی همه جانبه از سوی همه سازمان ها ونهادهای مختلف با همکاری دانشگاه سراسر کشور برای ارائه و به دست آوردن بهترین راهکارهای اجرایی در سطح شهر تهران برای برون رفت از بحران آلودگی هوا است.
**نبود یک مدیریت شهری واحد چالش امروز کلان شهرها
خسروانیان کارشناس روابط عمومی عنوان کرد: وقتی که مردم برای سوار شدن در مترو یا اتوبوس‌های تندرو باید ساعت ها معطل شوند یا به زور فشار خودرا در اتوبوس یا مترو جای دهند چاره‌ای جز آوردن خودرو شخصی ندارند که آوردن خودرو شخصی نیز ترافیک و آلودگی هوا را با دنبال خواهد داشت.
همچنین شاه محمدی، کارشناس ارشد فضای مجازی گفت: مسئله فقط زیادی وسایل عمومی نیست، بلکه خیابان بندی و اتوبان‌ها هم مهم هستند. مثلا خط پارک وی تا راه آهن از مسیر خیابان حضرت ولی عصر(عج) انبوه اتوبوس ها موجب ترافیک سنگین میشود، بطوری که گاه بیش از 15 اتوبوس پشت چراغ قطار هستند. یا اتوبان امام علی علیه السلام و شهید چمران را ببینید خط اتبوس تند رو موجب شده که اتوبان به خیابان تبدیل شود، مساله این است.
سماوات عضو گروه مدیران سایت‌های پرشین بلاگ گفت: چیزی که مسلم هست این است که نیازمند عزمی همه جانبه و از طرف دولت و تمامی دستگاه های اجرایی و بخصوص خود مردم هستیم تا کمی از این آلودگی کاسته شود .
خسروانیان کارشناس روابط عمومی افزود: نبود یک مدیریت شهری واحد چالش امروز کلان شهرهای ما است. باید مشکل به صورت ریشه ای حل شود و یک مدیر واحد در شهرها داشته باشیم تا در خصوص آلودگی هوا و دیگر معضلات بتواند به خوبی چاره اندیشی کند.
سماوات عضو گروه مدیران سایت‌های پرشین بلاگ اظهار داشت: سال گذشته دولت مصوبه ای داشت که چند وزارتخانه قرار بود برای رفع آلودگی هوا کارهایی را انجام دهند. و بیشترین سازمانی که بدنبال اجرای این مصوبه بود سازمان محیط زیست بود که همچنان با دقت در حال بررسی کارکرد وزارتخانه های مورد بحث است.
خسروانیان کارشناس روابط عمومی افزود: متاسفانه به دلیل نبود مدیریت یکپارچه شهری در حوزه آلودگی هوا و دیگر حوزه ها هر سازمان ساز خود را می زند و سلیقه ای و با برداشت های مختلف اقدامی انجام می دهند که خروجی ندارد و تنها مردم هستند که از این تصمیم های نادرست آسیب می ببینند. به نظر من در اولین گام برای حل مشکل آلودگی هوا باید ناوگان حمل ونقل عمومی تقویت شود به حدی که مردم با آسانی و در کمال آرامش و اطمینان بتوانند از این ناوگان استفاده کنند و سپس ممنوعیت تردد وسایل نقلیه اجرایی شود تا از این آلودگی کاسته شود البته این اقدام موقتی است.
سماوات عضو گروه مدیران سایت‌های پرشین بلاگ گفت: پیشنهاد خوبی است. ولی بعید میدانم باز هم عملی شود . بطور مثال عرض میکنم اگر ناوگان حمل و نقل هم خوب سرویس دهی بکند از همین گروه چند نفر از حمل و نقل عمومی استفاده میکنند؟ من تصور میکنم قبل از هر امری باید اراده ای بر انجامش باشد. تا زمانی‌که تک تک افراد جامعه تلاشی برای داشتن هوای پاک نکنند چیزی تغییر نخواهد کرد، بقیه موارد را بعد از این مورد باید لیست کرد و برای آن چاره ای ساز کرد. بیایید و از الان برای 29 دی که روز هوای پاک است هر چقدر که می‌توانیم تلاش کنیم که همین یک روز را از وسیله نقلیه عمومی استفاده کنیم.
وی افزود: به زودی سازمان محیط زیست گزارشی ارائه خواهد کرد که در آن کارکرد وزارتخانه‌هایی که باید برای سلامت مردم وظایفی را انجام میدادند را بررسی کرده و احتمالا با نمودار مشخص می‌کند که چه کسانی فعالیت مثبتی داشته و چه کسانی میل به فعالیت برای بهبود هوا نداشته اند. امیدوارم این شفاف سازی‌ها موجب تحرک برخی افراد که سلامت مردم برایشان اهمیتی ندارد بشود، چیزی که بنده میبینم این است که سازمان محیط زیست به شدت بدنبال داشتن هوای پاک برای کلانشهرها و همینطور تهران است. امیدوارم همه سازمانها و نهادها، وزارتخانه ها، شرکتهای خصوصی و دولتی و در راس همه تک تک مردم دست به دست هم بدهند تا بتوانیم هوایی سالم تنفس کنیم .
فهیمی فر نیز اظهار داشت: باید سعی کنیم حرکتی در زمینه عدم قطع درختان داشته باشیم، حتی محوطه های پیاده روی نزدیک منزل ما که پر از درخت بود قطع شدند. کاش کمپین حمایت از محیط زیست تشکیل شود به مفهوم کاملا مردمی. نظیر صندوق صدقات که افراد به صورت خودجوش هزینه ای را بپردازند و در ایجاد محیط سالم با کاشت درخت و نظایر آن همکاری کنند.
علی اصغر مینایی قائم مقام سابق معاونت سیاسی سازمان صدا وسیما عنوان کرد: به نظر میرسد وضعیت موجود (آلودگی هوا در کلانشهرها ) از عدم متولی مسئول و پاسخگویی رنج می‌برد که بقیه نهادها و سازمانها تحت نظر آن مدیریت شوند و از طرفی خلاء قانونی که سازمان متولی را در اجرای برنامه ی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تحت نظارت و پاسخگویی قرار دهد، هم یک معضل است.
اصلان زاده افزود: البته فقدان فرهنگ سازی نسبت به همزیستی مسالمت آمیز با طبیعت و دوستی با آن، بخش عمده مشکلات در این زمینه است. یکی از راهکارهای برون رفت از کلاف سردرگم مشکلات زیست محیطی تهران و سایر کلانشهر های کشور مدیریت یکپارچه شهری است تا از این طریق به شهری سالم و خلاق دست پیدا کنیم.
سید جهانگیر آقازاده مدیررسانه‌های آموزشی شبکه ملی فرهنگ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: هنوز هم به نظر من بهترین کار عوض کردن پایتخت است. اگر یک شهر کوچک بشود پایتخت اداری تهران، درصد زیادی از مشکلات آن حل میشود. به نظر میرسد تهران اشباع شده و به بن بست خرده، جغرافیای تهران بیش از این کشش مسائل زیست محیطی ندارد. استفاده بیشتر از آی تی و توسعه خدمات الکترونیک هم به کاهش سفرهای شهری منجر میشود و طبیعتا باعث
کاهش آلودگی میشود.
فهیمی فر دکترای علم اطلاعات و دانش‌شناسی گفت: مطالب خیلی خوب مطرح شد و البته هر چند شاید خود ما به یک دیدگاه جامع نرسیدیم اما به تعبیر دکتر افراسیابی اتاق فکری شکل گرفت که باید بعد از این توسط سازمانهای حاکمیتی دنبال شود و همین اتاق فکرها تقویت شود تا نهایتا راهکارهای جامعی پیشنهاد و اجرایی شود. بنابراین بحث را با پیشنهاد آقای آقازاده به اتمام می‌رسانیم تا بعدها ببینیم چه اتفاقی خواهد افتاد؟
Sorry. No data so far.