سير مطالعاتي جامع آثار استاد مطهري

مقدمه:
با توجه به كثرت آثار استاد مطهري، تنظيم سير مطالعاتي جهت راهنمايي علاقه مندان به مطالعه ي آثار استاد، ضروري به نظر مي رسد. در برخي سيرهاي ارائه شده، كتابها بر اساس روند آسان به مشكل منظم شده است كه با اين اشكال مواجه است كه نظم موضوعي كتابها ناديده گرفته ميشود. ميتوان كتابها را بر اساس موضوعات جداگانه طبقه بندي نمود و سپس در مطالعه ي موضوعات و كتابهاي موجود، موارد آسان را بر دشوار مقدم قرار داد.«سير مطالعاتي جامع آثار استاد مطهري» بر اين اساس تنظيم يافته است.
*سير مطالعاتي جامع آثار استاد مطهري، در هشت سطح، منطبق بر هشت موضوع جداگانه و در 130 مقرري تنظيم شده است.
*مدت زماني كه به هر يك از مقرري ها اختصا ص پيدا ميكند، بر اساس شرايط و فرصت، توسط خواننده تعيين ميگردد.
*در مورد هر مقرّري، نكاتي در اختيار خواننده قرار خواهد گرفت تا عدم حضور استاد به اين وسيله در حد امكان جبران گردد و علاقه مندان به صورت خودآموز، موفق به مطالعه ي آثار گردند.
*آنچه در مطالعه ي آثار نيازمند توجه جدّي است، مطالعه ي نقادانه، همراه با طرح پرسش ها، نكات و ابراز نظر است. در غير اينصورت از مطالعه ي روزنامه اي، بهره ي كافي حاصل نخواهد شد. در مطالعه ي نقادانه، سعي مي شود مواجهه اي فعّال با كتاب برقرار گردد. فرد خواننده، سؤال مند به سراغ اثر مي رود، سؤالات و اشكالات و ديدگاه هاي خود را در حاشيه ي كتاب ثبت مي كند. مطالعه ي نقادانه و فعال، مطالعه اي همراه با قلم و كاغذ است.
* مطالعه ي آثار استاد، فوايد و بركات علمي و عملي فراواني خواهد داشت. البته همچون ساير موارد، هيچ فايده اي بدون هزينه نيست. صبر و استقامت و رعايت نظم، هزينه ي دريافت فوايد مطالعه ي آثار استاد مطهري است.

سطح اول:كليّات
1- ده گفتار: تقوا (1) و (2) (55ص)
2- ده گفتار: امر به معروف و نهي از منكر + رهبري نسل جوان (60ص)
3- ده گفتار: احياء فكر ديني+ فريضه ي علم (60ص)
4- ده گفتار: خطابه و منبر(1) و (2) (60ص)
5- ده گفتار: اصل اجتهاد در اسلام + مشكل اساسي در سازمان روحانيت (70ص)
6- پانزده گفتار: اسلام و نياز¬هاي جهان امروز+ قوانين اسلام در مقايسه با توسعه و تحول دنياي جديد+ نقش دين در تحولات تاريخي(60ص)
7- پانزده گفتار: نهضت آزادي بخش اسلام(1) و (2)+ نجات و آزادي بشر (60ص)
8- پانزده گفتار: غدير و خطري كه مسلمين را از داخل تهديد ميكند+مسأله ي نفاق+ نقش حادثه ي كربلا در تحول تاريخ اسلامي(1)(60ص)
9- پانزده گفتار: دفاع از سيزده+ لزوم تعظيم شعائر اسلامي(1) و(2) (65ص)
10- پانزده گفتار: جستجوي حقيقت+ روابط بين الملل اسلامي+ نقش حادثه ي كربلا در تحول تاريخ اسلامي(2) (55ص)
11- امدادهاي غيبي در زندگي بشر: خورشيد دين هرگز غروب نمي كند.+امدادهاي غيبي در زندگي بشر(80ص)
12- امدادهاي غيبي در زندگي بشر: مديريت و رهبري در اسلام+ رشد اسلامي (60ص)
13- آزادي معنوي: فصل اول (آزادي معنوي)+ فصل پنجم(بزرگي و بزرگواري روح) (45 ص)
14- آزادي معنوي: فصل دوم(عبادت و دعا) (70ص)
15- آزادي معنوي: فصل سوم(توبه) (40ص)
16- آزادي معنوي: فصل چهارم(هجرت و جهاد)+ فصل پنجم (40ص)
17- بيست گفتار: عدالت از نظر علي(ع)+اصل عدل در اسلام+مباني اوليه ي حقوق از نظر اسلام(80ص)
18- بيست گفتار: احترام حقوق و تحقير دنيا+تفاوت هاي بجا و تفاوت هاي بيجا+ رزاقيت الهي(75ص)
19- بيست گفتار:امام صادق(عليه السلام)+ امام موسي بن جعفر(عليه السلام)+ شدائد و گرفتاري ها (50ص)
20- بيست گفتار:فوائد و آثار ايمان+ نظر دين درباره¬ي دنيا+ نظر اسلام درباره ي علم+ پرسش هاي ديني+ عقل و دل(75ص)
21- بيست گفتار:درسي كه از فصل بهار بايد آموخت+ قرآن و مسأله¬ي تفكر+ استدلال قرآن به مسأله ي حيات بر توحيد(75ص)
22- حكمت ها و اندرزها (جلد1): از (خداشناسي،مبناي انسانيت) تا (ساده زيستي و پرهيز از تكلّف) (84ص)
23- حكمت ها و اندرزها (جلد1): از ( حق و تكليف) تا (سرمايه ي خلق نيك) (77ص)
24- حكمت ها و اندرزها (جلد1):از (قلب سليم) تا (تعارف هاي دروغين) (80ص)
25- حكمت ها و اندرزها (جلد2): از (راه نيل به آسايش) تا (خاندان نبوت و رسالت، حافظ اسلام) (60ص)
26- حكمت ها و اندرزها (جلد2): از (هدايت قلب) تا (حسد) (70ص)
27- حكمت ها و اندرزها (جلد2): از (مالكيت نفس و تسلط بر خويشتن) تا (روزه) (63ص)

سطح دوم: سيره‌ي معصومين(عليهم السلام)
28- سيري در سيره ي نبوي: ديباچه+ مقدمه+ معني سيره و انواع آن+ منطق عملي ثابت (70ص)
29- سيري در سيره ي نبوي: سيره و نسبيت اخلاق+ كيفيت استخدام وسيله+ پاسخ به دو پرسش(75ص)
30- سيري در سيره ي نبوي: ارزش مسأله ي تبليغ و شرايط مبلغ+روش تبليغ(50ص)
31- سيري در سيره ي نبوي: سيره ي نبوي و گسترش سريع اسلام+ تاريخچه ي زندگاني پيامبر(ص) و تحليل سخناني از آن حضرت (55ص)
32- جاذبه و دافعه ي علي(عليه السلام): پيشگفتار + مقدمه+ بخش اول( نيروي جاذبه ي علي عليه السلام) (80ص)
33- جاذبه و دافعه ي علي(عليه السلام): بخش دوم (نيروي دافعه ي علي عليه السلام) (65ص)
34- سيري در سيره ي معصومين(عليهم السلام): مقدمه+ صلح امام حسن (عليه السلام) (60ص)
35- سيري در سيره ي معصومين(عليهم السلام): سخني پيرامون امام زين العابدين(عليه السلام)+ امام صادق (عليه السلام) و مسأله ي خلافت(1) و (2) (50ص)
36- سيري در سيره¬ي معصومين(عليهم السلام): موجبات شهادت امام موسي كاظم(عليه السلام)+ مسأله ي ولايتعهد امام رضا عليه السلام (1 و 2) (40ص)
37- سيري در سيره ي معصومين(عليهم السلام): سخني درباره ي امام حسن عسكري(عليه السلام)+ عدل كلي+ مهدي موعود (45ص)
38- حماسه ي حسيني: فصل اول(حماسه¬ي حسيني) (40ص)
39- حماسه ي حسيني: فصل دوم(تحريفات در واقعه¬ي تاريخي كربلا) (65ص)
40- حماسه ي حسيني: فصل سوم( ماهيت قيام حسيني)+ فصل چهارم(تحليل واقعه¬ي عاشورا)+ فصل پنجم(شعارهاي عاشورا)(60ص)
41- حماسه ي حسيني: فصل ششم(عوامل مؤثر در نهضت حسيني+ ارزش هر يك از عوامل+ شرايط امر به معروف و نهي از منكر+ مراحل و اقسام امر به معروف و نهي از منكر) (60ص)
42- حماسه ي حسيني: فصل ششم(ارزش امر به معروف و نهي از منكر از نظر علماي اسلام+ كارنامه ي ما در امر به معروف و نهي از منكر+ تأثير امر به معروف و نهي از منكر اهل¬بيت امام پس از حادثه ي كربلا)(50ص)
43- حماسه ي حسيني: فصل هفتم(معني تبليغ+ وسايل و ابزار پيام رساني+ روش تبليغ) (45ص)
44- حماسه ي حسيني: فصل هفتم(روش¬هاي تبليغي نهضت حسيني+ حادثه¬ي كربلا، تجسم عملي اسلام+ نقش اهل بيت سيد الشهداء در تبليغ نهضت حسيني+ شرايط مبلغ و تأثير تبليغي اهل بيت امام در مدت اسارتشان(60ص)
45- سيري در نهج البلاغه: مقدمه و بخش اول(كتابي شگفت + شاهكارها) (37ص)
46- سيري در نهج البلاغه: بخش دوم(الهيات و ماوراء الطبيعه+ ارزش تعقلات فلسفي در مسائل ماوراء الطبيعي+ ذات و صفات پروردگار+ مقايسه و داوري) (40ص)
47- سيري در نهج البلاغه: بخش سوم(سلوك و عبادت+ ترسيم چهره¬ي عبادت و عبّاد در نهج البلاغه)+ بخش چهارم( حكومت و عدالت+ اعتراف به حقوق مردم) ( 45ص)
48- سيري در نهج البلاغه: بخش چهارم( حكمران، امانتدار است نه مالك)+بخش پنجم(اهل بيت و خلافت+ احقيت و اولويت+ انتقاد از خلفا+عثمان) (55ص)
49- سيري در نهج البلاغه: بخش ششم( موعظه و حكمت+ عمده ترين بخش هاي نهج البلاغه+…) (60ص)
50- سيري در نهج البلاغه: بخش هفتم( دنيا و دنيا پرستي+ رابطه انسان و جهان+ …) (50ص)
51- داستان راستان(جلد 1)(295ص قطع جيبي)
52- داستان راستان(جلد2)(277ص قطع جيبي)

سطح سوم: انسان شناسي، تعليم و تربيت، مباني اخلاق
53- فطرت: معناي فطرت+ فطريّات انسان (55ص)
54- فطرت: گرايش هاي مقدس+ عشق و پرستش- توجيه گرايشهاي انساني+ عشق روحاني- ماركسيسم و ثبات ارزشهاي انساني(65ص)
55- فطرت: تكامل اصالت هاي انساني+ مبنا و منشأ مذهب (55ص)
56- فطرت: فطري بودن دين+ بررسي و نقد نظريه ي دوركهيم+ نظر قرآن درباره ي منشأ دين (60ص)
57- تعليم و تربيت: بخش دوم(پرورش جسم و پرورش استعداد عقلاني+ تاريخچه ي تعقل از نظر اسلام)+ بخش اول( پرورش عقل+تربيت عقلاني انسان) (55ص)
58- تعليم و تربيت: بخش اول( پرورش استعدادها+ مسأله ي عادت)+ بخش دوم( عوامل تربيت 1) (45ص)
59- تعليم و تربيت: بخش دوم(عوامل تربيت 2 و3) (55ص)
60- تعليم و تربيت: بخش اول( فعل اخلاقي 1و 2 و 3) (30ص)
61- تعليم و تربيت:بخش اول:(بررسي نظريه نسبيت اخلاق + حديث علي عليه السلام و نظريه نسبيت اخلاق+ كرامت نفس در قرآن و حديث+ ريشه¬ي الهامات اخلاقي+ توسعه خودي) (70ص)
62- انسان كامل: انسان معيوب و انسان سالم + لزوم هماهنگي در رشد ارزشهاي انساني+ درد انسان از ديدگاه هاي مختلف(67ص)
63- انسان كامل: درد خدا جويي در انسان+ اجمال مكاتب مختلف درباره¬ي انسان+ انسان كامل از ديدگاه مكتب عقل(70ص)
64- انسان كامل: انسان كامل از ديدگاه مكتب عرفان و تصوف+ نقد و بررسي مكتب عرفان(1 و2) (70ص)
65- انسان كامل: نقد و بررسي مكتب قدرت(1 و 2)+ مكتب محبت( 55ص)
66- انسان كامل: نقد و بررسي نظريه¬ي مكتب سوسياليسم+ نقد و بررسي نظريه ي مكتب اگزيستانسياليسم (45ص)

سطح چهارم: دين و هدايت زندگي
67- وحي و نبوت: هدايت عامه+اختصاصات پيامبران+ نقش تاريخي پيامبران+هدف نبوت ها و بعثت ها (30ص)
68- وحي و نبوت:دين يا اديان+ معجزه ي ختميه+ قرآن(55ص)
69- وحي و نبوت:مشخصات اسلام+ پيغمبر اكرم(47ص)
70- خاتميت: خاتميت در قرآن و حديث+ علم و عقل، جانشين نبوت تبليغي+ فلسفه¬ي ختم نبوت تشريعي(48ص)
71- خاتميت:تعليمات اسلام و هدف¬هاي پايان ناپذير+ جبر تاريخ و جاويد ماندن اسلام+ نقش علما در دين خاتم+ صفات علماي جانشين انبياء غير مشرّع(60ص)
72- خاتميت: اركان خاتميت+ استعداد پايان ناپذير قرآن و سنت+قابليت پايان ناپذير منابع اسلامي(45ص)
73-ختم نبوت:(مباحث دين جاويد+ جبر تاريخ+ نيازمندي ها+ مقتضيات زمان+تحرك و انعطاف+اجتهاد) (30ص)
74- امامت و رهبري:پيشگفتار+ معاني و مراتب امامت+ امامت و بيان دين بعد از پيغمبر صلوات الله عليه(50ص)
75- امامت و رهبري: بررسي كلامي مسأله¬ي امامت+ آيه ي «اليوم يئس…» و مسأله ي امامت(55ص)
76-امامت و رهبري: امامت در قرآن+ امامت از ديدگاه ائمه ي اطهار عليهم السلام(50ص)
77- ولاءها و ولايت ها:واژه ي ولي+ ولاء منفي+ ولاء اثباتي عام+ ولاء اثباتي خاص+ انواع ولاء اثباتي خاص( ولاء محبت و ولاء امامت و ولاء زعامت) (38ص)
78- ولاءها و ولايت ها: ولاء تصرف يا ولاء غيبي و ملكوتي(33ص)
79- زندگي جاويد يا حيات اخروي: (60ص)

سطح پنجم: انسان، جامعه و تاريخ
80- انسان وايمان: انسان و حيوان+ علم وايمان+ ايمان مذهبي(40ص)
81- انسان وايمان: مكتب، ايدئولوژي+ اسلام،مكتب جامع و همه جانبه+ منابع تفكر در اسلام(26ص)
82- انسان در قرآن: انسان در جهان بيني اسلامي(ارزشهاي انسان تا انسان و قضا و قدر الهي)(32ص)
83- انسان در قرآن:انسان در جهان بيني اسلامي( انسان و تكليف تا آخر)+ آگاهي هاي انسان (43ص)
84- جامعه و تاريخ: پيشگفتار+ جامعه چيست؟(30ص)
85- جامعه و تاريخ: تقسيمات و قطب بندي¬هاي اجتماعي+ يگانگي يا چندگانگي جامعه¬ها از نظر ماهيت+ تاريخ چيست؟ (35ص)
86- جامعه و تاريخ: تاريخ علمي(60ص)
87- جامعه و تاريخ: انتقادها+ اسلام و ماديت تاريخي(60ص)
88- جامعه و تاريخ:معيارها+ تحول و تطور تاريخ(33ص)
89- نبرد حق و باطل: مقاله نبرد حق و باطل(45ص)
90- قيام و انقلاب مهدي(عليه السلام):مقاله ي قيام و انقلاب مهدي(ع)(52ص)

سطح ششم: انقلاب اسلامي،ريشه ها،ارزش ها، اهداف و آسيب ها
91- نهضت هاي اسلامي در صد ساله ي اخير: بخش اول(نهضت هاي اسلامي…)(51ص)
92- نهضت هاي اسلامي در صد ساله ي اخير+ آينده ي انقلاب اسلامي:نهضت هاي اسلامي(بخش دوم:نهضت اسلامي ايران)+آينده ي انقلاب اسلامي(بخش اول:اهداف روحانيت در مبارزات)(52)
93- آينده ي انقلاب اسلامي: بخش سوم(تحليل انقلاب ايران1و2)(60ص)
94- آينده ي انقلاب اسلامي:بخش چهارم(ماهيت انقلاب ايران+ ريشه¬هاي انقلاب اسلامي+ عدالت اجتماعي+ استقلال و آزادي)(52ص)
95- آينده ي انقلاب اسلامي: (معنويت در انقلاب اسلامي+روحانيت و انقلاب اسلامي+ وظايف حوزه هاي علميه+نقش زن در جمهوري اسلامي)(60ص)
96- آينده ي انقلاب اسلامي:بخش پنجم(درباره ي جمهوري اسلامي)(60ص)
97- آينده¬ي انقلاب اسلامي:بخش دوم(مفهوم آزادي عقيده)+ بخش ششم(آزادي عقيده)(50ص)
98- علل گرايش به ماديگري: مقدمه+ نقش كليسا در گرايشهاي مادي(52ص)
99- علل گرايش به ماديگري:نارسايي مفاهيم اجتماعي و سياسي+ خدا پرستي يا زندگي+ محيط اخلاقي و اجتماعي نامساعد+ سنگر قهرماني و پرخاشگري+ نتيجه ي اين بررسي)(30ص)
100- جهاد:(100ص قطع جيبي)
101- قيام و انقلاب مهدي(عليه السلام): مقاله ي شهيد(45ص)

سطح هفتم: حقوق زن، اخلاق جنسي و حجاب
102- نظام حقوق زن در اسلام: مقدمه+ پيشگفتار+ بخش پنجم( 55ص)
103- نظام حقوق زن در اسلام:بخش چهارم(اسلام و تجدد زندگي)+ بخش ششم( مباني طبيعي حقوق خانوادگي) (45ص)
104- نظام حقوق زن در اسلام:بخش هفتم( تفاوت هاي زن و مرد)+ بخش اول( خواستگاري و نامزدي)+ بخش دوم( ازدواج موقت) (55ص)
105- نظام حقوق زن در اسلام: بخش سوم( زن و استقلال اجتماعي)+ بخش هشتم( مهر و نفقه)+ بخش نهم( مسأله ي ارث)(60ص)
106- نظام حقوق زن در اسلام:بخش دهم( حق طلاق) (55ص)
107- نظام حقوق زن در اسلام: بخش يازدهم( تعدد زوجات) ( 70ص)
108- اخلاق جنسي: (52ص)
109- مسأله ي حجاب: مقدمه+ بخش اول( تاريخچه ي حجاب)+بخش دوم(علت پيدا شدن حجاب)(55ص)
110- مسأله ي حجاب: بخش سوم( فلسفه ي پوشش در اسلام)+ بخش چهارم( ايرادها و اشكال ها)(45ص)
111- مسأله ي حجاب:بخش پنجم: حجاب اسلامي(آيات 27تا31 سوره ي نور+استيذان+…بررسي حجاب اسلامي،حدود پوشش)(53ص)
112- مسأله ي حجاب: بخش پنجم: حجاب اسلامي( چهره و دو دست+ ادله موافق+ ادله مخالف)(32ص)
113- مسأله ي حجاب: بخش پنجم: حجاب اسلامي( شركت زن در مجامع+ نه حبس و نه اختلاط+فتواها+كتمان يا اظهار+ دو مسأله ي ديگر)(39ص)

سطح هشتم: مباحث تكميلي
114- شناخت:جلسه ي اول(امكان شناخت)+ جلسه دوم( منابع شناخت)(50ص)
115- شناخت:جلسه ي سوم(منابع شناخت)+ جلسه ي چهارم(مراحل و درجات شناخت) (50ص)
116- شناخت: جلسه ي پنجم(مكانيسم تعميم شناخت حسي)+جلسه ي ششم(شناخت آيه-اي)(40ص)
117- شناخت:جلسه ي هفتم( كشف روان ناخودآگاه، نمونه¬اي از شناخت آيه اي)+ جلسه ي هشتم(شناخت حقيقي)(42ص)
118-شناخت: جلسه ي نهم(بررسي تعاريف حقيقت- منطق عمل)+ جلسه دهم (اشكالات وارد بر منطق عمل) (50ص)
119- جهان بيني توحيدي:جهان بيني+ جهان بيني واقع گرا (50ص)
120- جهان بيني توحيدي: مراتب و درجات شرك+ حكمت بالغه و عدل الهي(40ص)
121- عدل الهي: مقدمه (30ص)
122- عدل الهي: بخش ششم( مرگ و ميرها) + بخش هفتم(مجازات هاي اخروي)(45ص)
123- عدل الهي: بخش هشتم( شفاعت)+ بخش نهم( عمل خير از غير مسلمان تا انتهاي بحث اسلام واقعي و اسلام منطقه اي)(53ص)
124- عدل الهي: بخش نهم( از بحث آيا كساني مانند دكارت را مي توان كافر شمرد؟ تا انتها) (44ص)
125- عدل الهي: بخش اول( عدل بشري و عدل الهي)+ بخش دوم( حل مشكل)( 45ص)
126- عدل الهي: بخش سوم (تبعيض ها) (30ص)
127- عدل الهي: بخش چهارم( شرور)+ بخش پنجم (فوايد شرور)(50ص)
128- انسان و سرنوشت: مقدمه+ انسان و سرنوشت( تا انتهاي بحث توجيه آزادي و اختيار در عين حكومت قضا و قدر)(53ص)
129- انسان و سرنوشت: ( از بحث: قضا و قدرهاي حتمي و غير حتمي تا انتهاي بحث: اعتقاد به قضا و قدر الهي آنطور كه اسلام تعليم مي دهد…) (38ص)
130- انسان و سرنوشت:( از بحث: منطقي كه در تمام جهان از مختصات قرآن است تا انتها)( 22ص)

تذكر: به دليل همپوشاني محتواي كتابهاي «فلسفه اخلاق»، « انسان كامل» و «تعليم و تربيت در اسلام»، كتاب «فلسفه ي اخلاق»، به عنوان منبع جنبي در نظر گرفته مي-شود.
همچنين به دليل همپوشاني مباحث كتابهاي« اسلام و نيازهاي زمان»، «خاتميت»، « ختم نبوت»، « تعليم و تربيت در اسلام»، كتاب« اسلام و نيازهاي زمان»، به عنوان منبع جنبي در نظر گرفته شده است.