«دیمیتری پاپف» مدیر مرکز اطلاعاتی و تحلیلی انستیتوی مطالعات استراتژیک روسیه (اورال – پوالژی و آسیای مرکزی) معتقد است که دولت آمریکا برای تأثیرگذاری بر فرایند‌ها و اوضاع سیاسی و اجتماعی دیگر کشور‌ها به طور فعالی از فناوری‌های نوین اطلاعاتی از قبیل فضای سایبری، بهره‌برداری می‌کند. وی مقاله‌ای را نوشته که در آن به شرح دیدگاههای خود می پردازد، متن کامل مقاله وی را در زیر می خوانید:
در سال‌های اخیر در سیاست بین‌المللی آمریکا به طور پیوسته مفهوم دیپلماسی سایبری که جایگزین کانال‌های سنتی انتقال اطلاعات از طریق رادیو، تلویزیون و مطبوعات می‌شود، رواج و توسعه یافته است.
اهداف این دیپلماسی عبارتند از: ایجاد جنبش اعتراض‌آمیز جوانان از طریق شبکه‌های اجتماعی، بسیج گروه‌های مخالف از طریق وبلاگ، جمع‌آوری اطلاعات در مورد صف‌آرایی نیروهای اجتماعی- سیاسی در کشورهای خارجی و تبلیغات از طریق رادیو و تلویزیون در یک محیط تعاملی.
به گفته کار‌شناسان، «هیلاری کلینتون» وزیر امور خارجه آمریکا «مادرخوانده» این رویکرد جدید است که تا اوایل سال ۲۰۱۰ موفق به جذب مدیران کمپانی‌های خصوصی بزرگ از جمله گوگل، فیس بوک، Twitter، Howcast، AT&T برای به مرحله اجرا درآوردن آن شده است.
قبلا در سال‌های ۲۰۰۸-۲۰۰۶ در وزارت امور خارجه، سازمان سیا، وزارت دفاع و همچنین آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا (USAID) بیش از ۱۵ شعبه برای کار با مخاطبان اینترنت خارجی و به طور خاص برای تحلیل شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی و ملی، وبلاگ‌ها، چت‌ها و انتشار اطلاعات مثبت در مورد آمریکا، ایجاد شد.
به طور کلی دیپلماسی سایبری بر روی ۲ قشر عمده متمرکز شده است: جوانان فعال و اقشار مخالف جامعه (مخالفان و روزنامه‌نگاران و…).
این دیپلماسی تأثیر خود را در بهار سال ۲۰۱۱ در تونس و مصر، زمانی ثابت کرد که جوانان با کمک اینترنت و وسایل ارتباط سیار، برای سخنرانی‌های گروهی بسیج شدند و اطلاعات در حال گردش در شبکه به عنوان یک کاتالیزور برای گسترش اعتراضات به کار افتاد.
جهت‌گیری‌های اساسی دیپلماسی سایبری آمریکا
۱) دفاع از آزادی اینترنت؛
کاخ سفید با درک این مسئله که دسترسی دائم به تکنولوژی اطلاعات در کشورهای خارجی از شرایط اصلی برای اجرای دیپلماسی مؤثر است، بر روی ترویج آزادی اینترنت در جهان متمرکز شد.
فشاری که مقامات چینی بر کمپانی گوگل در زمستان سال ۲۰۱۰ وارد کردند، علت مناسبی برای شروع برنامه جهانی آمریکا در دفاع از دسترسی آزاد به شبکه بود.
کلینتون در نطق خود در ۲۱ ژانویه سال ۲۰۱۰ با اشاره به کشورهای چین، ایران، کره شمالی و ازبکستان، محدودیت‌های اعمال شده در اینترنت توسط هر کدام از این کشور‌ها را با احداث دیوار برلین در دوره اخیر شبیه دانست.
مقامات دیپلماتیک آمریکا در خارج از کشور، بودجه طرح‌های فضای مجازی بدون محدودیت را افزایش دادند و اقدامات محدودکننده در اینترنت را نقض حقوق بشر دانستند ضمن اینکه آنان سایت‌های اینترنتی شخصی، وبلاگ‌ها وشبکه‌هایی اجتماعی ایجاد کردند که با نظارت و کنترل، برنامه‌هایی در مورد سیاست داخلی و خارجی آمریکا پخش می‌کند.
علاوه بر این سفارت مجازی آمریکا در ایران نیز تشکیل شد که دیپلمات‌های آن منابع اینترنتی آمریکایی هم منابع دولتی (سایت Education آمریکا برای آن‌هایی که می‌خواهند در آمریکا تحصیل کنند و یا سایت Global Alumni Communit برای ارتباط آن‌هایی که تحصیلشان تمام شده است) و هم منابع شخصی (شبکه اجتماعی فیس بوک)، هستند.
وزارت خارجه آمریکا با حمایت بریتانیای کبیر، فرانسه و جمهوری فدرال آلمان در آینده‌ای نزدیک توجه چند سازمان بین‌المللی از جمله ناتو را به مسئله آزادی اینترنت معطوف خواهد کرد.
فرماندهی استراتژیک ناتو در آوریل سال۲۰۱۱ در یک سخنرانی با موضوع تضمین دسترسی به دارایی همگانی، تسهیل دستیابی به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی را در برابر محدویت‌های ایجاد شده توسط برخی کشور‌ها، وظیفه این سازمان دانست.
۲) توسعه انتقال شبکه‌هایی رادیویی و تلویزیونی آمریکا به اینترنت
مقامات آمریکایی در سال‌های ۲۰۰۴-۲۰۰۲ در پاسخ به استفاده سازمان‌های تروریستی از وب سایت‌های جهانی، برای جذب حامیان و تبلیغ افراط‌گرایی، شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی بین‌المللی خود را به اینترنت، انتقال دادند.
۱۰ ایستگاه و کانال جدید برای کار با مخاطبین خارجی از طریق شبکه اینترنت به طور همزمان در خاورمیانه (الهورا به زبان عربی، شبکه اخبار فارسی، عراق آزاد، افغانستان آزاد، صدای آمریکا به زبان کردی، صدای آمریکا در افغانستان، صدای آمریکا در پاکستان، ساوا، فردا و…) ایجاد شدند.
صدای آمریکا و رادیو آزادی که به زبان‌های مردم اتحاد جماهیر شوروی سابق برنامه پخش می‌کنند، به اینترنت انتقال یافتند و عملیات پخش برنامه‌های مجزا در سایت‌های ویدیویی جهانی مردمی از قبیل «یوتیوب» به مرحله اجرا در آمد ضمن اینکه آمریکایی‌ها شروع به استفاده از فیلم‌های مستند از جمله فیلم‌های تحریف‌کننده تاریخ جهان کردند.
مسائل مورد توجه در استراتژی اینترنتی آمریکا از دیدگاه «ج. ماک هیل» (زمانی معاون وزیر امور خارجه آمریکا در موضوعات دیپلماسی رسانه‌ای و مدیر سابق کانال تلویزیونی «Discovery») در گزارش خود به وضوح مشکلات دیپلماسی عمومی این کشور در رابطه با اجرای راهبرد اینترنتی آمریکا را مطرح کرد که عبارتند از:
مسئله اول – تبلیغات سازمان‌های افراط‌گرا و تروریستی در اینترنت.
مسئله دوم – تقویت نقش چین در شبکه.
مسئله سوم – حضور روسیه در فضای اطلاعاتی شوروی سابق.
مسئله چهارم – سیاست فرهنگی بین‌المللی ایران.
این عوامل در همه مناطق بویژه در آسیای مرکزی حضور می‌یابند تا امکان پیش‌بینی شدت رقابت بین مراکز جهانی اطلاعات را فراهم کنند.
۳) تحریک جنبش اعتراض‌آمیز در بین جوانان از طریق شبکه‌های اجتماعی
این در حالی است که وزارت امور خارجه آمریکا به طور ویژه برنامه استراتژیک کاربرد تکنولوژی اطلاعات در سال‌های ۲۰۱۳ – ۲۰۱۱ و استفاده از رسانه‌های اجتماعی از قبیل فیس بوک، Diplopedia، Twitter LinkedInTM و Communities@State را به عنوان ابزار دیپلماسی در نظر گرفته است.
با این حال مؤلفه‌هایی مانند افزایش تعداد شبکه‌های اجتماعی و زمان صرف‌شده توسط کاربران رایانه به عنوان یک شاخص برای ارزیابی کارآیی دیپلماسی سایبری، مطرح می‌شوند.
در ضمن «الک رس» دستیار وزیر امور خارجه آمریکا در فناوری‌های نوین که وظیفه نظارت و ارتباط با رسانه‌های اجتماعی در اینترنت را برعهده دارد در سال ۲۰۰۰ سازمانی غیر انتفاعی تحت عنوان «One Economy» را برای اجرای فناوری‌های اطلاعات در مناطق فقیرنشین، تأسیس کرد.
با این وجود تا قبل از حوادث «بهار عربی «در سال ۲۰۱۱، شبکه‌های اجتماعی همانند ابزاری برای بسیج جوانان معترض نقش خود را در کلمبیا و مکزیک (جایی که با کمک آن‌ها تظاهرات گروهی در مقابل جنبش تروریستی» فارک «، سازماندهی شد) و همچنین در ایران و مولداوی (پس از قضایای انتخابات) نمایان ساختند.
به عنوان نمونه در کلمبیا در اوایل سال ۲۰۰۸ به ابتکار وزارت خارجه آمریکا چند شبکه اینترنتی ایجاد شد تا فعالیت جنبش فارک را بی‌اعتبار ساخته و به تقویت مخالفان آن کمک کند (یک میلیون نفر مخالف این جنبش در فیس‌بوک و یک وب‌سایت خاص هستند).
از سوی دیگر» اوسکار مورالس «کار‌شناس فناوری‌های رایانه‌ای که به طور مستقیم هیچ ارتباطی با آمریکا نداشت، یک شبکه مجازی علیه گروهک فارک تآسیس کرد که در میان وبلاگ‌نویسان مشهور کلمبیایی مطرح شد.
مورالس به کمک وزارت امور خارجه و شرکت‌های اینترنتی آمریکا موفق شد تقریبا ۶۰۰ هزار مشترک در شبکه‌های اجتماعی جمع‌آوری کرده و چندین تظاهرات محلی را سازماندهی کند که در نتیجه این فعالیت‌ها بر اساس ارزیابی آمریکایی‌ها تعداد طرفداران فارک به نصف کاهش یافت.
علاوه بر این دولت آمریکا با درک روند موجود، اقداماتی در جهت اتحاد فعالان اینترنتی تحت نظارت خود در کشورهای مختلف به عمل آورد و به این منظور شروع به ایجاد ارتباط با رهبران جوان و ایجاد گروه‌هایی در شبکه‌های اجتماعی که از رژیم‌ها و سازمان‌های خارجی انتقاد می‌کنند، کرد.
در اواخر سال ۲۰۰۸ دولت آمریکا کنفرانسی در نیویورک برگزار کرد که در آن وبلاگ‌نویسان و کاربران جوان گرد هم آمدند و یک سازمان دائمی تحت عنوان» اتحادیه جنبش جوانان «، با هدف استفاده از فعالیت جوانان در شبکه‌های اجتماعی به منظور ایجاد تغییر موقعیت سیاسی و اجتماعی در کشورهای خارجی راه‌اندازی کردند.
متخصصان آمریکایی در این کار عوامل روان‌شناسی را در نظر می‌گیرند بدین ترتیب که آنان می‌دانند اخبار کوتاه و واضح و همچنین کلیپ‌های ویدیویی و تصویری که به سرعت از طریق شبکه‌های اجتماعی گسترش می‌یابند، بیشتر از هر چیز خصوصا توسط جوانان، استفاده می‌شوند.
۴) تقویت و تشدید فعالیت مخالفین از طریق وبلاگ‌نویسی و روزنامه‌نگاری اینترنتی
در پاییز سال ۲۰۱۰ وزارت خارجه آمریکا، برنامه Civil Society ۲. ۰ (جامعه مدنی) را راه‌اندازی کرد که در چارچوب آن متخصصان فنی این کشور نمایندگان گروه‌های مخالف و معترض کشورهای خارجی را به منظور دریافت اطلاعات رمزگذاری شده و غلبه بر ترافیک‌های مسدود کننده سیستم‌ها، آموزش می‌دهند.
هدف از چنین پروژه‌هایی از قبیل: اردوگاه‌های فنی، بازی‌های جدی، اینترنت سایه، قبل از هر چیز کار با مخالفان در کشورهای چین، ایران، روسیه، ونزوئلا، کوبا و… بود.
همه سازمان‌های غیردولتی که آمریکا بودجه آن‌ها را تأمین می‌کند، اغلب در فعالیت خود بر روی ترویج روزنامه‌نگاری اینترنتی در کشورهای خارجی متمرکز شده‌اند و به همین منظور تکنیک‌های مبارزات گروهی را علیه مقامات در شبکه آموزش داده، برای احزاب اینترنتی مختلف تبلیغ کرده و فعال‌ترین وبلاگ‌نویسان را انتخاب می‌کنند.
همچنین در آینده آن‌ها را به اقداماتی در آمریکا (مانند کنفرانس مخالفین شبکه‌ای در انستیتو» جورج بوش «در تگزاس جایی که در بهار سال ۲۰۱۰ وبلاگ‌نویسان معترض از روسیه، چین، سوریه، ایران، ونزوئلا، کوبا و کلمبیا در آنجا گرد هم آمده بودند) و یا به آموزش در انستیتوهای آمریکایی که در بین آن‌ها مرکز» برکمن «از همه برجسته‌تر است، دعوت می‌کنند.
این در حالی است که مرکز برکمن با هدف بررسی اینترنت و جامعه به کمک دانشگاه» هاروارد «برای تجزیه و تحلیل اولویت‌های سیاسی کاربران شبکه‌ها و وبلاگ‌های اجتماعی در کشورهای خارجی تأسیس شد و این مرکز از سال ۲۰۰۷ همسو با منافع دولت آمریکا به تحقیق بر روی شبکه‌ها و وبلاگ‌نویسان اجتماعی روسیه، ایران و جهان عرب پرداخت تا امکان اتخاد تصمیمات مشخص در مورد تأمین بودجه بعضی از سازمان‌های مخالف خارجی را از طریق اینترنت، برای آمریکایی‌ها فراهم کند.
در ضمن برای ارتباط بین وبلاگ‌نویسان در کل دنیا سایت مردمی و مشهوری تحت عنوان GlobalVoices توسط کار‌شناسان این مرکز ایجاد شد.
این منبع امکان دریافت اطلاعات و اخبار را از وبلاگ‌نویسان کشورهای خارجی فراهم کرده و آن‌ها را به زبان‌های مختلف ترجمه می‌کند و سپس ضمن گسترش اطلاعات ارسال شده تحت عنوان اطلاعات بی‌طرفانه کاربران مستقل اینترنت که از محل رویداد دریافت شده‌اند، مطالب انتخاب شده را در شبکه منتشر می‌کند.
تلاش برای شکل‌دهی به افکار عمومی در سایر کشور‌ها از طریق این شبکه
علاوه بر این چنین مکانیزمی ارسال اطلاعات مثلا در مورد ظلم و ستم رژیم سوریه و یا بی‌قانونی در روسیه را به مردم عادی در کشورهای مختلف، ممکن می‌سازد و امکان شکل‌دهی به افکار عمومی را نیز فراهم می‌کند.
همچنین پروژه GlobalVoices تقویت و استحکام همیشگی وبلاگ‌نویسان غربی را در تمام دنیا و ارتباطشان را با مراکز هماهنگ‌کننده آمریکا تأمین می‌کند.
در این زمینه وظیفه مسکو، پکن و تهران، توقف ظرفیت رو به رشد دیپلماسی آمریکا است که باعث بی‌ثباتی در منطقه شده است و باید سیستمی برای مقابله با چنین تلاش‌هایی طرح‌ریزی شود که اقدامات مشخصی در این رابطه در حال حاضر انجام می‌شود.
روسیه تاکنون قرارداد تأمین امنیت اطلاعات و قوانین بین‌المللی در زمینه امنیت اطلاعاتی را امضا کرده، همکاری با چین و کشورهای آسیای مرکزی را در زمینه مذکور گسترش داده و جلساتی را درباره امنیت اطلاعات در مسکو برگزار کرده است.
چنین کاری مطمئنا باید با جذب همه طرفین ذی‌نفع از جمله ایران، جمهوری‌های کشورهای مشترک‌المنافع و دولت‌های آمریکای لاتین ادامه یابد.
Sorry. No data so far.