دوازده تیرماه یادآور یکی از تلخ‌ترین خاطرات مردم ایران و در عین حال یکی از آشکار‌ترین موارد نقض حقوق بشر از سوی دولت آمریکا است.در ۱۲ تیرماه ۶۷ (برابر با سوم ژوئیه ۱۹۸۸) یک فروند هواپیمای مسافری ایرباس خطوط هوایی جمهوری اسلامی که از بندرعباس عازم دوبی بود، بر فراز آبهای خلیج فارس و در نزدیکی جزیره هنگام مورد حمله یگان دریایی آمریکا مستقر در آبهای خلیج فارس قرار گرفت و سقوط کرد.
این هواپیما که با ۲ فروند موشک کروز ناو «وینسنس» مورد حمله قرار گرفت، حامل ۲۹۰ مسافر و خدمه بود که تمامی آن‌ها اعم از ۶۶ کودک، ۵۳ زن و ۴۶ تبعه کشورهای خارجی کشته شدند.
کاپیتان «راجرز» فرمانده ناو «وینسنس» در حالیکه این ناو حدود ۴ کیلومتر در آبهای ایران قرار داشت، هنگام عبور هواپیمای مسافربری ایران از خلیج فارس که عازم دوبی بود، با «احتمال وقوع یک درگیری نظامی» دستور برقراری آرایش نظامی را داد.
در آن سو کاپیتان رضایی خلبان هواپیمای ایرباس ۶۵۵ وضعیت را به فرودگاه بندر عباس عالی گزارش کرد و با قطع ارتباط به مسیر خود ادامه داد. سی ثانیه بعد اولین موشک بال سمت چپ هواپیما را جدا کرده و متعاقباً موشک دیگر نیز مستقیم به قسمت دم هواپیما برخورد کرده و آن‌ها را از جا کندند و هواپیما مستقیم به سمت دریا شیرجه رفت.
هشتاد و چهار ثانیه پس از شلیک موشک‌ها، هواپیمای ایرباس ایرانی به سطح دریا برخورد کرد و منهدم شد. چند لحظه بعد به کاپیتان راجرز اعلام شد که قطعات هواپیمای ساقط شده که از آسمان به دریا می‌افتند بسیار بزرگ‌تر از یک اف ـ ۱۴ هستند و زمانی که رسانه‌های ایران اخبار هدف قرار گرفتن یک هواپیمای مسافربری و تصاویر قربانیان را منتشر کرد، همه دنیا متوجه این جنایت بزرگ آمریکایی شد.
ناو آمریکایی که وارد آبهای ایران شده بود با ادعای اینکه تصور شده این هواپیما یک جنگنده اف ۴ است، هواپیمای مسافربری ایران را مورد هدف قرار داد و در حالیکه هواپیمای مسافربری ایرانی در فاصله ۳۸ کیلومتری ناو قرار داشت، کاپیتان راجرز فرمانده وینسنس با احتمال وقوع یک درگیری نظامی دستور برقراری آرایش نظامی داد.
با توجه به تجهیزات پیشرفته به کار رفته در ناو جنگی «وینسنس» و دلایل دیگری که با مرور حادثه و کار‌شناسی آن به دست آمد، عمدی بودن این جنایت ثابت شد. شورای امنیت یک ماه بعد در جلسه ۳۸۳۱ خود در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۶۷ طرح قطعنامه پیشنهادی را تصویب کرد.
متن قطعنامه ۶۱۶ شورای امنیت به این قرار است: شورای امنیت با بررسی نامه مورخ ۱۴تیر ۱۳۶۷ جانشین دائم جمهوری اسلامی ایران خطاب به رئیس شورای امنیت و با استماع بیانات نماینده جمهوری اسلامی ایران (وزیر امور خارجه وقت علی اکبر ولایتی) و سخنان نماینده ایالات متحده آمریکا (معاون رئیس جمهوری وقت) با ابراز تاسف عمیق از اینکه یک هواپیمای غیرنظامی «ایران ایر» در پروانه برنامه‌ریزی شده بین‌المللی ۶۵۵ در پرواز بر فراز تنگه هرمز به وسیله موشک شلیک شده از ناو جنگی ایالات متحده آمریکا (وینسنس) منهدم شده است.
بر ضرورت تبیین حقایق سانحه از سوی بازرسی بی‌طرفانه در منطقه خلیج فارس تاکید داشته و این شورا در ادامه قطعنامه یاد شده بر موارد زیر تاکید کرده است:
۱ ـ شورای امنیت تاسف عمیق خود را از ساقط کردن هواپیمای غیر نظامی ایران به وسیله موشکی که از یک ناو جنگی آمریکا شلیک شده و تسلیت عمیق خود را به خاطر از دست رفتن غم انگیز جان انسان‌های بی‌گناه ابراز می‌دارد.
۲ ـ شورای امنیت همدردی صمیمانه خود را به خانواده‌های قربانیان سانحه غم انگیز و دولت‌ها و کشورهای آنان اعلام می‌دارد.
۳ ـ شورای امنیت از تصمیم سازمان بین‌المللی هواپیمای کشوری در پاسخ به درخواست جمهوری اسلامی ایران مبنی بر ایجاد کار گروه تحقیق برای بررسی تمام حقایق موجود همچنین از اعلام ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تصمیمشان برای همکاری با بررسی سازمان هواپیمای کشوری استقبال می‌کند.
۴ ـ از تمامی اعضای کنوانسیون ۱۳۲۳ شیکاگو درخواست می‌کند که در همه شرایط مقررات و رویه‌های سلامت هوانوردی کشوری به ویژه ضمائم آن کنوانسیون را به منظور جلوگیری از چنین پیشامدهایی دقیقاً مراعات کنند.
۵ ـ لزوم اجرای فوری و کامل قطعنامه ۵۹۸ شورا را به عنوان تنها مبنای حل جامع عادلانه شرافتمندانه و پایدار منازعه بین ایران و عراق ابراز و پشتیبانی خود را از دبیر کل برای اجرای این قطعنامه اعلام و خود را مستلزم به همکاری با دبیر کل برای تسریع در اجرای طرح اجرایی او می‌داند.
شکایت نا‌تمام ایران به شورای ایکائو و دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه
در پی این واکنش شورای امنیت، جمهوری اسلامی علاوه بر شورای امنیت و شورای ایکائو، شکایت خود را در دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه نیز مطرح کرد. پرونده حمله ناو آمریکایی وینسنس به هواپیمای مسافری ایرباس هرچند به علت کارشکنی‌های دولت وقت آمریکا و سستی و انفعال مجامع بین‌المللی با تاخیر چند ساله (۱۹۹۳تا ۱۹۹۶) مواجه شد، اما در نهایت با پرداخت «خسارت به قربانیان» و نه «غرامت» آن هم به مبلغ ۵۵ میلیون دلار برای قربانیان و ۴۰ میلیون دلار برای هواپیما، از سوی دولت وقت آمریکا مختومه شد.
بوش: آمریکا هرگز عذرخواهی نمی‌کند
نکته تاسف بار اینکه برخی مقامات آمریکایی در این خصوص نه تنها از ابراز تاسف ظاهری در این باره خودداری کردند، بلکه با موضع گیری‌های غیرانسانی بر جنایت خود اصرار کردند. به نوشته پایگاه اینترنتی «وات ریلی هپند» جرج بوش پدر معاون رونالد ریگان رئیس جمهور وقت آمریکا در مرداد ۱۳۶۷گفت: من هرگز از طرف آمریکا عذرخواهی نمی‌کنم. من اهمیتی نمی‌دهم که چه کاری انجام شده است. من اهمیت نمی‌دهم که حقیقت چیست.
مدال افتخار برای ناخدا راجرز
با وجود اینکه این اشتباه با برگزاری دادگاه‌های حقیقت یاب برای افکار عمومی داخل آمریکا و عرصه بین‌المللی محرز شده بود، اما تمامی پرسنل وینسنس مدال افتخار دریافت کرده و حتی فرمانده «لاستیگ»، هماهنگ کننده جنگ هوایی ناو به دلیل دستاورد قهرمانانه خود مدال افتخار گرفت. پس از این واقعه ناخدا یکم ویلیام راجرز فرمانده ناو وینسنس در مصاحبه‌ای مطبوعاتی به صراحت اعلام کرد: اگر صد‌ها بار نیز آن اتفاق رخ دهد باز هم دستور شلیک خواهم داد.
بیانیه‌ای که یک ماه بعد پس گرفته شد
دولت وقت آمریکا همچنین با صدور بیانیه‌ای با برشمردن چهار ادعا تلاش کرد تا حدودی خود را در خصوص حمله به هواپیمای مسافری تبرئه کند. این چهار ادعا عبارت بودند از:
۱ ـ مسیر پرواز: هواپیمای ایرانی خارج از کریدور هوایی مسافری بوده است.
۲ ـ هواپیمای ایرانی در ارتفاع ۷ هزارپایی در حال پرواز بوده که این ارتفاع خیلی کمتر از ارتفاع استاندارد در این شرایط بوده است.
۳ ـ هواپیما در حال حرکت به سمت ناو وینسنس بوده است.
۴ ـ هواپیمای ایرباس از سیستم پاسخگویی هواپیمای نظامی ایران استفاده می‌کرده است.
اما تنها یک ماه بعد دولت آمریکا در موضع گیری دیگری اعلام کرد تمامی این ادعا‌ها نادرست بوده است.
در این بیانیه آمده بود: این هواپیما در پرواز نهایی خود با چند مرکز مختلف کنترل ترافیک هوایی از طریق سیستم استاندارد غیرنظامی تماس داشته و چند ثانیه پیش از شلیک اولین موشک توسط ناو وینسنس به زبان انگلیسی با فرودگاه بندرعباس صحبت کرده بود.
اولین کسی که در ناو تلاش کرد هویت این هواپیما را تایید کند اندرو آندرسون افسر جز کشتی بود که پیامی الکترونیکی را برای هواپیما فرستاد در این پیام آمده بود: دوست یا دشمن معرفی کنید و در جواب شنیده شد: هواپیمای مسافری
مقایسه رفتار سازمان‌های بین‌المللی در حادثه ایران ایر و لاکربی
در بین سرنشینان هواپیما، ۶۶ کودک زیر ۱۳ سال، ۵۳ زن و ۴۶ تن تبعه کشورهای خارجی بودند که کشته شدند، آن هم در حالیکه ناو آمریکایی در آبهای حاکمیتی ایران قرار داشت و تاسف بار اینکه هیچ سازمان بین‌المللی این حرکت آمریکا را محکوم نکرد و باعث گستاخی هرچه بیشتر مقامات این کشور شد تا بدانجا که اعلام کردند: آمریکا هرگز از این کار خود عذرخواهی نخواهد کرد. این همان خوی استکباری آمریکایی است که در آن جان دیگران ارزشی نداشته و تنها جان «آمریکایی» مهم است.
حادثه لاکربی که در آن با تحمیل مسئولیت انفجار هواپیمای مسافربری به دولت لیبی، این کشور را سال‌ها در انواع فشار‌ها و تحریم‌ها قرار داده و سرانجام قذافی را مجبور به پرداخت ۳ میلیارد دلار غرامت کردند، نشان داد که در ذهن آن‌ها جز جان غربی‌ها، جان دیگران ارزش چندانی ندارد.
حادثه ایرباس ایرانی و واقعه «لاکربی» سنگ محکی هم برای سازمان‌ها و مجامع بین‌المللی است که در برابر یکی، رویه سکوت و در مقابل دیگری فریادهای گوش خراش سردادند، که در عمل دوگانگی رفتاری و ادعای حقوق بشری آن‌ها را برای افکار عمومی جهانی روشن کرد.
Sorry. No data so far.