سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی در یک گفتگوی چالشی با غسان بن جدو، مجری شبکه تلویزیونی المیادین به سؤال‌های وی درباره موضوع سوریه پاسخ داد.
در این گفتگوی اختصاصی که شبکه تلویزیونی تازه تاسیس المیادین آنرا منتشر می‌کرد، غسان بن جدو مجری این شبکه به صورت مفصل به موضوع سوریه و مواضع ایران در این خصوص پرداخت که در ادامه متن کامل این مصاحبه را می‌خوانید:
تحولات سوریه را چگونه می‌بینید؟ اکنون در سوریه بحران جدی و واقعی وجود دارد. برخیها تحولات این کشور را انقلابی برای رسیدن به آزادی و علیه استبداد می‌دانند و برخی دیگر تحولات آن را توطئه جهانی می‌دانند که در خاک سوریه وجود دارد؛ نگاه ایران به تحولات سوریه چگونه است؟
برای توضیح در این باره که پیشتر نیز در مصاحبه‌های مطبوعاتی گفته‌ام، باید بگویم که ما معتقدیم از مقاومت و اراده مردمی که از مقاومت حمایت می‌کند باید حمایت شود. مقاومت اگر دستاوردهایی کسب کرده است به چه چیزی مبتنی بود؟ آیا بر اراده آزاد مردم متکی نبود؟
اولین سفر من به لبنان در زمان تجاوزگری اسرائیل به غزه بود. فراموش نمی‌کنم در آن سفر می‌دیدم و می‌شنیدم در حالی که مردم مبارز فلسطین در نوار غزه هدف تجاوزگری‌های اسرائیل قرار می‌گرفتند، رژیم حسنی مبارک حتی از ورود آب به مردم محاصره شده غزه جلوگیری می‌کرد و البته دیگر دولت‌های عربی نیز چنین می‌کردند. در آن زمان سوریه با تمام افتخار و اقتدار از مقاومت فلسطین حمایت و پشتیبانی می‌کرد و این نکته بسیار حائز اهمیتی است.
کوفی عنان در سفری که به تهران کرده بود از من پرسید دیدگاه شما درباره حل و فصل در سوریه چیست که من نیز گفتم حل و فصل در سوریه در یک کلمه نهفته است و آن دمکراسی است. باید به مردم سوریه فرصت داده شود تا آزادانه آنچه برای آینده و سرنوشتشان می‌خواهند محقق کنند. برقراری چنین دمکراسی با تجاوزگری‌های جنگی و ارسال افراد مسلح و تروریست حاصل نمی‌شود بلکه دمکراسی با اراده آزاد مردمی محقق می‌شود نه با آنچه مراکز تسلط و ثروت می‌خواهند.
بنابراین، واقعیت مشخص است. در سوریه، باید به مردم اجازه داد آزادانه اراده خود را بازگو کنند. تقریباً از یک سال پیش، من با برخی از دوستان که گفتگو می‌کنم به آنها می‌گویم راه حل در سوریه سوری و داخلی است نه دخالتهای خارجی که از خارج از مرزهای این کشور مطرح می‌شود. باید مانند همه مردم جهان به مردم سوریه این فرصت داده شود تا اراده خود را بیان کنند. ما تقریباً از یکسال پیش پیشنهادی با چهار بند مطرح کردیم. بند اول درباره توقف خشونتها و خونریزی‌ها و درگیریهاست. بند دوم وارد شدن به گفتگوهای ملی. بند سوم برگزاری انتخابات آزاد و بی طرف و پس از آن نیز با برگزاری انتخابات، مردم سوریه مشخص می‌کنند چه خواسته و مطالباتی دارند. من به آقای کوفی عنان گفتم طرح شما طرح خوبی است و سبب برقراری ثبات و امنیت در سوریه می‌شود؛ اما باید بند دیگری به آن اضافه کنیم و آن اینکه به مردم سوریه اجازه داده شود وارد انتخابات آزاد شوند و در آن اراده خود را بیان و مشخص کنند که چه کسی و چه چیزی را می‌خواهند.
اکنون درگیریها و خشونتها در سوریه شدید است؛ به این معنا که سخن از دمکراسی و گفتگوهای ملی اکنون دست نیافتنی است؛ ما اکنون درباره جنگ داخلی در سوریه سخن می‌گوییم. در سوریه اکنون نظام با ارتش در یک طرف و مخالفان با افراد مسلح و مبارزان در یک طرف دیگر قرار دارند. همچنین درباره اقدام بیگانه برای دادن کمکهای تسلیحاتی به افراد مسلح سخن گفته می‌شود. کشورهایی مانند عربستان، ترکیه و قطر اعلام می‌کنند با دادن سلاح به مخالفان حمایت می‌کنند بنابراین، اکنون سخن از گفتگوی داخلی نیست و ایران در این تحولات کجا قرار دارد؟
ما این بحث را مطرح می‌کنیم. من درباره این موضوع با کوفی عنان گفتگو کردم و به او گفتم اگر بخواهیم در سوریه به دمکراسی برسیم، دمکراسی با دخالتهای خارجی و ارسال سلاح و تجهیزات جنگی و تروریستها ممکن نیست. آقای کوفی عنان نیز به صراحت به من گفت خواهان دمکراسی است، اما برخی از کشورهایی که مدعی‌اند بخشی از حل و فصل در سوریه‌اند، در واقع، بخشی از مشکل در این کشورند. طرفهایی که نمی‌خواهند جهان اسلام در برابر دشمن صهیونیست بایستد و نمی‌خواهند امت اسلامی از توانمندی‌های داخلی خود بهره‌مند شود اراده مردم سوریه و بی ثبات کردن این کشور را هدف قرار داده‌اند. چرا این حجم فشارها بر مردم سوریه اعمال می‌شود؟ علت این انتقام گیری چیست؟ من معتقدم از محورهای مهم درباره مسئله سوریه این است که همگی باید برای التیام بخشیدن زخم مردم سوریه و کاستن از رنج‌های آنها تلاش کنیم.
به نظر می‌رسد برخی طرفها و کشورها از سخنان شما مانند گفتگو و التیام بخشیدن به زخم سوریها متقاعد نشوند. در داخل سوریه درگیری ویرانگر وجود دارد و آنطور که برخیها می‌گویند یکصدا در سوریه وجود دارد و آن سرنگون کردن رژیم و به وضوح سرنگون کردن اسد است. برخی کشورها اکنون دخالت می‌کنند و به مخالفان کمکهای تسلیحاتی می‌دهند. ایران در این باره چگونه عمل می‌کند، به ویژه اینکه، ایران اعلام می‌کند از اسد حمایت می‌کند؟
ما چنین فکر می‌کنیم که سوریه قلعه مستحکم مقاومت است. از این رو، کسی نمی‌تواند به نمایندگی از مردم سوریه سخن بگوید. ما معتقدیم دشمن اسرائیلی که با نظام حاکم سوریه مخالفت می‌کند خواهان خیر و آزادی برای مردم سوریه نیست بلکه می‌خواهد از سوریه به علت حمایت از مقاومت و محور پایداری انتقام بگیرد. اگر دولت و مردم سوریه چنین مواضعی در حمایت از مقاومت نمی‌گرفتند، در معرض چنین توطئه‌ها و خصومتهایی قرار نمی‌گرفتند. بنابراین، مردم سوریه بهای موضع اصولی و ثابت خود را درباره مقاومت می‌دهند. از این رو، مسئله اول درباره حل و فصل در سوریه باید سوری باشد و هیچ کس نباید حق مردم سوریه را در آنچه می‌خواهند مصادره کند.
چرا آنها برای رسیدن به این امر از طریق تلاشهای دیپلماتیک و راههای سیاسی تلاش نمی‌کنند و چرا آقای کوفی عنان گفت نمی‌تواند در مسیرش یک قدم هم پیشرفت کند؟ بنابراین، این طرفها و این مراکز قدرت و ثروت به فکر منافع خود و نه چیز دیگر هستند. آمریکا به صراحت و آشکارا می‌گوید اهداف و نیتهای مشخصی دارد. چه کسی به آمریکا این حق را داده است که چنین تحریم‌هایی بر سوریه اعمال کند و به نمایندنگی از مردم سوریه سخن بگوید.
آمریکا علیه نظام سوریه است زیرا این نظام از مقاومت حمایت می‌کند و آمریکا از اسرائیل. چرا ترکیه و برخی کشورهای حوزه خلیج فارس و عرب علیه نظام حاکم در سوریه هستند؟
ما درباره این مسائل با دوستان ترک خود سخن می‌گوییم و چند بار در مذاکراتی که با آنها داشتم گفتم نباید دچار اشتباه راهبردی شوند. نباید اجازه دهیم این رویارویی که بین مقاومت اسلامی و امت اسلامی علیه دشمن صهیونیست و سیاستهای استکباری آمریکا وجود دارد به علت حساسیتهای مذهبی و نژادی به تقابل و تعارض در داخل امت اسلامی تبدیل شود. این چیزی است که دشمنان می‌خواهند. با نهایت تاسف، برخی از دولتها دچار چنین اشتباه‌هایی شده‌اند و اکنون نیز بهای اشتباهاتشان را می‌دهند.
به عنوان مثال، زمانی خانم بی نظیر بوتو درباره افغانستان به صراحت گفت گروه‌های تروریستی را آمریکا ایجاد کرده و عربستان حمایت مالی کرده است و ما نیز به ساماندهی و آموزش آنها پرداختیم، اما در نهایت به بلایی برای ما تبدیل شده‌اند. آمریکا با این بهانه یعنی بهانه تروریسم به افغانستان به عنوان یک کشور اسلامی حمله کرد و همچنان نیز آن را اشغال کرده است. این اشتباه بزرگی است که برادران پاکستانی ما در آن قرار گرفتند و بعدا رد کردند. بنابراین، اگر این فتنه توسعه یابد، فراتر از مرزهای سوریه خواهد رفت و به دیگر کشورها خواهد رسید. از این رو، همه باید کاملاً با درایت و احتیاط عمل کنیم و هوشیار باشیم و هر فرصتی را از مستعمرانی که می‌خواهند فتنه را از کشوری به کشور دیگری منتقل کنند بگیریم.
از این رو، کشورهای استعماری که پیش از این از این شیوه ها استفاده کرده‌اند بار دیگر می‌خواهند این تجربه را تکرار کنند. از این رو، باید چنین فرصتی به آنها داده نشود و این تهدید به فرصتی برای ملتها و جوامع اسلامی تبدیل شود. باید برای تبلور و بکارگیری توانمندی موجود در کشورهای اسلامی در ترکیه، عراق، سوریه و ایران تلاش کنیم.
تا زمانی که تلاشهای خارج از سوریه و جلسات شورای امنیت و دیدارها بین باراک اوباما و ولادیمیر پوتین برای برون رفتن از بحران سوریه، چه با گزینه نظامی یا ایجاد حل و فصل در آن، ادامه دارد، ایران راه حل نمونه یمن را در سوریه مبتنی بر کناره گیری اسد و روی کار آمدن دولت دیگر را می‌پذیرد؟
ما معتقدیم این فعالیتها در خارج از سوریه به تداوم ورود سلاح و تروریستها به سوریه منجر می‌شود. کسی نباید دیدگاه و تصور خود را بر سوریها از طریق صدور خشونت و سلاح و تروریست بر سوریه تحمیل کند. بنابراین، این طرفها به دنبال منافع خود و نه منافع مردم سوریه هستند اما ما معتقدیم باید در سطح بین الملل تلاشهای دیپلماتیک انجام شود تا از چنین رویکردها و دخالتهایی جلوگیری شود.
تا زمانیکه شما سوریه اسد را متحد راهبردی خود می‌دانید آیا ماندن او در قدرت خواست راهبردی است و سرنگون شدن او شکست و خسارت و شکست راهبردی برای ایران به شمار می‌رود؟
معتقدیم هر نظامی که از مقاومت حمایت می‌کند و با وجود همه فشارها در برابر توطئه‌های بیگانگان ایستادگی می‌کند. تقریباً دشمنان سوریه از هر ابزاری که داشتند استفاده کرده‌اند. اکنون چگونه اسد توانسته است در مرکز قدرت بماند؟ آیا این طور نیست که وی بر حمایت مردمی تکیه کرده است؟ البته، ما نمی‌گوییم هیچ طرفی با او مخالف نیست؛ اما در برآورد کلی اراده مردم سوریه در کنار او قرار دارد. اگر چنین فشارهایی بر هر یک از کشورهای منطقه اعمال می‌شد، از مدتها پیش سرنگون شده بود بنابراین، دکتر بشار اسد به عنوان نماینده مسئولان و مردم سوریه طی دهه‌های گذشته ثابت کرده است مدافع سخت مقاومت و پایداری است و ما معتقدیم مردم سوریه باید مشخص کنند خواهان چه اصلاحاتی هستند.
شما می‌دانید در ایران نیز متهم هستید در امور داخلی سوریه دخالت می‌کنید و نیروهای سپاه پاسداران در آنجا حضور دارند و به لحاظ نظامی و امنیتی نیروهای سپاه پاسداران از رهبران و نظام سوریه حمایت می‌کنند؛ چنین اتهام‌های علیه شما وجود دارد؟
هر اتهامی که آنها بخواهند می‌زنند. آنها چنین اتهام های مغرضانه‌ای ترویج می کنند. یکسال است که آنها خواهان سرنگون کردن نظام اسد در سوریه هستند، اما تلاششان به جایی نرسیده است. درباره سوریه نظام و مردم سوریه تعیین کننده هستند. ما به چنین دروغپردازیها و فریبکاریهای رسانه‌ای که هدف از آن ضربه زدن به روابط ایران و سوریه است اهمیتی نمی‌دهیم.
یعنی شما به طور قاطعانه وجود نیروهای سپاه و دیگران را در سوریه رد می کنید؟
بله، صددرصد.
اکنون گفته می شود ۴۸ نفر از ایرانی‌ها ربوده شده در سوریه از نیروهای سپاه پاسداران هستند، درباره این مسئله چه می‌گویید؟
این هم یکی از آن بحثهایی است که باید درباره آن سخن بگوییم. ببینید، از پدیده‌های تاسف باری که در جهان امروز وجود دارد ربودن افراد بی گناه است. سوریه به لحاظ عادی و دینی کشور گردشگری است. اماکن مقدس و مراکز دینی در آن وجود دارد. مردم ایران معمولاً برای زیارت این مراکز و اماکن دینی و مقدس به آنجا می‌روند. بنابراین، مردم سوریه نیستند که در کمین زائران ایران هستند بلکه گروه‌های تروریستی هستند که چنین اقداماتی مرتکب می‌شوند. هیچ عاقل و انسانی به چنین اقدامی راضی نمی‌شود. این جنایت مشخصی است و طرفهایی که از این جنایت حمایت می‌کنند در آن شریک‌اند.
آیا از گفتگو بین مخالفان حمایت می‌کنید و آیا ایران برای گفتگو بین مخالفان، به ویژه اخوان المسلمین، با دولت سوریه طرحی دارد و حمایت می‌کند؟
حتما چنین است. ما می‌گوییم تنها راه حل سوریه همین است. ما از یکسال پیش چند بار با دوستان در این باره سخن گفته‌ایم و پیام‌هایی به آنها داده‌ایم و گفته‌ایم که باید از بکارگیری سلاح و خونریزی جلوگیری شود؛ همه گروه‌های سوری وارد گفتگوهای ملی شوند و به دنبال راههای مناسب برای برقراری بازگرداندن آرامش و امنیت به سوریه باشند. این مسئله این فرصت را فراهم می‌کند که مردم سوریه خواسته‌های خود را محقق کنند که به برگزاری انتخابات آزاد و بی طرف منجر می‌شود و در سرانجام اراده مردم مشخص کننده می‌شود.
آیا همچنان برای این امر فرصت وجود دارد؟
ما فکر می‌کنیم فرصت وجود دارد. درست است که دیر شده است، اما فرصت وجود دارد.
اخوان المسلمین به طور کلی در منطقه به ویژه در مصر به قدرت رسیده است. پیش از این روابط ایران با مصر زمان حسنی مبارک خوب نبود. اکنون با حضور محمد مرسی، ایران تحول جدی در روابط قاهره و تهران را پیش بینی می‌کند؟
همانطور که گفتید ما پس از معاهده کمپ دیوید، روابط دیپلماتیک خود را با قاهره قطع کردیم. ما رژیم مبارک را رژیمی دیکتاتور می‌دانستیم به ویژه اینکه با دشمن صهیونیست وارد صلح شد. درباره اخوان المسلمین باید بگویم ما آن را جنبشی دینی و پیشرو در زمینه عقیده دینی طی ده‌های گذشته می‌دانیم و مورد احترام ما بود، به ویژه اینکه ما اراده مردم مصر را مورد احترام قرار می‌دهیم. این مردم در تمدن اسلام نقش بارزی داشتند. این انتخاب مردم مصر است که برای همه مورد احترام است. ما بسیار خوشحالیم برای مردم مصر این فرصت پیش آمد که خود تعیین کننده باشند. ما معتقدیم که این سبب گشوده شدن افق‌های جدید در روابط بین دو کشور خواهد شد.
جمهوری اسلامی ایران چه اقدامی می‌تواند با مصر اخوان المسلمین چه در روابط دوجانبه یا منطقه‌ای داشته باشد؛ آیا ممکن است مصر و ایران طرحی برای حل و فصل برخی مسائل از جمله سوریه ارائه کنند؟
حتماً، ما در فکر چنین امری هستیم. نکته اول این است که پس از بیداری اسلامی در مصر، تونس و سایر کشورها شاهد هستیم که این امر فرصت گسترده‌ای به تشریک مساعی و فکر بین کشورهای اسلامی منجر می‌شود. فکر می‌کنیم دشمن صهونیست نگران می‌شود که ببیند کشورهای منطقه مانند ایران، عراق، ترکیه، مصر و لبنان به یکدیگر نزدیک می‌شوند از این رو ما به چنین همکاری و نزدیکی تاکید می‌کنیم تا قطب اسلامی و منطقه‌ای موثر و کارآمد در سطح تحولات منطقه‌ای و جهانی شکل گیرد زیرا چنین قطبی اگر شکل گیرد، به لحاظ سیاسی و اقتصادی بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
ماههاست که درباره احتمال حمله نظامی اسرائیل و آمریکا به ایران سخن گفته می‌شود و نیز درباره تقویت نیروهای آمریکایی در پایگاه‌های آن در خلیج فارس سخن گفته می‌شود، آیا ایران هراسان است یا احتمال حمله نظامی را طی ماه‌های آینده چه آمریکا و چه اسرائیلی می‌دهد؟
ببینید، دو مسئله وجود دارد. ما به عنوان نظامی قدرتمند و مقتدر باید در برابر هرگونه تهدید احتمالی حتی اگر چنین تهدیدی اندک باشد آماده شویم. ما همه توانمندی خود را برای آمادگی برای دفع تجاوزات بکار می‌گیریم. اما شما می‌بینید دشمن ضعیف‌تر از آن است که به چنین امری فکر کند. دشمن صهیونیست سیلی‌های پیاپی در لبنان و فلسطین دریافت کرد. از این رو، این دو پیروزی صفحات روشنی در برابر مقاومت و پایداری در لبنان و منطقه گشود.
روابط شما اکنون با مقاومت فلسطین چگونه است؟
بسیار خوب. ما حماس را یکی از ظرفیتهای مهم جهان اسلام می‌دانیم و با آنها همکاری می‌کنیم. امیدوار بودیم که در زمان حمله اسرائیل به نوار غزه واجب است هر مسلمانی از مقاومت قهرمان در فلسطین حمایت کند. ما همچنان چنین روابط خوبی چه با سوریه یا جنبش‌های مقاومت و پایداری و حماس داریم. رهبران حماس از دوستان واقعی ما هستند.
روابط ایران با روسیه چگونه است و آیا اطمینان دارید موضع روسیه در حمایت از رهبران سوریه ادامه یابد؟
ایران و روسیه دو کشور همسایه‌اند که روابط تاریخی و خوبی با هم دارند. دوستان روس در مذاکراتی که با آنها داشتیم متوجه شدیم خوب می‌دانند نباید به هیچ طرفی اجازه داد تا اراده خود را از طریق رویکردهای نامشروع و حمایت از سلاح و تروریست تحمیل کنند. ما چنین حسی را در آنها می‌بینیم.
آیا شما اطمینان دارید موضع روسیه ادامه خواهد داشت؟
تاکنون ما چنین دیده‌ایم. آنها مواضع اصولی در پیش گرفته‌اند. در همه مذاکرات چنین حسی را در آنها یافته‌ایم و نحوه برخورد آنها نیز نشان دهنده این امر است. آنها با ارسال سلاح و شیوه‌های غیر دمکراسی به سوریه مخالف‌اند.
درباره مسئله هسته‌ای ایران، مشکل درباره پیشروی نکردن مذاکرات کجاست و ایران مشخصا چه می‌خواهد؟
بارها در مطبوعات گفته‌ام مسئله اصلی موضوع هسته‌ای ایران نیست (بلکه مسئله‌ای دیگر است) بلکه مسئله واضح است. ایران عضو ان پی تی و عضو آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای است و با شیوه‌های مختلف اعتماد ناظران بین المللی را کسب کرده است. ایران همه قوانین را رعایت کرده است و فعالیتهای آن به مسیر فعالیتهای غیرمسالمت آمیز منحرف نشده است. اما مشکل کجاست؟ من بارها گفته‌ام آنها به ما می‌گویند شما نباید اصلاً چنین فناوری علمی و پیشرفته‌ای داشته باشید. یکی از نمایندگان انگلیس به صراحت به من گفت که شما نباید چنین فناوری و دانشی داشته باشید. یک بار دیگر به ما گفتند که مشکل ایران مشکل هسته‌ای نیست بلکه مواضع اصولی آن و حمایت آن از مقاومت فلسطین و لبنان است. آنها به صراحت یا به تلویح این موضوع را بیان کرده‌اند. مردم ما معتقدند انرژی مسالمت آمیز هسته‌ای انرژی مشروعی است و هر ملتی حق دارد عضو کشورهای هسته‌ای و از نتایج این انرژی بهره مند شود. ما معتقدیم آنچه جمهوری اسلامی ایران در زمینه دفاع از حقوق مسالمت آمیز خود انجام می‌دهد دفاع از همه کشورهای عضو آژانس بین المللی انرژی اتمی است. از این رو، این مسئله در نهایت به تحقق پیشرفت و ترقی برای امت اسلامی است.
ما می‌دانیم شما از مقاومت و لبنان در حزب الله حمایت می‌کنید؛ آیا می‌توانیم این روابط را راهبردی قلمداد کنیم که به هیچ وجه عقب نشینی درباره آن صورت نمی‌گیرد؟
به نظر من این روابط فراتر از واژه راهبردی است. این روابط اساسی و اعتقادی است. ما اعتقاد راسخ داریم باید با ظلم، اشغالگری و تجاوزگری مقابله کنیم. ما اعتقاد داریم کسانیکه می‌خواهند به اشغالگری خود مشروعیت بخشند، نمی‌توان از آن چشم پوشی کرد. از این رو معتقدیم روابط ما با مقاومت لبنان یا مقاومت فلسطین روابط فراتر از راهبردی است.
تركيه بداند با نوكري و دم تكان دادن براي اسراييل و ال سعود و امريكا و حمايت از تروريستها دارد گور خود را ميكند اين بلا و ظلم حتتما دامن خودتان را ميگيرد دست از كينه ورزي به شيعه برداريد كه سياه روي دنيا و اخرت نشويد