پس از برگزاری اجلاس شانزدهم عدم تعهد در تهران و سخنان محمد مرسی در این اجلاس درباره سوریه، بر آن شدیم تا به تحلیل موضعگیریهای مرسی درباره سوریه و نتایج اجلاس تهران بپردازیم. در همین زمینه با حسین شیخ الاسلام مشاور بینالملل رییس مجلس شورای اسلامی و دیپلمات سابق ایران در چند کشور خاورمیانه گفتوگویی تلفنی انجام دادیم که خلاصه آن در پی میآید.
حضور مرسی در نشست عدمتعهد تا چه حد میتواند در چارهجویی برای مشکل سوریه کارساز باشد؟
احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی کشور‌ها، به رسمیت شناختن استقلال و عدم دخالت خارجی و حق تعیین سرنوشت ملتها برای خودشان از اصول اصلی عدم تعهد هستند. بنابراین جنبش برای حل مسائل برخلاف اصولش نمیتواند کاری انجام دهد. این اصول است که جنبش را راهبری میکند. پیشنهاد آقای مرسی که شامل ترکیه، ایران، عربستان و مصر است، در قالب جنبش قابل طرح نیست چراکه ترکیه حتی عضو جنبش نیست. پس راه حل جنبش باید براساس اصول جنبش باشد. ما دو ساختار در جنبش برای پیگیری موضوعاتی همچون سوریه داریم؛ یکی ساختار رییس جنبش که دارای اختیاراتی از طرف اعضای جنبش بوده و بر اساس اصول میتواند مسألهای را که میخواهد پیگیری کند ودیگری هم که در پیشنهاد آقای مرسی بود، تروئیکای جنبش است.
در هر صورت ترکیه است که اسلحه میدهد و تروریست میگیرد. آیا میخواهید ترکیه را پایبند کنید که اسلحه و تروریست و مواد منفجره و پول به داخل نفرستد و پادگانها را ببندد؟ اگر ترکیه به این اصولی که من گفتم پایبند باشد؛ یعنی بگوید که من در امور داخلی سوریه دخالت نمیکنم؛ من میخواهم اختلافات مسالمتآمیز حل شود؛ من نمیخواهم سوریه را به طرف تجزیه ببرم؛ من حاکمیت سوریه را قبول میکنم؛ اگر بگوید من این اصول را قبول دارم، اشکالی ندارد که ترکیه را هم عضو بدانیم، اما از همه چیز مهمتر اصول جنبش است. اینکه آقای مرسی بهعنوان رییس گذشته و یک شخصیت مهم همینطوری بیحساب برخلاف اصول جنبش حرف بزند، معقول نیست. احترام به حاکمیت و احترام به تمامیت ارضی حرف اول جنبش است.
شما اعتقاد دارید که ایشان در افتتاحیه حرفهایی زده است که با اصول جنبش مغایرت داشته است؟
مرسی اشتباه فاحشی کرد و برخلاف اصول جنبش حرف زد. صحبتهای آقا (رهبر معظم انقلاب) خیلی سنگین بود. اصلا قصد مقایسه ندارم. آقا در مسائل مورد اختلاف داخل جنبش هیچ موضوعی را نفرمودند. مرسی بهطور ناشیانه به این امر دامن زد. یکبار هم نگفت که فقط بخواهد اعلام موضع کرده باشد، بلکه چندین بار گفت و آخرش هم خیلی تند شد. اینقدر گفت تا هیأت سوری عکس العمل نشان داد. این در حالی است که اینها موضع حکومت ما و بعضی از کشور‌ها مثل عراق یا الجزایر را در رابطه با قضیه سوریه میدانستند.
سیاست معقول ما بهعنوان رییس این است که مسائل اختلافی را تحمیل نکنیم. عدم دخالت در امور داخلی سوریه یک اصل جنبش است. پس راه حل باید سوری باشد. هیچ کدام از ما حق تحمیل راه حلی را به سوریه نداریم. این دخالت میشود.
چرا بشار اسد به تهران نیامد؟
آقای بشار میداند که فتنهانگیزی توسط سازمانهای اطلاعاتی برای ساقط کردن حکومت سوریه زیاد است. حتی ما دیدیم که تا شورای امنیت ملی سوریه نفوذ کرده بودند و آنجا خبرچین داشتند. هم ترکیه و هم سازمانهای اطلاعاتی عربی برای کودتا در سوریه بیشترین سرمایهگذاری را کردند و بهنظر من آقای بشار اسد هم نخواست ریسک کند و به تهران بیاید و سوریه را خالی بگذارد. به نظر من تصمیم عاقلانهای بوده است.
ایران به عنوان میزبان از چه ظرفیتهایی در اجلاس عدم تعهد بهعنوان میزبان میتوانست استفاده کند تا مشکل سوریه آنطوری که براساس منافع ملی سوریه است مطرح شود؟
سفر آقای بروجردی به سوریه یک مکانیزم تروئیکا بود از طریق تأکید بر ضرورت جدی گرفتن اصول جنبش توسط اعضا و یادآوری اینکه اگر تخطی کردند و از این اصول فاصله گرفتند، تذکر بدهیم و مکانیزمی بیاوریم که آنها بتوانند خودشان را در یک فرصت مناسب اصلاح کنند. اصول عدم تعهد، استقلال و عدم دخالت خارجی است؛ در صورتی که بعضی از کشور‌ها پایگاههایی به سایر کشور‌ها دادند و این پایگاهها برای حمله به کشورهای عضو استفاده شده است. اعتقاد ما این است که باید جنبش پایبندی اعضا را به اصولش ارزیابی کند و خودش را اصلاح کرده و در یک فرصت مناسب این پایگاهها را ببندند. این مکانیزمها باید کم کم در داخل جنبش اجرایی و الزام آور شود. از قدرت رییس و دفتر هماهنگی و گروهها و ساختارهایی که داخل جنبش هستند، برای حل مشکل سوریه استفاده کنیم. من فکر میکنم با کارهایی که قبلا انجام شده و با ارتباطاتی که با دولت سوریه و معارضین غیر مسلح این کشور داریم و نیز با کنفرانس مشورتی سوریه که اینجا برگزار کردیم، میتوانیم این کار را به نتیجه برسانیم.
در مورد دعوت از محمود عباس برداشتها اینگونه است که تهران برای حضور وی از دعوت هنیه صرف نظر کرده است، آیا شما با این تحلیل هم عقیدهاید؟
حق ایران بود که اسماعیل هنیه را بهعنوان مه‌مان دعوت کند اگر آقای هنیه قبول میکرد که به تهران تشریف بیاورند. و حتی پشت میز فلسطین بنشیند البته این جنبش با سازمان آزادیبخش فلسطین کار میکند، ما هم خودمان با سازمان آزادیبخش فلسطین کار میکنیم. سفارت فلسطین در تهران از اول انقلاب تحویل سازمان آزادیبخش فلسطین شده است و تا به امروز هم تحویل آنهاست. با وجود همه انتقاداتی که ما به سازمان آزادیبخش فلسطین داریم، در مجامع بینالمللی این سازمان بهعنوان نماینده فلسطینیها شناخته میشود. ما با سازش مخالف هستیم در حالی که اینها سازش کردند و از حق ملت فلسطین گذشت کردند و اجازه نداشتند که گذشت کنند. همه اینها را ما انتقاد داریم ولی در هر صورت این یک اصل پذیرفته شده در سیاست خارجی است و سفارت دست آنها است. پس این اشتباه نبوده است. اشتباه این بوده که ما طوری برخورد کردیم که بعضیها گفتند آقای هنیه را دعوت کردیم و بعضیها گفتند ایشان مه‌مان ویژه است. البته در مصاحبههایی که کردند میگفتند ما فقط برای آقای محمود عباس دعوتنامه فرستادیم. بهنظر من آقای هنیه اینجا آقایی کرد. این را به جان خرید و گفت من نمیآیم
Sorry. No data so far.