جشنواره فیلم مستند و فیلمنامه رضوی ماهیتاً جشنوارهای دینی است. این جشنواره در ادامه سیر منطقی جشنواره‌هایی قرار می‌گیرد که با موضوع «فرهنگ رضوی» در داخل و خارج برگزار می‌شوند.
البته این جشنواره از وجوه زیادی با جشنواره‌هایی از این دست تمایز دارد.
در این گزارش به بهانه برگزاری هفتمین جشنواره فیلم مستند رضوی، به سراغ چند تن از سینماگران فعال در عرصه سینمای دینی رفتیم تا از منظر آن‌ها وضعیت حال حاضر سینمای دینی را بررسی کنیم.
سینمای دینی نیازمند اندیشه و اخلاق دینی است
«مهدی زمان‌پور کیاسری» کارگردان مستند تحسین شده «مشتی اسماعیل» و برگزیده دوره گذشته جشنواره فیلم رضوی درخصوص مشکل اصلی سینمای دینی معتقد است: سینمای دینی را نمی‌توان با کلیشه به پیش برد. سینمای دینی به اندیشه و اخلاق دینی احتیاج دارد و صرف ساخت یک فیلم در قالب تاریخی و اشاره به مقطعی از تاریخ اسلام نمی‌توان گفت که فیلم دینی تولید شده است.
وی با اشاره به اهمیت سینمای مستند در پرداختن به جوانب متفاوت از دین افزود: بزرگترین خصوصیت یک مستند دینی بیان خلاقانه مسایل است؛ اما انگار برنامه‌ریزی مدونی برای تولید آثار دینی – چه در زمینه مستند و چه در قالب داستانی- وجود ندارد. اگر فیلمسازی هم در این راستا فیلمی تولید می‌کند، صرفاً براساس اعتقاد و علاقه قلبی است؛ اما وقتی برای این نوع سینما سرمایه‌گذاری شود و تفکر حرفه‌ای در تولید سینمای دینی شکل بگیرد، مسیر آن از کلیشه‌ها خارج می‌شود.
این کارگردان سینمای مستند تاکید کرد: اگر فیلمساز بخواهد براساس سفارش اثری بسازد؛ هرگز نتیجه مطلوبی نخواهد داشت. بلکه باید ساخت فیلم دینی از اعتقاد قلبی فرد نشات بگیرد؛ اگر چه معتقدم برای رسیدن سینمای دینی به بالندگی بیشتر باید برنامه‌ریزی و هزینه کرد.
زمان‌پور همچنین با اشاره به اینکه می‌توان به جای ساخت چندین فیلم کم اثر با مشارکت ارگان‌های مختلف، سالی یک یا دو فیلم فاخر دینی تولید کرد، ادامه داد: متاسفانه مدیران بیشتر به آمار و بیلان کاری توجه می‌کنند، درصورتی که اگر بودجه‌های پراکنده‌ای که برای تولیدات آثار ضعیف هزینه می‌شود، در یک جا جمع و تبدیل به یک فیلم فاخر دینی شود، اثری به مراتب بیشتر خواهد داشت.
شرایط دیده شدن آثار دینی فراهم شود
«سیامک کاشف‌آذر» که با فیلم مستند «دست‌های فیروزه‌ای» در هفتمین جشنواره فیلم مستند و فیلمنامه رضوی حضور دارد، در خصوص وضعیت حال حاضر سینمای دینی در کشورمان معتقد است: به طور کلی سینمای دینی از این منظر که شرایط مناسبی برای دیده شدن ندارد در وضعیت خوبی نیست.
وی افزود: مسئله بعدی این است که هرچند جشنواره رضوی با نام مبارک امام رضا (ع) برگزار می‌شود، اما به اعتقاد من جای خالی آثار مرتبط با همه ادیان خالی است و ای کاش بشود جشنواره را به شکل گسترده‌تری برگزار کرد.
این فیلمساز خاطرنشان کرد: وقتی جشنوارهای با این وسعت برگزار می‌شود، شایسته است آثار مناسبی هم برایش تولید شود، به اضافه اینکه در کنار آن باید بستری هم فراهم باشد تا این آثار به شکل مطلوبی دیده شوند.
کاشف‌آذر همچنین در خصوص راهکار مناسب برای رسیدن سینمای دینی به بالندگی بیشتر گفت: لازمه بالندگی سینمای دینی هزینه بیشتر است، اما این نکته را هم باید مد نظر داشت که هزینه، بدون برنامه‌ریزی هم اثربخش نخواهد بود. بنابراین مرکز گسترش می‌تواند بخشی از بودجه سالانه خود را برای تولید و حمایت از فیلم‌های شاخص رضوی در حوزه‌های بلند و کوتاه اختصاص دهد.
فیلم دینی را با زبان بین‌المللی بسازیم
«احمدرضا گرشاسبی» درخصوص آسیب‌شناسی وضعیت سینمای دینی کشورمان گفت: دین، بهترین وسیله هدایت بشری است و وقتی در هنر به دین چنگ می‌اندازیم و می‌خواهیم از زبان هنر برای بیان ظرافت‌های دین استفاده کنیم، نباید خود را محدود به قالب تاریخی کنیم.
وی افزود: بنابراین معضل اصلی سینمای دینی ایران، این است که خود را گرفتار قالب تاریخی کرده و به‌دنبال گزارش مقاطع مختلف تاریخ اسلام است. این اتفاق هم در برخی موارد بدون هیچ‌گونه تحقیق و تحلیلی انجام می‌شود، در حالی که ساخت آثار فاخر بسیار لازم و ضروری است، اما می‌توان در فیلم‌های روز اجتماعی نیز بسیاری از پیام‌های دینی را گنجاند.
کارگردان فیلم سینمایی «بانی چاو» در ادامه با تاکید براینکه فلسفه ساخت فیلم دینی بسیار متفاوت از گونه‌های دیگر سینمایی است اظهار داشت: جشنوارهای که متولی آن مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی است، حرکت بسیار خوبی را برای توسعه و اشاعه فرهنگ رضوی آغاز کرده است به‌خصوص اینکه در این دوره تمرکز خود را بر فیلمنامه و مستند گذاشته؛ اما برای تکمیل شدن این فرایند باید در کنار جشنواره اتاق فکری متشکل از چند سینماگر و اندیشمند فرهنگی تشکیل شود تا ایده‌های جذاب و نابی که در این حوزه وجود دارد شناسایی و سپس مورد حمایت قرار گیرد.
وی در پایان گفت: به اعتقاد من کشورهای دیگر کمی زیرک‌تر شده‌اند و یادگرفته‌اند که با زبان عام و بین‌المللی فیلم بسازند این موضوع را حتی در ساخت فیلم‌های دینی و مذهبی خود نیز رعایت می‌کنند. در حالی که نگاه قالب در آثار دینی ما نگاهی داخلی است، به زعم اینکه ما برای تاثیر بیشتر باید بتوانیم از این قالب محدود خارج شویم تا آثاری را تولید کنیم که قابلیت پخش و نمایش در همه کشورهای دنیا را داشته باشد.
سینمای دینی هنوز تا رسیدن به جایگاه مطلوب فاصله دارد
«شهرام میراب‌اقدم» نیز که با مستند «بارگاه» در جشنواره هفتم رضوی حاضر است، درخصوص وضعیت حال حاضر سینمای دینی کشورمان گفت: با توجه به غنایی که متون دینی ما دارند، سینمای دینی هنوز جایگاه واقعی خودش را پیدا نکرده و تا رسیدن به شرایط مطلوب فاصله دارد.
وی همچنین در خصوص راهکار مناسب برای رسیدن سینمای دینی به بالندگی بیشتر اظهار داشت: توجه بیشتر فیلمسازان به موضوعات قرآنی، همچنین حمایت بیشتر از سوی مسولان باعث می‌شود سینمای دینی به بالندگی بیشتری برسد.
این مستندساز ادامه داد: در حال حاضر جشنوارهای به نام «مذهب امروز» در کشور ایتالیا برگزار می‌شود که در تمام دنیا شناخته شده است. در این جشنواره فیلم‌هایی با موضوعیت همه ادیان به نمایش در می‌آید. به گمانم در کشور ما هم اگر برنامه‌ریزی‌های دقیق انجام شود، برگزاری چنین جشنوارهای امکان‌پذیر باشد.
میراب‌اقدم تاکید کرد: اگر فیلم مناسب دینی در کشورمان ساخته شود مطمئن باشید که دیده خواهد شد، سینمای دینی ما این پتانسیل را دارد که با یک نگاه حرفه‌ای در دنیا بیش از این مطرح شود؛ همانطور که امروز سینمای اجتماعی ایران در همه کشورهای دنیا شناخته شده است.
مسئولان فرهنگی جسارت پرداختن به مسائل دینی را ندارند
«مجتبی فرآورده» تهیه‌کننده فیلم سینمایی «ملک سلیمان» هم در خصوص وضعیت حال حاضر سینمای دینی در کشورمان گفت: مهم‌ترین مشکل سینمای دینی این است که صبر و تحمل از جانب مسئولان و اهل عمل کم است.
وی افزود: سینما مقوله‌ای است که در ارتباط با مخاطب شکل می‌گیرد، اما متاسفانه برخی از مسولان فرهنگی این جسارت را ندارند تا در حوزه سینمای دینی قدم بردارند؛ چرا که بلافاصله مدعیان زیادی پیدا خواهند شد و مجبور به پاسخگویی هستند.
بنابراین ترجیح می‌دهند تا از سر رفع تکلیف تنها چند اثر دینی خنثی در طول سال ساخته شود.
تهیه‌کننده فیم سینمایی «ترکش‌های صلح» ادامه داد: مسیر سینمای دینی مسیر بسیار پرتلاطم و پرهزینه‌ای است و گمان می‌کنم اگر مسئولین کمی بیشتر جسارت پیدا کند و در عمل معتقدتر باشند، می‌توان شاهد یک تحول بزرگ در سینمای دینی و در ادامه آن، فیلمسازی رضوی باشیم.
فرآورده در پایان گفت: 33 سال از وقوع انقلاب اسلامی می‌گذرد و اهداف انقلاب هم کاملا مشخص است در خوشبینانه‌ترین حالت تنها سالی یک فیلم دینی شاخص تولید کرده‌ایم. در حالی که سوژه‌ها و مضامین دینی بسیار خوبی وجود دارد و تنها باید با حمایت مسیر ساخت آن‌ها فراهم شود تا سینمای دینی ایران را به همه کشورهای دنیا نشان دهیم.
Sorry. No data so far.