نخستین همایش رسانههای محلی جبهه فرهنگی انقلاب با حضور جمعی از اساتید و اصحاب رسانه در دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی برگزار شد. آنچه در این گزارش می خوانید خلاصه ای از مباحث طرح شده در اولین همایش رسانه محلی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی می باشد.
سه سال از فتنه ۸۸ میگذرد، فتنهای که یکی از دلایل شکلگیری آن نبود عدالت رسانهای بود بهگونهای که رسانهای به نام «صندوق رای» تنها رسانهای شد که صدای مردم را به گوش غفلتزدگان رساند.
اما در این چند ساله اتفاقات خوبی در عرصه رسانههای محلی در جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی رخ داده است تا شاید بتواند در افق آینده به شکلگیری عدالت رسانهای کمک کند.
هفته پیش «اولین همایش رسانههای محلی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی» در دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی با حضور بیش از ۱۲ رسانه مکتوب و پایگاه خبری برگزار شد.
مهمترین این رسانهها، سلام سربدار شهرستان سبزوار، سلام تبریز، مبشر صبح از لرستان، سلام دلفان، سلام فسا، جوان همدان، و… بودند که سه روز در تهران حضور داشتند.
* مشکلات و دستاوردهای رسانههای محلی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی
روز اول در افتتاحیه این جلسه وحید جلیلی رئیس دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در سخنانی گفت: شاید این جلسه یک مقدار دیر تشکیل شده است یعنی شاید لازم بود، یکی دو سال پیش، مجموعه دوستانی که در فضای رسانههای محلی فعال هستند، گرد میآمدند و نوع مباحثی که قرار است در این همایش مطرح بشود، بهتر بود که زودتر از اینها مطرح بشود.
وی افزود: امیدوارم این همایش، یک نقطه عطف و تجدید مطلعی برای مجموعه جبهه فرهنگ انقلاب اسلامی بخصوص در عرصه رسانه بشود.
در ادامه اما هر کدام از مسئولان رسانههای محلی به معرفی خود، دستاوردهای چند ساله و مشکلاتشان پرداختند که اقداماتی در مطالبه از مسئولان مختلف محلی، تلنگر زدن به مسئولان فرهنگی درباره شناختن سره از ناسره، همراهی با جشنواره عمار، برگزار کلاسهای متعدد، آسیبشناسی مطبوعات محلی، معرفی شخصیتهای فرهنگی و اقتصادی محلی، تدوین تاریخ شفاهی شهرستانها، بازتاب اخبار این رسانهها در رسانههای ملی، انعکاس اخبار تخلف مسئولان و ملی کردن برخی مشکلات در شهرها از جمله دستاوردهای این رسانهها از زبان مسئولان رسانههای محلی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی بود.
اما مواردی از قبیل نرسیدن صدای گروهها و رسانههای فرهنگیتر به مسئولان، مشکلاتی در تبدیل شدن رسانههای محلی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی به رسانههای مرجع منطقهای، مشکلات مستقل بودن از جریانات سیاسی، برخوردهای مسئولان شهرها با رسانههای محلی جبهه فرهنگی و مشکلات مردم مناطق مختلف از جمله رودبار کرمان از مشکلات رسانههای محلی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی عنوان شد.
* طالبزاده: مسئولان نگران بازتاب انتقادها علیهشان هستند اما آنها مسئولان مردم را دست کم گرفتهاند
در ادامه مراسم این روز نادر طالبزاده کارگردان سینما و کارشناس رسانه برای حاضران در این همایش حاضر شد و بر شناخت راهکار گسترش رسانههای انقلاب تاکید کرد.
دیدار طالبزاده اما بیشتر به صورت گفتوگو بود تا سخنرانی و او به دنبال این بود که راهی برای همکاری این رسانهها با رسانه ملی پیشنهاد شود.
وی در این باره با بیان اینکه امروز در کشور میشود نقد کرد، گفت: اکثر مسئولان با افشا کردن کارهایشان تکان میخورند لذا باید سیستمی باشد که آنها را نقد کند و این باید در مناطق کوچکتر بیشتر شود.
طالبزاده ادامه داد: برخی مسئولان فکر میکنند اگر مردم انتقادات را بشنوند شورش میکنند در حالی که مردم میگویند «آخی بالاخره یکی این را گفت» لذا مسئولان مردم را دست کم گرفتهاند و میگیرند.
این کارشناس رسانه در ادامه از میان گفتوگو با مسئولان رسانههای محلی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی بیشتر طراحی یک برنامه تلویزیونی روتین برای مشکلات شهرستانها را پیشنهاد کرد و در عین حال از آنان خواست تا سوژههایی که ممکن است در برنامهای چون «راز» و یا حتی «ثریا» ارائه شود را پیشنهاد کنند.
وی با اشاره به ویژه برنامه «راز» درباره جهاد سازندگی و تاکید بر مردمی شدن هر چه بیشتر کارها، افزود: اردوهای جهادی کاریکاتوری از جهاد سازندگی است.
اما بعد از ظهر روز اول همایش محسن اردستانی از فعالین شبکه اینترنتی نصر، کلاس آموزشی «کلیپهای خبری» ترتیب داده است تا دارندگان پایگاه خبری به این مهارت دست یابند.
* مدیرعامل خبرگزاری فارس: امروز جنگ، جنگ ارادههاست
پس از او سیدنظامالدین موسوی مدیرعامل خبرگزاری فارس به جمع آنان میآید و سخنرانی میکند که وی در این جلسه با اشاره به پیچ تاریخی مورد اشاره مقام معظم رهبری گفت: شرایط بینالملل به شکلی پیش رفت که پس از سه دهه از انقلاب اسلامی، بیداری اسلامیای رخ داد که کسی فکر نمیکرد، رخ دهد.
وی افزود: اتفاقات اخیر آنها را آچمز کرده چراکه اتفاقی بیسابقه بود و علیرغم همه اشرافهایی که غربیها دارند نتوانستند این حرکت را پیشبینی کنند.
وی با اشاره به برپا شدن پرچم عدالتخواهی در سال ۸۴ افزود: به ده انقلاب دیگر نیازمندیم و سیستم رسمی فشل است لذا نیروهای انقلابی باید به خط بزنند و کار کنند.
در ادامه این نشست فضا به سمت نقد و بررسی خبرگزاری فارس و اخبار منتشره در این خبرگزاری بهویژه سرویس استانهای آن رفت که مدیرعامل خبرگزاری فارس، به انتقادات پاسخ داد و برخی از انتقادات را قبول کرد و برخی دیگر را رد کرد.
اما روز دوم با صحبتهای یاسر عسگری کارشناس رسانه و مسایل آمریکای لاتین درباره «نقد رسانههای حاضر و ارائه پیشنهادات لازم برای ارتقای سطح و افزایش توانمندی و تاثیر آنها» آغاز میشود و صحبتها و گفتوگوی شرکتکنندگان چنان ادامه مییابد که در پایان جلسه همه به سراغ عسکری میروند تا سوالات بیشتری از او بپرسند.
* خدابخشی: کار رسانه، امر به معروف و نهی از منکر است
بعد از یاسر عسکری، علی خدابخشی درباره «چگونگی تاثیرگذاری سلبی و ایجابی بر فضای تصمیمگیریهای محلی» با بیان این حدیث که «همه اعمال خوب در برابر امر به معروف و نهی از منکر چون گوهری در بحر عمیق است» گفت: کار رسانه، امر به معروف و نهی از منکر است.
وی با اشاره به برخی تجربیاتش در خبرنگاری از جمله در خبرنگاری در پارلمان و پیگیریهایش در رابطه با «بیمه بستری» و یا درباره «طرح ساماندهی قبور شهدا»، تاکید کرد: کارکرد رسانه این است که تعیین میکند که مردم راجع به کی و چی صحبت کنند و چه چیزی سوژه روز شود.
خدابخشی افزود: این نیازمند شناخت خبر است و تاکید بر ارزشهای خبری موادخامی است که باید به آنها توجه داشته باشید.
این کارشناس رسانه و خبرنگار با اشاره به ضرورتهای تاثیرگذاری تصریح کرد: داشتن روابط و اقدامات اخلاقی و حرفهای ضروری است ولی افزایش اثرگذاری را باید در طول زمان دید چراکه اثرگذاری رسانه طویلالمدت و غیرقابل فهم است.
عصر روز دوم اما محمدعلی صائب از مسئولان خبر رادیو کلاس «بسته تیتری و نقد بسته تیتری سایتهای حاضر در جلسه، مصاحبه و نکات مربوط به آن» را برای رسانههای محلی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی برگزار میکند.
* مدیر پایگاه خبری رجا نیوز: رسانههای محلی باید مزیتهای نسبی خود را شناسایی کنند
پس از او علی نادری مسئول سایت خبری «رجا نیوز» با هدف «بررسی علل موفقیت رجا و راهکارهای پیشنهادی برای تکرار این موفقیت در رسانههای شهرستانی به همراه ارائه راهکارهای لازم برای دیده شدن سایتهای محلی در رجا» به جمع مسئولان رسانههای محلی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی میآید.
نادری ابتدا بر ضرورت شناخت «مزیتهای خبری» توسط رسانههای محلی تاکید کرد و گفت: زدن خبرهای عمومی، روتین و سیاسی موجود در رسانههای محلی کار درستی نیست چراکه این کاری است که خبرگزاریهای دیگر انجام میدهند و دیگر ضرورتی ندارد که بازدیدکننده به سراغ سایتهای محلی بیاید لذا این سایتها باید مزیت خبری خود را داشته باشند.
وی افزود: ارائه آخرین اخبار منطقه و محل نوعی مزیت خبری است و به این شکل هر کس بخواهد اخبار منطقه را بداند سراغ سایتهای جمع حاضر بیاید اما نکته مهم این است که بر مزیت خبری خود باید استمرار و تاکید داشته باشید و این را با حرفهگری ادامه دهید.
نادری در ادامه بر حرفهگری و پرهیز از یک طرفه نویسی تاکید کرد و گفت: فرض کنید فرماندار اقدامی اشتباهی انجام داده است حال دو اقدام میشود کرد یکی آنکه بیانیه بدهیم و بنویسیم «بار دیگر….» و یا اینکه خبر و گزارش دهیم و با اشاره به سابقه کارهای فرماندار و… قضاوت را به خواننده بسپاریم که این نوع دوم بهتر است.
وی همچنین داشتن عکس و فیلمهای ویژه و اختصاصی را از مزیتهای خبری و همچنین موجب بازتاب اخبار در رسانههای ملی دانست و افزود: ارتباط گیری با رسانههای کشوری و توزیع خبر و ارتبط با منابع خبر از قبیل افراد و گروهها برای بازتاب بهتر خبرهای محلی در رسانههای کشوری مفید است.
مسئول سایت خبری رجا همچنین بر استقلال مالی رسانههای محلی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی تاکید کرد.
اما روز سوم محمدحسین بدری سردبیر «ماهنامه داستان» با موضوع «چه بخوانیم و ضرورت خواندن و با چه کتابهایی شروع کردن» به جمع رسانههای محلی میآید و صادق شهبازی دبیر سابق جنبش عدالتخواه دانشجویی به «بررسی مشکلات مربوط به رسانههای محلی و تحصیل و مدیریت منابع مالی» آنها میپردازد.
دکتر مرتضی فرهادی استاد دانشگاه علامه طباطبایی نیز از «روستا و نگاه ویژه به روستا» سخن گفت و محمد صالح مفتاح مدیر پایگاه خبری تریبون مستضعفین نیز به «جریانشناسی سایتهای مجازی» پرداخت؛ در ادامه روحاله رشیدی مسئول دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی تبریز «چالشهای رسانههای محلی» را مورد بررسی قرار داد.
* جلیلی: تفاوت رسانههای محلی جبهه فرهنگی انقلاب با دیگران این است که «جهانی فکر کنید و منطقهای عمل کنید»
پایان بخش همایش اما سخنان وحید جلیلی است که در سخنانی با اشاره به مجموعه مباحث متنوعی که در این همایش طرح شده، گفت: این مباحث هم بحثهای تکنیکی بوده و هم بحثهای کلانتر و اولین همایشی است که قرار است به یک مسألهشناسی درستی برسیم.
جلیلی با تاکید بر ضرورت آسیبشناسی رسانههای محلی تصریح کرد: اگر امروز ما میتوانیم در مقابل رسانههای ملی، حرفی برای گفتن داشته باشیم و آنها را به چالش بکشیم، یک بخش عمدهاش به استراتژیهای ما و به رویکرد و مبانی ما بر میگردد وگرنه رسانههای محلی در کشور کم نیست.
وی با بیان اینکه نشریات دیگری و سایتهای دیگری هم در مناطق مختلف کشور هست، افزود: سوال این است که رسانه محلی جبهه فرهنگی انقلاب، چه تفاوتی با رسانه محلیای که ذیل چنین عنوانی قرار نمیگیرد، میکند و یکی از پاسخها به همین مباحث تئوریک بر میگردد؛ نوع نگاه ما، «جهانی فکر کنید و منطقهای عمل کنید» است.
جلیلی ادامه داد: هر چقدر که ما بتوانیم، مبانی جدیدی به دست بیاوریم، استعارههایی پیدا بکنیم که خودمان را ذیلش، بازتعریف بکنیم. به نظرم در کار اجرایی روزنامهنگاریمان هم موفقتر خواهیم بود. مثلاً یک مفهومی طرح میکنیم به عنوان «عدالت رسانه» این از یک زاویه میتواند، یک نوری بیندازد و یک نگاه و رویکردی به ما بدهد و به دنبالش امتداد پیدا کند لذا اگر این رویکرد کلی ما شد، در سوژهیابی ما چه تأثیری میگذارد و…
رئیس دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی با اشاره به کلاسها و مطالب ارائه شده در این همایش توسط دکتر فرهادی، محمدعلی صائب و دیگران تاکید کرد: اگر رسانه محلی بخواهد موفق شود، باید حرف جدیدی برای گفتن داشته باشد و اگر میخواهد، حرف جدیدی برای گفتن داشته باشد، باید تلقی جدیدی از فضای عمومی جامعه و جایگاه خودش در آن داشته باشد.
وی افزود: باید دنبال این باشیم که بتوانیم از زاویه دیدهای جدیدی به مسایل اطراف خودمان نگاه بکنیم کما اینکه من این رشد را با خیلی از دوستانی که با آنها آشناتر هستم، دارم میبینم. توی یک مقطعی چه جوری فکر میکردند و در یک مقطعی اینها تغییر کرد و بالاخره هم تجربه، هم مطالعه، هم مشورت، همه اینها تأثیر میگذارد تا ما در این مسیری که داریم میرویم، به کمال نزدیک شویم.
* ضرورت کشف منابع خبری جدید در رسانههای محلی
رئیس دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در بحث بعدی منابع ابزاری را مطرح کرد و گفت: ما که هدف بزرگی داریم و به مخاطب عام فکر میکنیم باید تا آنجایی که میتوانیم، خودمان لوازمش را ایجاد بکنیم، مخصوصاً موقعی که مظلوم و محروم هستیم باید بیشتر فکر کنیم که خودکفا و مستقل، به ابزارهایی برسیم که هر چه بیشتر، صدای ما را اکو کند.
وی بحث بعدی خود را بحث ارتباطات دانست و تاکید کرد: لااقل در سه سطح میشود این را مطرح کرد، یکی ارتباطات بالادستی، همطرازهایمان و سطح سوم هم مجموع مخاطبین است.
* نیازمند ایجاد جریانهای تولید محتوایی جدید هستیم
جلیلی با بیان اینکه باید از تجربیات استفاده کرد و نوع سطح روابط را تعیین کرد، افزود: در بحث ارتباطات، این خیلی مهم است که اصل را بر امید و بر همدلی و خوشبینی بگذاریم و البته در این محدود نمانیم.
وی ادامه داد: در بحث ارتباطات هم به نظر من نیازمند یک بازنگری هستیم. ضمن اینکه ما باید دقیقترین آسیبشناسیها را و عمیقترین نقدها را به عملکردهای مسؤولین و نخبگان داشته باشیم و موقعی که به یک حقیقتی رسیدیم، هیچ هم کوتاه نیاییم. نوع طرح و فازبندیاش مهم است. حتی شما در نامههای امام به شاه هم نگاه میکنید. نامه اول امام با اعلیحضرت شروع میشود.
رئیس دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی بحث مهم دیگر را بحث تولید محتوا عنوان کرد و گفت: ما نیازمند این هستیم که یک فیلدهای تولید محتوای جدیدی ایجاد کنیم. با یک سوژه و دو سوژه و ده سوژه کفایت نمیکند. با این پمپاژ رسانهای و فرهنگی و تبلیغاتی و فکریای که دارد در جامعه میشود، چه از داخل و چه از بیرون. ما فوراً باید برویم به سمتی که سرشاخههای تولید محتوا ایجاد کنیم و جریانهای تولید محتوایی جدید ایجاد کنیم.
وی افزود: به نظر من یکی از نقطه عزیمتهایش همین رسانههای محلی است و این میتواند یکی از مزیت نسبیهای شما باشد. شاید تنها شاخهای که ما در این بیست سال اخیر، یک مقدار در آن موفق بودیم، دفاع مقدس است. اتفاقی که در حوزه دفاع مقدس افتاده، این است که شما حدود ده هزار عنوان کتاب، تولید و منتشر کردید. صدها فیلم سینمایی ساخت شده. حرکت راهیان نور راه افتاده. در مقابل تهاجم فرهنگی، برگ برنده ما دفاع مقدس بود. چرا؟ چون یک سوژه نیست. ده تا، بیست تا سوژه نیست. پانصد تا سوژه نیست. یک سرشاخه است. یک فیلد است. ما باید بگردیم و این فیلدها را اضافه کنیم. یک چاه عمیقی است که تمام شدنی نیست. یک قنات است. یعنی اگر الآن ده هزار تا کتاب در آمده. به راحتی میتوانیم بگوییم که این کتابها میتواند تا پانصد هزار تا ادامه پیدا کند. ما فقط دویست هزار تا شهید داشتیم. خانوادههایشان را در نظر بگیرد. جانبازان و رزمندهها، آزادهها و.. و.. متنی هم که در این تولید محتوا تولید میشود، قابلیت تبدیل دارد. اول خاطره است. خاطره میتواند به داستان تبدیل بشود. داستان میتواند به فیلم سینمایی تبدیل بشود. فیلم سینمایی میتواند به پوستر تبدیل بشود. کنارش میتواند، موسیقی تولید بشود و بعد به شکل زنجیره یک دومینو راه بیفتد. ما نیاز به دومینوهای تولید محتوا داریم.
جلیلی ادامه داد: در بحث تولید محتوا، فیلدهای تولید محتوا را پیدا کنید. چه به یک معنا تولید محتوای آرشیوی و چه تولید محتوای خبری. شاید این مثال برای بعضی از دوستان تکراری باشد. یک بار قم بودیم. دم غروب، اذان شد. گفتیم، برویم و نماز بخوانیم. به یک مسجدی رفتیم. یک مسجد کوچکی، عجله هم داشتیم. بین دو نماز و شاید بعد از نماز عشا، یک پیرمردی بلند شد. با لهجه غلیظ ترکی، لباس مندرس، پیر و… که دیشب مقام معظم رهبری فلان حرف را زدند و من میخواهم، یک بحثی بکنم. ما یک لبخندی زدیم.ای بابا. نمازت را بخوان، برویم. شاید پنج دقیقه یا هفت دقیقه بیشتر نشد. صحبت کرد. دهان همه ما همین جوری باز مانده بود. این آدم چقدر قوی صحبت کرد. ما شش هفت تا دانشجوی فوق لیسانس دانشگاه امام صادق، در آنجا میخکوب شدیم. برای کی؟ برای مش حسن و مش حسین و بقال محل و سبزی فروش و فلان و فلان. وقتی که بیرون آمدیم. من به بچهها این را گفتم. گفتم، هیچ جای رسانههای ما. نه روزنامه کیهان این را تیتر میکند. نه در اخبار ساعت ۹ میگویند. نه فلان میگویند. بعد مقایسه کردم با فلان همایشی که در دانشگاه و در بسیج ما برگزار میکردیم بالاخره این هفتاد هشتاد تا آدم پای صحبتش بودند.
* نشانهشناسی محلی انقلاب اسلامی
رئیس دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در ادامه سخنان خود بحث نشانهشناسی انقلاب اسلامی را مطرح کرد و گفت: یکی از کارهایی که رسانههای محلی میتوانند بکنند نشانهشناسی محلی انقلاب اسلامی است.
وی افزود: مثلاً قمیها، نوزده دی دارند. تبریزیها بیست و نه بهمن دارند. مشهدیها ده دی دارند لذا اگر بتوانیم یک چنین نشانههایی ایجاد بکنیم هر کسی در فضای محلی خودش؛ اگر ما بتوانیم، سنت قدردانی را احیا کنیم؛ کلی آدم داریم که برای انقلاب زحمت کشیدند و از اینها تقدیر نشده است لذا این را نهادینه کنید. هر ماه از یک نفر تجلیل کنید.
* رسانههای محلی میتوانند به مثابه ابزار تخصیص منابع عمل کنند
جلیلی نگاه دیگر به رسانههای محلی را از منظر مدیریت محلی دانست و گفت: گاهی اوقات یک رسانه، بیشتر از اداره برنامه و بودجه استانداری، میتواند در تخصیص منابع تأثیر بگذارد.
وی افزود: رسانه به مثابه ابزار تخصیص منابع عمل کنند و با ایجاد یک فضای عمومی که در آن فضای عمومی، لااقل قدرت لابیهای غیر مشروع پایین بیاید جلوی تخصیص منابع خیلی جاها گرفته شود و به آنجاهایی که محروم ماندهاند، برسد.
رئیس دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی بحث دیگر را بحث محلی کردن محتوای ملی دانست و گفت: این مهم است که شما برای فعالان فرهنگی مساجد و پایگاهها و فلان، این دغدغه را به وجود بیاورید که آیا رحیم مخدومی را میشناسند. مرتضی سرهنگی را میشناسند یا نمیشناسند. چون رسانه ملی که این دغدغه را در آنها ایجاد نمیکند. روزنامه کیهان که ایجاد نمیکند. یک نفر باید این نقش را به عهده بگیرد.
وی همچنین بحث آخر خود را بحث رسانه محلی ذیل مفهوم جمهوریت دانست و گفت: بچه حزباللهیها باید رابطه خودشان را با جمهوریت اسلامی، بازتعریف کنند. جمهوری یعنی چی و جمهوریت نظام چه الزاماتی دارد، به دنبالش به خیلی از فعالیتهای مثبت و خیلی خلاقیتها نمیرسیم. این هم از آن جمله مفاهیمی است که به نظر من میتواند به مزیت نسبی مجموعه رسانههای جبهه فرهنگی انقلاب تبدیل بشود.
بالاخره پس از سه روز همایش رسانههای محلی انقلاب اسلامی که در دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی برگزار شد به پایان رسید در حالی که حاشیههای زیبایی از جلسات چالشی بین شرکتکنندگان، نقد رسانههای کشوری، دوستی و همراهی این رسانهها، گپ و گفتها در فضای صمیمی با اساتید حاضر و نمایشگاهی هر چند کوچک از محصولات رسانهای آنها داشت.
احسنتم كار بسيار خوبي بوده است اين كار… خدا خيرتان دهد