نوع پوشش بخصوص برای خانم ها مساله ای است كه در فرهنگ كشورمان بسیار اهمیت داشته و دارد اما به نظر می رسد كه چندی است با بی توجهی به این مساله، فرهنگ اصیل ایرانی در زمینه پوشش دستخوش تغییرات ناخوشایند شده است. پوشش نامناسب برخی از دختران و پسران كه به دنبال تبلیغات غربی در كشور مرسوم شده است، آسیب هایی را در جامعه هم برای افراد بدپوشش و هم دیگر افراد جامعه بوجود آورده است. متاسفانه مدیریت مقطعی این مساله مهم كه گاها در اوایل فصول گرم پیگیری و پس از آن با كمك كاری مواجه می شود نیز سبب تشدید این جریان ضد فرهنگی در كشور شده است.
جهت آشكار شدن آسیب ها و نحوه برخورد با مساله بدحجابی در جامعه به سراغ دكتر محمد صادق كوشكی، استاد دانشگاه تهران رفته‌ایم تا نظر وی را درباره علل بروز بدحجابی در جامعه و آسیب ها و راهكارهای مقابله با آن جویا شود كه حاصل این گفت و گو را در ادامه می خوانید:
آسیب هایی كه بدحجابی برای افراد بدحجاب دارد
مساله بدحجابی امروز به عنوان یك معضل در جامعه بخصوص در كلانشهری مانند تهران مطرح است. به نظر می رسد كه با وجود همه تاكیداتی كه در این زمینه صورت گرفته است اما هنوز مساله بدحجابی و آسیب ها و معضلاتی كه برای جامعه بوجود می آورد، به صورت صحیح تبیین نشده است. نظر شما در این مورد چیست؟ بدحجابی چه آسیب ها و معضلاتی را در جامعه ایجاد می كند؟
من اساسا با واژه بدحجابی مخالفم و درواقع بی حجابی داریم اما بدحجاب نه. حجاب یك واجب شرعی مانند نماز و روزه است، به خاطر همین بدحجابی نمی توانیم داشته باشیم؛ كما اینكه نماز نمی تواند بد باشد، ما بی نماز داریم و نمازخوان، روزه خوار داریم و روزه دار. به همین خاطر كسی كه م و حجم بدن را با توجه به مسائل شرعی بپوشاند و طوری رفتار كند كه جلب توجه جنسی نكند این از لحاظ دینی باحجاب است. خلاف این موضوع حتی غیر از این باشد بی حجاب است. بدحجابی واژه ی جعلی، غیر حقوقی و غیر فقهی است كه در زمان وزارت كشور اقای عبدالله نوری باب شد. برای اینكه بی حجابی موجود در جامعه با این واژه تخفیف پیدا كند. برای همین خاطر حجاب یك واجب شرعی است و واجب نمی شود بد باشد.
بی حجابی چند پیامد دارد. جامعه ما یك جامعه خانواده محور است و بی حجابی منجر به افزایش خیانت بین زوجین و فروپاشی خانواده ها شود. بی حجابی مردها را تشویق به بی وفایی می كند و به فروپاشی خانواده ها و در پی آن به فروپاشی اجتماعی منجر خواهد داشت.
دومین مشكلی كه ترویج بی حجابی جامعه ایجاد می كند، این است كه نظام ما یك نظام دینی است؛ یعنی نظام ما بر پایه اعتقادات مردم استوار شده است. ترویج بی حجابی در جامعه منجر به ترویج بی دینی و لاابالی گری و بی اعتنایی به احكام شرعی می شود و وقتی در جامعه دین مورد بی اعتنایی قرار گیرد، درواقع پایه های حكومت دینی سست می شود و حتی حكومت دینی در معرض فروپاشی قرار می گیرد.
سومین مشكلی كه بی حجابی دارد، این است كه توجه افراد جامعه از امور جدی مانند معنویت، تولید، عدالت خواهی و سازندگی معطوف به مصرف گرایی، مدپرستی و امور تفننی می شود؛ یعنی بخش عظیمی از جامعه كه نیروی جوان هستند به جای اینكه وقت خودشان را صرف تفكر، عقلانیت و تولید در همه عرصه هابكنند، وقت، توان و سرمایه خود را صرف شهوت می كنند.
برای فردی كه با پوشش نامناسب در جامعه حضوری می یابد، بدحجابی چه آسیب هایی دارد؟
برای خود فردی كه بی حجاب است، بی حجابی باعث می شود كه از ارزش های انسانی خالی بشود. كسی كه با بی حجابی می خواهد خود را مطرح كند، درواقع با جسمش می خواهد خودش را نشان دهد، به این معناست كه این آدم فاقد ارزشهای اسلامی و انسانی است. این آدم اگر ارزش قابل ارائه انسانی مانند تخصص، عقلانیت، تفكر و دانش داشت، دیگر نیازی نبود كه جسمش را عرضه كند تا مورد توجه قرار بگیرد. دختری كه بی حجاب است درواقع به طور علنی دارد این را فریاد می زند كه من هیچ ارزش انسانی قابل عرضه ای ندارم و فقط جسم قابل عرضه دارم، لطفا به جسم من توجه كنید. این موضوع مصداق آیه كریمه قرآن است كه می فرماید بعضی از انسان ها آنقدر تنزل پیدا می كنند كه مانند حیوانات و بلكه پایین تر و پست تر آن ها می شوند.
بدترین توهین هم به یك زن این است كه مردم نه به عنوان یك انسان بلكه به عنوان یك سوژه جنسی به آن نگاه كنند.
دستگاه های فرهنگی خود مروج بی حجابی در جامعه هستند
عواملی كه سبب شده بی حجابی در جامعه ما گسترش یابد، چیست؟ ریشه های بدحجابی در كجاست؟
بدحجابی یا همون بی حجابی در جامعه ما به علل گوناگون گسترش یافته است. یكی اینكه بی حجابی اصلا در جامعه ما تبیین نشده است. مضرات و پیامدهای منفی بی حجابی گفته نشده است. سازوكارهای جامعه به سمتی نرفتند كه افراد را به حجاب تشویق كنند بلكه بیشتر افراد را به بی حجابی سوق داده اند. فشار های بین المللی هم هست . ما در تهاجم فرهنگی و پس از آن ناتوی فرهنگی و سپس در جنگ نرم با موج لجام گسیخته ای از تبلیغات و تحركات خارج از مرز ها روبرو هستیم كه جوانان كشور ما را بمباران می كنند و جوانان كشورمان را به بی حجابی و برهنگی تشویق می كنند.
كم كاری شدید مسئولین فرهنگی كشور و رسانه ها هم هست كه در مورد حجاب اطلاع رسانی دقیق، هنرمندانه و عالمانه نكردند. در خصوص بی حجابی و مضرات آن اطلاع رسانی هنرمندانه و كارشناسانه صورت نگرفته است و نتیجه آن این شده است كه در یك همكاری نانوشته اما واقعی میان مسئولین غافل و بی تعهد داخلی و دشمن خارجی بخش قابل توجهی از جوانان ما قربانی بی حجابی شده اند.
نقش كدام یك از دستگاه های كشور را در این زمینه بیشتر می دانید. آیا مدارس و سازمان های تربیتی پایه در این زمینه می توانند بیشتر نقش آفرینی كنند یا دیگر عوامل نیز در سطوح دیگر باید در این زمینه كوشا باشند؟
همه دستگاه های كشور حتی دستگاه هایی كه ممكن است به ظاهر ارتباطی با فرهنگ نداشته با شند، در خصوص مساله ای به نام پوشش درگیر هستند. یعنی از دستگاه هایی مثل وزارت صنعت و معدن و بازرگانی گرفته تا نیروی انتظامی تا دستگاه ههای فرهنگی اعم از آموزش و پرورش، دانشگاه ها و صدا و سیما و رسانه ها و حتی وزارت راه و شهرسازی همه اینها یا به طور مستقیم و یا غیر مستقیم درگیر این موضوع هستند .
خوب با این وجود باید یك نهاد هماهنگ كننده در این زمینه باشد تا همه دستگاه ها به طور هماهنگ در این حوزه حركت كنند.
بله . در این مورد یك مصوبه را شورای انقلاب فرهنگی در سال 83 آماده كرد كه متاسفانه هنوز كه هنوزه این مصوبه را آقای رئیس جمهور ابلاغ نكرده است. مصوبه ای كه برای اولین بار 26 دستگاه در جمهوری اسلامی را ملزم می كرد كه نسبت به تروج حجاب اقدام كنند كه اگر این مصوبه از طریق رئیس جمهور در سال 84 پیگیری و ابلاغ شده بود، وضع ما با واقعیت امروز خیلی فرق می كرد. متاسفانه این فرصت هفت ساله را آقای احمدی نژاد ضایع كرد و نه تنها این فرصت ضایع شد، بلكه زیر مجموعه های ایشان به ترویج بی حجابی در جامعه كمك كردند به همان صورتی كه در دولت اصلاحات و سازندگی به گسترش بی حجابی در جامعه كمك شد.
به همین خاطر همه نظام درگیر این موضوع است. فقط دستگاه های فرهنگی و آموزشی نیستند. همگی دستگاه ها باید كار كنند تا ما بتوانیم پوشش مطابق با سبك زندگی دینی خودمان اصلاح كنیم.
محرومیت های اجتماعی جایگزین مجازات های نقدی در مقابله با بی حجابی شود
بحث مدگرایی كه امروز در بخش هایی از مراكز فرهنگی بدان اشاره می شود تا چه اندازه می تواند در تشویق جوانان به حجاب كمك كند. آیا ما به طور كل مساله ای به نام مد اسلامی داریم كه بتوان بر روی آن از این حیث سرمایه گذاری كرد؟
مدگرایی اصلا با فرهنگ دینی ما سازگار نیست. فرهنگ دینی ما می گوید كه مصرف باید در حد معقول و در چارچوب مبانی دینی باشد. مدگرایی به طور كل مصرف گرایی را ترویج می كند. مدگرایی در واقع نیاز واقعی را حذف می كند و نیاز كاذب را جایگزین می كند و یك بخشی از سبك زندگی غربی است. به همین خاطر ما نمی توانیم حجاب را در حوزه مد قرار بدهیم . البته حجاب به عنوان یك گزینه دینی یك منطقه الفراغی هم دارد؛ یعنی واقعیت زندگی مرد در حجاب از طرف دین به رسمیت شناخته شده است. به هر حال زنی كه در یك منطقه سردسیر زندگی می كند باید با زنی كه در یك منطقه گرمسیر زندگی می كند، پوشش متفاوتی داشته باشد. اسلام ضوابط و چارچوب های خودش را بیان كرده است. یك زمانی در ایران 200 سال پیش تقریبا همه زنان ایرانی محجبه بودند اما حجاب زن گیلانی با حجاب زن مازندرانی و بوشهری متفاوت بود اما همگی محجبه بودند و هر كدام از این زن ها ویژگی های اجتماعی و بومی خودشان را در حجاب داشتند. این نكته اشكالی ندارد اما این با مدگرایی خیلی فرق می كند.
خوب مساله ای كه در اینجا مطرح می شود بحث برخورد با بدحجابی و از طرف دیگر تشویق برای حجاب است در این زمینه باید به چه صورت عمل كرد. كما اینكه در این زمینه انتقادات فروانی هم به طور مثال از نحوه برخورد با بدحجاب ها در جامعه از سوی نیروی انتظامی می شود . نظر شما در این رابطه چیست؟
ما برای اینكه پوشش جامعه را اصلاح بكنیم هم باید پوشش مورد نظر دین را ترویج بكنیم و هم باید جامعه را به سمت حجاب و پوشش دینی تشویق بكنیم كه این مساله از طرفی با آگاهی دادن و كار فرهنگی و هنری با الگو سازی بایستی همراه باشد و هم اینكه در نقطه مقابل باید بدانیم كه در جامعه ما به عنوان یك جامعه دینی عدم رعایت پوشش شرعی چه از سوی زنان و چه از سوی مردان و عدم رعایت عفت عمومی یك اقدام ضد امنیتی است. قبلا هم عرض كردم كه بی حجابی در جامعه هم موجب فروپاشی خانواده ها و متعاقب آن جامعه می شود و هم سست شدن پایه های اعتقادی نظام و فروریختن نظام را در پی خواهد داشت و همین موضوع سبب می شود كه بی حجابی را داخل در مسائل امنیتی ببینیم. به همین خاطر طبق قانون زن یا مردی كه حجاب پوشش دینی و عفت عمومی را رعایت نكند باید مجازات بشود، زیرا جرم مرتكب شده است. طبیعی است كه این به عنوان قانون در جامعه ما وجود دارد. مجازات های فعلی اصلا بازدارنده نیستند. باید به طور جدی در این زمینه فكری صورت گیرید و مجازات های محرومیت های اجتماعی جایگزین مجازات های نقدی بشود. زیرا جریمه نقدی و شلاق خیلی مجازات های كاریكاتوری هستند و مجازات های غیر قابل اجرایی هستند. اما در كنارش ما باید جامعه را به سمت پوشش مناسب و حجاب از طریق روشی هایی مانند اقناع فرهنگی، هنری و عمومی تشویق كنیم.
Sorry. No data so far.