آن‌چه از تملق و چاپلوسی نمی‌دانید

دکتر احمد پهلوانیان، کارشناس مسائل فرهنگی،درباره تملق گویی گفت: اگر بیش از آنچه که کسی استحقاق چیزی را دارد از او تعریف شود و صفاتی به او نسبت داد که شایستگی او را نداشته باشد این تملق گویی است. انگیزه تملق گویی هم بیشتر جلب منفعت و دفع ضرر است.

وی درمورد تملق گویی از مقامات و آثار منفی آن نیزافزود: تملق گویی از مقامات ممکن است خلطی را با تشکر و قدردانی کردن از زحمات ایجاد کند. آن چیزی که در اسلام سفارش شده سپاس و قدردانی از زحمات و تلاش‏های افراد است. این گفته که اگر کسی از انسانی که براو لطفی کرده یا تلاشی برای او کرده تشکر نکند مانند آن است که از خداوند تشکر نکرده در آموزه‏های اسلامی ما وجود دارد. در واقع سپاسگزاری از مخلوق سپاسگزاری از خداوند و شکر اوست.

مدیر مسئول فصلنامه دین و رسانه ادامه داد: تملق خلطی ایجاد می‏کند که اثرات مثبت قدردانی را از بین می‏برد. از طرفی دیگر تملق گویی فضا را برای دیدن واقعی نتایج تلاش‏ها، زحمات و برنامه‏ها می‏بندد، بطوری که ممکن است برجستگی‏ها و امتیازات تنها دیده بشوند و ضعف‎ها و کاستی‎ها دیده نشوند.

این کارشناس فقه و ارتباطات تصریح کرد: از سوی دیگر تملق ممکن است نهایتاً به مبالغه گویی و غلو بینجامد که در این مورد ائمه اطهار از غالیانی که از آنها تملق می‏کردند پرهیز می‏کردند و آنان را از این کار برحذر می‏داشتند.

پهلوانیان عنوان کرد: از طرفی هم تملق کردن فضایی در جامعه ایجاد می‏کند که افراد قدرت یا جسارت انتقاد کردن و بیان مشکلات و معایب را نداشته باشند. اینکه ما اگر کسی را بیش از اندازه بزرگ کنیم دیگر نمی‏شود از او انتقاد کرد یا نظرات خود را به او گفت. در واقع چنین انسانی از دیدن معایب و کاستی‏های خود محروم می‏شود و در یک مسیر اشتباهی می‏افتد.

وی در مورد اینکه چگونه می‏شود این عادت بد را از جامعه زدود هم اظهارداشت: شاید یکی از بهترین راه‏های از بین بردن تملق فرهنگ ‏سازی درباره نقد باشد. نقد نه فقط به معنای بیان عیب‏ها، بلکه به معنای لغوی آن یعنی عیارسنجی و قیمت گذاری. اینکه رفتار دیگران و برنامه‏هایی که دارند را در بوته نقد قرار دهیم یعنی عیار سنجی و قیمت گذاری کنیم.

این محقق و پژوهشگر حوزه فلسفه اسلامی بیان داشت: دیدن معایب و محاسن با هم تملق را کم می‏کند، زیرا در مقابل بدیها انتقاد خواهیم کرد هرچند که در مقابل خوبی‏ها قدردانی می‏کنیم.

پهلوانیان رشد افراد بویژه در بدنه سیاسی جامعه را انگیزه تملق گویی ذکر کرد و گفت این مسئله به صورت طنز به طور مبالغه آمیزی در رسانه ملی ما نشان داده شد. یعنی چگونه افرادی با تملق گویی به مناصب و مراتب بالا راه می‏یابند. امام صادق(ع) می‏فرمود بهترین دوست من کسی است که عیوب مرا یادآوری کند نه اینکه از من مدح و تعریف کند.

وی درپایان یادآورشد: فرهنگ مدیریت اسلامی از طریق فرمایشات ائمه معصومین بخش‏هایی از تملق گویی در جامعه را کاهش می‏دهد زیرا مدیر و حاکم و مسئول اسلامی باید طوری باشد که هر حرفی که هرکسی دارد را بشنوند و حتی بزرگترین انتقادها را هم پذیرا باشند. اینکه افراد بتوانند به راحتی و بدون ترس در برابر آنها انتقاد کنند و نه تنها بر آنان غضب کند بلکه مورد رأفت هم قرار بگیرد و بدانند که با انتقاد کردن به او کمک می‎کنند. اگر این فرهنگ مدیریت اسلامی اجرایی بشود دیگر از تملق خبری نیست و افراد نمی‏توانند از این طریق به ثروت و منصبی برسند.