سنگینی بار شاخه‌های جوان درختان ۴و ۵ ساله را خم کرده و دسترسی به میوه‌های خون چکان را راحت‌تر کرده است. تا چشم کار می‌کند انارهای صورتی، قرمز و سیاه رنگ با پوست ترک خورده است که از دور چون ریسه‌های درخشان چشمک می‌زند و در زیر آن ریسه‌های آویخته مردان و زنانی پیر و جوان سبد در دست با ظرافت برای آنکه بر دل زخم خورده انارهای شکفته زخمی دیگر ننشیند با نوازش، اما تند و سریع میوه‌ها را از شاخه چیده و در سبد‌ها می‌نهند.
از خلال انگشتان زبر و خشن شده قطره‌های سرخ رنگ‌گاه و بیگاه روان است. به راحتی مشخص نمی‌شود که آن قطره‌ها آب چکان دانه‌های یاقوتی است یا زخمه‌های پوست نازک شده دست کارگر و باغبان زحمت کش، هرچه هست نشان از یک چیز دارد، قلب خونین انار یا دل کشاورز پیر.
سبد‌ها با سرعتی یکنواخت پر و خالی می‌شوند تا باغبان حاصل یک سال تلاشش را به نظاره بنشیند هر چند بسیارند در میان باغ درختانی که کرم گلوگاه هنگام شکوفه دادن دانه‌های میوه را به یغما برده اما او شاکر نعمتی است که یزدان پاک به پاس تلاشش به او بخشیده است. میوه‌های رسیده پس از چیده شدن جدا می‌شوند. تا به سر منزل مقصود برسند.
دانه‌های له و متلاشی شده و آب انار یا رب و کنسانتره می‌شوند و گاهی هم ترک خورده‌ها به دست کودکی بازیگوش می‌رسد که با فشردن آن، آب انار را در چشم پاشیده و اشک را از میان مژگان خود جاری می‌کند، اما انارهای آبدار چیده می‌شود تا در نهایت در سبدهای بلورین می‌زهای عاج نشان دلربایی کنند و در این میان سهم دسترنج کشاورز ساوجی که میوه باغش شهرت جهانی دارد ناچیز و اندک است. نام ساوه را هر کجای دنیا در رایانه‌ات کلیک کنی، آیکن روی یک کلمه می‌ایستد «انار ساوه»
آفت کرم گلوگاه
باغ دار نمونه که سال گذشته محصول انارهای باغ ۳۰ هکتاری او رتبه اول کشور را به دست آورده و به قول خودش نسل اندر نسل تولیدکننده انار بوده‌اند در حکایت انار و خون می‌گوید: هرچه بیشتر رنج بکشی و تلاش کنی محصول انار پرخون‌تر و قرمز‌تر می‌شود، انار حس دارد می‌فهمد هرچه طولانی‌تر بر شاخه نگه‌اش داری و بهتر مراقبت‌اش کنی دانه چوبی دلش نرم‌تر و پرآب‌تر می‌شود چون خوب می‌فهمد چه زحمت‌ها برایش کشیده شده، تنها انار است که با دل زخمی‌اش از دل پرخون باغبان خبر دارد.
محمد نوپا انار ساوه را بهترین و مرغوب‌ترین انار دنیا می‌داند و در وصف شهرتش می‌گوید: ماندگاری انار ساوه ۱۸ ماه تا ۲ سال است اما انارهای دیگر شهرهای ایران و جهان در نهایت ۴ ماه ماندگاری دارد که این به خاطر اسید بالای انار ساوه است میوه‌ای پرآب، خوش طعم و پوست نازک که در ۷۶ گونه متنوع خوش خوراک‌ترین انار جهان است.
این باغ دار زحمت کش که ۴۱ سال دارد و از کودکی در کنار پدر و پدربزرگ زمین سخت را بیل زده، نهال کاشته، به وقت آبیاری از خواب خوش شبانگاهی‌اش زده و در زیر اشعه تند آفتاب به وقت برگ ریزان با دست دانه دانه انار‌ها را از شاخه چیده در کنار سرمازدگی و خشکسالی (بلایای طبیعی) کرم گلوگاه را مهم‌ترین آفت انار می‌داند و می‌گوید: از بلایای طبیعی گریزی نیست اما کرم گلوگاه در ۳ مرحله هنگام شکوفه بودن، پس از رسیدن و نیز انبار میوه‌ها به آن‌ها آسیب می‌زند.
نوپا می‌گوید: چون کرم در میوه نفوذ می‌کند نمی‌توان با سم پاشی آن را از بین برد و در این باره جهاد کشاورزی تنها سازمانی است که می‌تواند با شیوه‌های علمی به تولیدکننده برای رفع یا کاهش آسیب وارده ناشی از کرم گلوگاه کمک کند اما سال هاست که اتفاق چندان مهمی در این زمینه نیفتاده است.
خسارات ۴ سال قبل هنوز پرداخت نشده
باغ دار نمونه خسارات ناشی از خشکسالی وسرمازدگی را که باید از ردیف اعتبارات تعریف شده پرداخت شود تنهاحمایت دولتی می‌داند که می‌تواند کمر خمیده باغبان را راست نگه دارد اما آهی که از دل پردردش برمی خیزد حمایت از کوتاهی برخی مسئولان دارد.
او از سرمازدگی و خشکسالی‌های ۸۶ و ۸۷ که ۱۰۰ درصد باغ‌های ساوه را از بین برد و باغ داران را در سوگ سیاه پوش کرد با آه عمیق یاد می‌کند و می‌افزاید: پس از ۴ سال هنوز یک صدم خسارات وارده پرداخت نشده است.
به گفته او خسارات وارده به باغش یک میلیارد بوده که صندوق بیمه کشاورزی بعد از ۴ سال فقط ۲۰۰ هزار تومان بابت خسارت پرداخت کرده است و او و دیگر باغ داران از پولی که در نتیجه سوزاندن درختان خشکیده از سیاهی زغال به دست آوردند، ۴ سال به امید به بار نشستن نهال‌های جدید زندگی را سپری کرده‌اند و در این مظلومیت فراموش شده صندوق بیمه کشاورزی به هر باغ دار به ازای هر هکتار بین ۱۰ تا ۳۰ هزار تومان بابت میلیارد‌ها تومان خسارت پرداخت کرده است؟!
محمدنوپا می‌افزاید: افزایش ۴تا ۶ برابری نرخ کود شیمیایی در مدت کمتر از یک ماه، بار مالی سنگینی بر دوش باغ دار گذاشته است و همه می‌دانند که نهال برای رشد به کود نیازمند است اما جهاد برای هر هکتار باغ فقط ۲ کیسه کود با نرخ دولتی به عنوان سهمیه می‌دهد این درحالی است که هرهکتار حداقل ۲۰۰ کیسه کود نیاز دارد و باغ دار ناچار است کود هر کیسه ۵۰ کیلویی ۵ هزار تومان را از بازار آزاد ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان تهیه کند البته او خود از کودهای ارگانیک به رغم گران‌تر بودن برای دست یابی به محصول بهتر استفاده می‌کند.
نبود حمایت دولت و بازار داغ دلالان
در فقدان حمایت‌های دولتی باغبان خون دل می‌خورد و سود به جیب دلال‌ها می‌رود درد دل این باغبان زحمت کش حرف دل بسیاری از تولیدکنندگان میوه در کشور است، دست‌های غارتگر واسطه‌ها که محصول تولیدکننده را ده دست می‌گردانند تا سر از بازارهای داخل یا خارج از کشور درآورد.
او می‌گوید: دلالان، انار پیش رس را کیلویی ۱۳۰۰ تا ۲۳۰۰ تومان سر باغ می‌خرند و همین میوه را چندین برابر به مصرف کننده می‌فروشند.
وی نبود حمایت دولت از تعاونی باغ داران، نبود پایانه صادراتی، ارتباط دلالان و واسطه‌ها با شبکه‌های مختلف و واردات انار را مهم‌ترین دغدغه تولیدکنندگان عنوان کرده و تاکید می‌کند: دولت باید دست رابطه‌ها را کوتاه کند و با حمایت مالی و فکری فرصت بادآورده‌ای را که نصیب دلالان شده از بین ببرد و با این کار تولیدکننده و مصرف کننده را حمایت کند.
به گفته او دلالان هنگام برداشت میوه با ایجاد اشباع صوری در بازار خرید چند روزی معامله را مسکوت نگه می‌دارند و چون باغ دار محل مناسبی برای انبار کردن ندارد دلالان با این سیاست او را مجبور می‌کنند تا در بازاری که به اختیار دلال عرضه و تقاضا تعریف می‌شود محصول را به هر نرخ پیشنهادی بفروشد.
این باغ دار ساوجی می‌گوید: دلالان بیشتر مواقع انار ساوه را با انارهای نامرغوبی که از شهرهای دیگر می‌خرند مخلوط می‌کنند و به نام انار ساوه به کارخانه‌های فرآوری انار می‌فروشند یا با قیمت ۱۰۰۰ برابر خرید صادر می‌کنند.
به گفته نوپا صادرات انار در این سال‌ها بسیار کم شده و از ۳۰ به ۵ درصد رسیده اما عواید همین رقم صادرات هم به آن‌ها نمی‌رسد. دلال‌هایی که ارتباطات خاصی با برخی از شبکه‌ها دارند انار را کیلویی ۱۸۰۰ تومان از باغ دار می‌خرند و همان انار را با قیمت ۱۲ تا ۲۰ هزار تومان در کشورهایی مثل ژاپن به فروش می‌رسانند یعنی در یک روز سود یک سال باغ دار را به جیب می‌زنند.
او می‌افزاید: احداث پایانه صادراتی که ۴ سال است معطل مانده می‌تواند کمترین حمایت دولت در کوتاه کردن دست واسطه‌ها باشد.
میدان داری دلالان در جشنواره‌ها
تولیدکننده انار در شهر قم که به گفته خودش بچه ساوه است و در حال حاضر در قم باغ دار انار است به سودجویی دلالان و کسب پول‌های بادآورده توسط آن‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: در بسته بندی‌های صادراتی انار شیراز، قم و انار ترک برچسب ساوه می‌خورد و سر از بازار جهانی با قیمت‌های بالا درمی آورد و انارهای آب گیری ساوه به ارومیه و خرم آباد بارگیری می‌شود و با نشان تجاری شرکت فرآوری این شهر‌ها به فروش می‌رسد.
علی صفایی برگزاری جشنواره‌ها را به مناسبت معرفی تولیدات وکوتاه کردن دست واسطه‌ها خیلی قبول ندارد و به جنبه تبلیغاتی آن اشاره می‌کند و می‌گوید: در جشنواره‌هایی مثل انار، پسته و فرش باید فرصت برای حضور سرمایه گذاران خارجی و سفیران کشورهای هدف ایجاد شود. اما می‌بینیم به جز در جشنواره‌های تهران در شهر‌ها و استان‌ها جشنواره فرصتی برای تولیدکننده نیست و باز هم آنجا واسطه‌ها هستند که قد علم می‌کنند.
او ضمن اظهار تاسف از سیاست دولت در صدور مجوز صادرات برای میوه می‌افزاید: سال گذشته در جشنواره انار ساوه چشممان به انارهای ترکیه هم روشن شد!
احداث پایانه‌های صادراتی وظیفه وزارت صنعت، معدن و تجارت است
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی که انار ساوه را مرغوب‌ترین و شناخته‌ترین گونه جهانی می‌داند، می‌گوید: از ۹۳۶۵ هکتار سطح زیر کشت این محصول در استان، سالانه ۱۳۵ هزار تن انار برداشت می‌شود و ۵۸۰۰ بهره بردار از آن سود می‌برند.
علی اصغر زارعی سرمازدگی، کرم گلوگاه، نبود تعاونی باغ داران و نبود پایانه صادراتی را از جمله دغدغه‌های مهم تولیدکنندگان انار در کشور می‌داند و می‌گوید: ۹۵ درصد سطح زیر کشت محصول استان در ساوه به کشت انار اختصاص دارد و باغ داران ساوجی باید نسبت به فعال کردن تعاونی خود اقدام کنند.
او احداث پایانه صادراتی را وظیفه سازمان بازرگانی (همان صنعت، معدن و تجارت کنونی) می‌داند و می‌افزاید: مدت ۴ سال است که جهاد سازندگی زمینی را به همین منظور به تعاونی باغ داران داده و مشکلات آب و تملک آن هم رفع شده است پس باید از این وزارت خانه پرسید که چرا تاکنون اقدامی برای ساخت پایانه و آموزش بازاریابی باغ داران نشده است؟
زارعی آفت کرم گلوگاه را که هر ساله خسارات سنگینی به محصول و درختان وارد می‌کند می‌پذیرد اما می‌گوید: مبارزه با کرم گلوگاه در واحد حفظ نباتات بیولوژیک به صورت شکار کرم پاک کردن محل گلوگاه به صورت مکانیکی و جمع آوری نهال‌های آلوده در حال انجام است ولی بدون کمک باغ دار و مراقبت به موقع نمی‌توان از رشد این آفت که وارد میوه می‌شود جلوگیری کرد.
او تغییر سیستم آبیاری از غرقابی به قطره‌ای را پیشنهاد علمی برای جلوگیری از خسارت خشکسالی می‌داند و در زمینه کود شیمیایی نیز اظهارات باغ داران را رد می‌کند و می‌گوید: نرخ کود تا سال قبل متفاوت بود اما هم اکنون دولتی و آزاد یکی است.
وی تاثیر واردات را در عرضه بازار چندان مهم نمی‌داند و می‌گوید: کشورهایی مثل ترکیه، افغانستان، مصر، هند، آمریکا، آذربایجان و اسپانیا به دنبال رقابت با ما هستند اما تاثیری چندان در بازار تقاضا ندارند.
احداث پایانه بر عهده بخش خصوصی است
معاون صادرات بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکز زرندیه از احداث پایانه در زمینی که جهاد در اختیار باغ داران گذاشته اظهار بی‌اطلاعی می‌کند و می‌گوید: پیش از این قرار بود ۲ پایانه برای صادرات پسته و انار در ساوه و زرندیه احداث شود که این موضوع قبل از ادغام ۲ وزارتخانه به سازمان توسعه صادرات موکول شد اما به پیشنهاد این سازمان قرار شد هر ۲ پایانه در یک محل و در مکانی نزدیک ۲ شهر احداث شود و در دور دوم سفر در قالب مصوبه درآمد، اما از آنجا که احداث پایانه بر عهده بخش خصوصی است کسی حاضر نشد به همین دلیل بدون ارائه طرح توسط بخش خصوصی فرصت برای جذب اعتبار دولتی از بین رفت و در دور سوم سفر بار دیگر پیشنهاد و تصویب شد تا در صورت پیدا شدن مجری از طریق بخش خصوصی عملیاتی شود اما تا این لحظه کسی اعلام آمادگی نکرده است.
به گفته او ۹۰ درصد کارهای اداری پایانه انجام شده تا به مرحله جذب اعتبارات برسد.
اصغری می‌گوید: تعاونی باغ داران می‌تواند مجری طرح باشد. اما باغ داران به علت مشکلات مالی تمایلی نشان نمی‌دهند.
صندوق بیمه خسارت باغ داران ساوه را پرداخت کرده است
مسئول روابط عمومی بانک کشاورزی استان مرکزی ضمن رد ادعای تولیدکنندگان مبنی بر پرداخت نشدن خسارات سرمازدگی سال‌های ۸۶ و ۸۷ می‌گوید: مبلغ بیمه بر اساس سطح زیر کشتی که کشاورز بیمه می‌کند پرداخت می‌شود و اگر باغ داری ادعای خسارت میلیاردی دارد کوتاهی از سوی خودش بوده که با داشتن باغ چند هکتاری سطح زیر کشت کمتری را بیمه کرده است.
فروهر با اشاره به اینکه در سال ۸۶ که بر اثر سرمای شدید درختان انار کف بر شدند در چند مرحله خسارات باغ داران پرداخت و حتی در چند مرحله، تسهیلاتی هم به باغ داران اعطا شد وگرنه امکان ندارد آن‌ها هنوز سرپا مانده باشند.
او احتمال گریز از پرداخت حق بیمه را دلیل اعلام سطح زیر کشت از سوی کشاورزان می‌داند و مدعی است که اسناد پرداخت‌ها در واحد بیمه موجود است.
جشنواره چهارم
۸ آبان زمان برگزاری چهارمین جشنواره انار ساوه است که به گفته زارعی مدیر باغبانی جهاد امسال مجری جشنواره تعاونی باغ داران است همان تعاونی که زارعی از وضعیت آن خبر داد و محمد نوپا باغدار نمونه عضو همان تعاونی غیرفعال از رقم ۸ میلیونی حمایت دولتی برای جشنواره خبر می‌دهد.
هرچند فرمانداری و سازمان صنعت، معدن و تجارت هم باید مشارکت داشته باشند اما باید دید انار ساوه با نام شناخته شده جهانی می‌تواند با ۸ میلیون تومان هزینه دولتی هم به بازار جهانی راه یابد و هم سرمایه گذار مناسب بیابد؟ یا جشنواره هم فرصتی می‌شود به کام دلالان و به نام باغدار ساوه‌ای!
انار ساوه مرغوب‌ترین انار دنیا شناخته شده است. این نوع انار در مقایسه با انواع انارهای دنیا که حداکثر ۴ ماه قدرت ماندگاری دارند به دلیل اسید بالا، ۱۸ ماه تا ۲ سال مدت ماندگاری دارد و در ۷۶ گونه متنوع تولید می‌شود و واسطه‌ها با تقاضایی که در بازارهای جهانی برای این انار می‌شناسند، آن را با قیمت نازل از باغ داران می‌خرند و به قیمت گزاف به مشتریان جهانی می‌فروشند. باغ داران و کار‌شناسان تقویت تعاونی باغ داران، داشتن پایانه‌های صادرات و در نهایت حمایت دولت را راهکار مناسبی برای برگشت درآمد به باغ داران انار و ایجاد اشتغال و رهایی از دست دلالان می‌دانند.
Sorry. No data so far.