دکتر محمد بقایی ماکان درمورد اینکه روشنفکر کیست و چه رسالتی دارد، گفت: روشنفکر که در گذشتهای نه چندان دور با عنوان «منورالفکر» خوانده میشد، به انسان آگاهی گفته میشود که اندوختههای ذهنی خود را در خدمت به مردم به کار میگیرد. بنابراین روشنفکر به عبارت صحیح یعنی عالم با عمل، و آنان که عالمان بی‌عمل هستند و خود را تبدیل کردهاند به انبان راکد آگاهی، که فقط از این طریق به عنوان وسیلهای برای امرار معاش روزگار میگذرانند به خلاف آنچه که مرسوم افتاده روشنفکر به شمار نمیآیند.
وی افزود: اما در این میان اگر بخواهیم دایره این تعریف را تنگتر کنیم باید بگوییم که روشنفکر واقعی کسی است که نه تنها غم جامعه خویش را میخورد، بلکه به قول چارلز پیرس بنیانگذار مکتب پراگماتیسم به جامعه نامحدودی میاندیشد و ذهنیت خود را تنها در عقاید خاصی محصور نمیکند. بنابراین رسالت یک روشنفکر واقعی پیشبرد خلق به جانب اهدافی است که او بر اساس آگاهیهای ذهنی خود آنها را مناسب زندگی بهتر میداند.
این محقق و پژوهشگر مسائل فرهنگی در مورد سیاه‌نمایی‌ها و پزهای روشنفکرانه در محافل ادبی هنری و اینکه این موضوع چه نسبتی با روشنگری دارد هم اظهارداشت: با تعمق در تاریخ روشنفکری ایران در مییابیم که این جریان به میزان بسیار زیاد، قابل چون و چراست. زیرا چهرههایی در آنجای گرفتند که هر زمان به شکلی، نمودار شدهاند و در نتیجه جامعه را سردرگم ساختهاند. این چهرهها که عنوان روشنفکر به آنها داده میشود و سرانجام نیز معلوم نشد که با چه آیین و مسلکی از جهان رخت بربستند، جامعه خود را نیز مانند خویش به جای آنکه متحول سازند متلون ساختند.
این نویسنده و مترجم آثار ادبی و فلسفی ادامه داد: همه این‌ها برای این است که این قبیل افراد به حقیقت دارای ویژگیهای یک روشنفکر واقعی نیستند بدین معنا که دل در گروی فرهنگ ملی اندیشههای برآمده از این آب و خاک و سنتها و آیینهای تاریخی این کشور و بسیاری از ارزشهای ملی ندارند.
بقایی ماکان درپایان یادآورشد: در نتیجه گرایششان به دیگر تمدنها و فرهنگها بسیار شدید است و از این بی‌تفاوتی در هر دورهای از حیات خود به قدرتهای حاکم میل میکنند و ثناگوی آنها میشوند که یافتن شواهدش حداقل از زمان قاآنی شاعر تا کنون بسیار اسان است.
Sorry. No data so far.