ورق بازی در سوریه برگشته است. گویا تاریخ عراق این بار در سوریه تکرار می‌شود. اگر در سال ۲۰۰۳ میلادی امریکایی‌ها برای حمله به عراق تسلیحات کشتارجمعی در اختیار صدام حسین را بهانه کردند این بار در سوریه هم سخن از تسلیحات شیمیایی به میان آمده است. با گذشت قریب به ۲۰ ماه از آغاز ناآرامی‌ها در سوریه، غرب در بن بست دیپلماتیک و نظامی تمام عیار در این کشور گرفتار شده است. نه کمک‌های تسلیحاتی به مخالفان دست آن‌ها را در برابر بشار اسد بالا برده است و نه اتحاد سیاسی ظاهرا شکل گرفته میان منتقدان رئیس جمهوری سوریه آنقدر پرزور و اطمینان بخش است که اکثریت را از بدنه دولت جدا کرده و در صف مخالفان قرار دهد. ظرف ده روز گذشته رسانه‌های غربی، عربی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای مملو از تیترهای ملون در خصوص احتمال توسل بشار اسد به تسلیحات شیمیایی برای پایان دادن به بحران امنیتی در این کشور شده بود. از باراک اوباما رئیس جمهوری امریکا تا مقام‌های ترکیه که به دنبال بهانه‌ای برای استقرار موشک‌های پاتریوت در مرز میان ترکیه و سوریه بودند همگی داعیه دار دفاع از خود در برابر حملات شیمیایی بشار اسد بودند. در این میان دولت سوریه و برخی نشریه‌ها مانند روزنامه «یورت» چاپ ترکیه ادعای متقابلی را مطرح کرده‌اند در خصوص تجهیز القاعده به تسلیحات شیمیایی در سوریه از سوی برخی مخالفان خارجی بشار اسد. شاید بر همین اساس بود که دولتمردانی به نمایندگی از جانب شخص اول مملکت یعنی بشار اسد پشت تریبون قرار گرفته و تاکید کردند که سوریه به هیچ وجه از تسلیحات شیمیایی استفاده نخواهد کرد. در حالی که ویلیام هیگ وزیر امور خارجه انگلیس پس از هیاهوی رسانه‌ای در خصوص تسلیحات شیمیایی سوریه از احتمال توسل غرب و متحدانش به هرگزینه‌ای در سوریه خبر می‌دهد، مقام‌های روس به هم پیمانان خود در ناتو اطمینان خاطر دادند که دمشق هیچ‌گاه به تسلیحات شیمیایی متوسل نخواهد شد. دلایل مطرح شدن این مسائل را با دکتر مسعود اسداللهی کار‌شناس مسائل منطقه در میان گذاشتیم:
از هفته گذشته بحث استفاده دولت اسد از سلاح‌های شیمیایی مطرح شده است. آیا دولت اسد سلاح شیمیایی در اختیار دارد و در صورت نقل و انتقال آن، غربی‌ها چگونه متوجه آن خواهند شد؟
چندی پیش سخنگوی سابق وزارت امور خارجه سوریه، آقای جهاد المقدسی در یک مصاحبه مطبوعاتی به طور ناگهانی اعلام کرد که ارتش سوریه سلاح شیمیایی در اختیار دارد. اما او گفت که این سلاح فقط و فقط در مقابل تجاوز خارجی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. در آن زمان این اظهار نظر تعجب همگان را بر انگیخت. معمولا کشورهایی که سلاح شیمیایی در اختیار دارند، این گونه اعلام نمی‌کنند. آقای جهاد المقدسی هفته گذشته از پست سخنگویی وزارت امور خارجه سوریه برکنار شد و دلیل آن هم این بود که او مواضعی خارج از مواضع رسمی دولت سوریه را در مصاحبه‌های خود اعلام می‌کرد که بعدا مشکل ساز می‌شد. البته او بعدا از کشور خارج شد و دیگران اعلام کردند که او فرار کرده و از نظام جدا شده است اما تا کنون نشانه‌ای از پیوستن او به مخالفین به دست نیامده است.
اگر گفته ایشان را مبنا قرار دهیم، باید گفت که سوریه سلاح شیمیایی در اختیار دارد. البته معاون وزیر خارجه سوریه، آقای فیصل المقداد طی روزهای گذشته گفت که حتی اگر هم دولت سوریه سلاح شیمیایی در اختیار داشته باشد، دولت این سلاح را علیه شهروندان خود استفاده نخواهد کرد.
مقامات غربی و حتی دبیرکل سازمان ملل در این خصوص حساسیت زیادی نشان داده‌اند. به نظر شما این حساسیت می‌تواند نشانه تغییر نگاه آن‌ها نسبت به سوریه باشد؟
بله؛ طی روزهای اخیر شاهد یک هجوم تبلیغاتی و جنگ روانی علیه سوریه آغاز شده است. دیدیم که در بالا‌ترین سطوح، حتی شخص آقای اوباما، خانم کلینتون، وزیر خارجه انگلیس، دبیر کل سازمان ملل به صراحت نسبت به کاربرد این سلاح هشدار دادند و آن را به عنوان یک خط قرمز مطرح کردند. این مسئله می‌تواند نشان دهد که غربی‌ها تصمیم خود را برای دخالت نظامی در سوریه گرفته‌اند و به دنبال بهانه‌ای برای توجیه آن در خارج از چارچوب شورای امنیت هستند. سلاح شیمیایی یک سلاح غیر اخلاقی است و هر کشوری که آن را به کار بگیرد به شدت در افکار عمومی محکوم است. بنابراین بر فرض اگر چنین اتفاقی در سوریه رخ دهد، می‌تواند بهانه لازم را در اختیار غربی‌ها بگذارد تا مسئله سوریه را خارج از شورای امنیت و در قالب ناتو پیگیری کند. از این طریق دست امریکا باز می‌شود و از نظر اخلاقی روس‌ها و چینی‌ها نیز نمی‌توانند مخالفتی کنند. البته آقای لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه اعلام کرده که این مسئله شایعه‌ای بیش نیست و در مورد این بحث مبالغه صورت می‌گیرد.
از این سو دولت سوریه نیز نسبت به استفاده مخالفان از سلاح شیمیایی هشدار داده است. چطور ممکن است مخالفان سلاح شیمیایی داشته باشند؟
دولت سوریه اعلام کرده است که در بعضی از مواضع نظامی سوریه که ارتش نتوانسته آن‌ها را حفظ کند، مواد لازم برای تهیه سلاح‌های شیمیایی وجود داشته و این مواضع به دست مخالفان افتاده است. از جمله یکی دو کارخانه تولید مواد شیمیایی که می‌توان از مواد تولیدی آن‌ها برای ساخت سلاح‌های شیمیایی استفاده کرد. روز گذشته نیز یک نوار ویدئویی در اینترنت پخش شد که نشان می‌داد یک گروه مخالف تجهیزاتی را برای تهیه سلاح شیمیایی در دست دارد و حتی گاز کلر مسموم کننده را تولید کرده است. در آن نوار ویدئویی این گاز روی دو خرگوش آزمایش شد و بلافاصله کشته شدند. این مسئله نشان می‌دهد که چنین چیزی وجود دارد اما معلوم نیست که این سلاح‌ها به دست کیست؟ چه کمیتی دارد؟ قدرت پرتاب آن تا چه حدی است؟
آنچه مشخص است این است که غرب از این مسئله بهترین استفاده تبلیغاتی را می‌برد تا در صورتی که تصمیم برای عملیات نظامی قطعی شد، بهانه‌ای در دست داشته باشد. چه نظام سوریه بخواهد از بمب شیمیایی استفاده کند و چه مخالفین از چنین بمبی استفاده کنند و آن را به اسم نظام تمام کنند، فرقی ندارد و بهانه به دست غرب برای حمله نظامی داده می‌شود.
راهی وجود دارد که در صورت استفاده از این سلاح‌ها تشخیص داده شود چه کسی از آن‌ها استفاده کرده است؟
صحنه جنگ در سوریه به گونه‌ای نیست که بتوان دو طرف را به راحتی تشخیص داد. برای مثال در جنگ ایران و عراق مواضع دو طرف کاملا مشخص بود و معلوم بود که هر طرف جنگ از نطر جغرافیایی بر کدام مناطق تسلط دارد. اما جنگ در سوریه حالت چریکی و شهری دارد که در آن خط تماس مشخصی وجود ندارد و بین مواضع تداخل وجود دارد. بنابراین هر طرف می‌تواند مسئولیت کار خود را به گردن طرف مقابل بیندازد. لذا تشخیص این مسئله بسیار مشکل است. اما کسی که بتواند از این مسئله سوء استفاده تبلیغاتی کند، به راحتی می‌تواند این کار را انجام دهد.
وزارت خارجه سوریه طی نامه‌ای به شورای امنیت و دبیر کل سازمان ملل نسبت به امکان استفاده سلاح‌های شیمیایی توسط مخالفان هشدار داده است. در این نامه ادعا شده است که القاعده در خاک ترکیه دست به تولید این سلاح‌ها زده است. به نظر شما تصمیم ترکیه در برخورد با دولت سوریه این قدر جدی هست که محلی در اختیار القاعده قرار دهد تا در آن سلاح شیمیایی ساخته شود؟
نه من و نه هیچ کسی نمی‌تواند در مورد صحت یا کذب بودن این خبر اظهار نظر کند. چون کسی از این مسئله اطلاعی ندارد. اما قدر مسلم این است که قسمت عمده‌ای از نیروهای القاعده‌ای که وارد سوریه شده‌اند از خاک ترکیه وارد شده‌اند. بسیاری از عناصر لیبیایی عضو القاعده از کشور لیبی به ترکیه منتقل شده‌اند و از ترکیه به صورت زمینی وارد خاک سوریه شده‌اند. این یکی از بازی‌های خطرناکی است که ترک‌ها شروع کرده‌اند. ترک‌ها متوجه نیستند که بعدا این مسئله دامن خودشان را خواهد گرفت. نمونه این مسئله در پاکستان قابل مشاهده است. پاکستان از ابزار القاعده و طالبان علیه ارتش شوروی در افغانستان استفاده کرد و بعد‌ها هم که طالبان در افغانستان روی کار آمد به این حمایت ادامه داد. حتی الان هم که امریکا به افغانستان حمله کرده و طالبان را سرنگون کرده و دولت از طریق انتخابات در افغانستان سر کار آمده است، باز هم ارتش پاکستان از القاعده و طالبان حمایت می‌کند. اما رشد این گروه‌ها تاثیر خود را در پاکستان هم گذاشته است. اصولا ایجاد افراط گرایی کار مشکلی نیست، این کنترل افراط گرایی است که امری مشکل و بلکه محال است.
ترکیه هم وارد یک بازی بسیار خطرناک شده است. وقتی القاعده وارد خاک ترکیه شود و از آنجا به سوریه منتقل شود، در واقع در خاک ترکیه ریشه می‌دواند و عقبه خود را در ترکیه ایجاد می‌کند. بعدا با نظام ترکیه هم درگیر خواهد شد. چون القاعده حزب آقای اردوغان را به عنوان یک حزب اسلامی نمی‌شناسد و انتقادهای شدیدی به اردوغان دارد. یکی از مهم‌ترین انتقادات سلفی‌ها و القاعده به آقای اردوغان این است که هیچ کاری برای اسلامی کردن نظام در ترکیه انجام نداده است. بنابراین این زمینه وجود دارد که همین القاعده بعد‌ها علیه آقای اردوغان وارد عمل شود.
Sorry. No data so far.