«در پی کشته شدن چند دانش آموز در مدرسه‌ای در پیرانشهر، جنبش عدالتخواه دانشجویی به وزیر آموزش و پرورش یک بخاری نفتی اهدا می‌کند.» خبر کوتاه است، اما پرحاشیه و پردرد.
گویا باید گوش‌مان به بعضی اخبار عادت کند. مثلا دیگر شنیدن خبر سقوط هواپیما چیز عجیبی نیست و یا تخریب خانه‌های مردم در زلزله‌های کمتر از 5 ریشتر مسئله‌ای است که برای همه حل شده است و صرفاً پس از بروز حادثه تا چند روزی تب بررسی علل حادثه و تعیین مقصر آن داغ است. به نظر من بعد باید به خبر سوخته شدن دانش آموزان هم عادت کنیم. مردم باید عادت کنند به شنیدن این اخبار و خیلی هم خودشان را عذاب ندهند. کودکان معصوم هم باید با چهره‌ی جدیدشان کنار بیایند و پدران و مادران این کودک‌ها نیز باید با این غم باقی عمر خود را سپری کنند. مسئولین هم اگر بتوانند طوفان انتقادات و تقاضاهای استعفا را پشت سر بگذارند، میتوانند با خیال راحت تا مدتها بر صندلی مدیریتشان تکیه بزنند.
در چند روز گذشته حمیدرضا حاجی‌بابایی وزیر آموزش و پرورش برای ارائه گزارش در جلسه علنی مجلس حاضر شد. وزیر كه برخی نمایندگان تقاضای استیضاح وی را مطرح كرده بودند، با خندههای همیشگی وارد مجلس شد و با همان خندهها نیز مجلس را ترك كرد.
اینکه وزیر نبودن انشعاب گاز در آن مدرسه و همچنین مقصر بودن رسانه ها در عدم پوشش وضعیت مناطق محروم را مطرح کرد، حاشیه است! اینکه شركت ملی گاز مبحث 17 نظام ملی مهندسی را دلیل عدم انشعاب گاز آن مدرسه مطرح کرد و مدعی شد «مدرسه چون استاندارد نیست نمی‌توانیم به آن انشعاب گاز دهیم» حاشیه است. اینکه باز هم باید منتظر این حوادث بمانیم حاشیه است. اما مهم آن است که باز هم مسئولین حاضر به پذیرش خطای خود نیستند و پذیرش خطا و اشتباه صرفاً از رهبری نظام برمی‌آید و ظاهراً نباید از باقی مسئولین انتظاری داشته باشیم. سعید بیابانکی چه زیبا گفت:
دانش آموزان ما را بارها سوزانده‌اید
ای بخاری‌های نفتی معذرت‌خواهی کنید!
از این سو درحالی که گروه‌های سیاسی دغدغه‌هایی از جنس دعوای رئیس قوه مجریه و رئیس قوه قضائیه دارند، برخی گروه‌های دانشجویی نیز گویا صرفاً غم سیاست و انتخابات را دارند. اما در سوی دیگر جمعی از دانشجویان پیگیر مشکلات مدارس در مناطق محروم هستند. برخی از اعضای جنبش عدالتخواه ساعتی را بازداشت می‌شوند و چراغ نفتی‌شان به دست حراست وزارت آموزش و پرورش توقیف می‌شود. البته بعد از ساعتی آزاد می‌شوند و خبر در رسانه‌ها بازنشر می‌شود: «علاءالدین عدالتخواهان را گرفتند!»
اما این اولین حرکت عدالتخواهانه و مطالبه‌گرایانه‌ای نبود که در طول ده سال عمر رسمی از سوی این اتحادیه دانشجویی تدارک شده بود. (فعالیت‌های عدالتخواهانه پیشتر تحت عناوین دیگر برگزار میشد، اما از تأسیس اتحادیه جنبش عدالتخواه بیش از ده سال نمی‌گذرد)
کارتن‌خوابی‌ها در اعتراض به مرگ کارتن خواب‌ها
زمستان سال ۸۳ جنبش عدالتخواه در اعتراض به مرگ ۴۰ کارتن‌خواب در تهران در یک شب، مراسم اعتراض خود را به مدت ۵ شب مقابل شهرداری، فرمانداری، وزارت بهداشت، بهزیستی و کمیته امداد زیر باران و برف سپری کرد. گفته میشد آقای احمدی نژاد (شهردار وقت) گفته بود که اینها هدف سیاسی دارند و با من مخالف هستند و می‌خواهند من را به عنوان کاندیدای انتخاباتی زمین بزنند؛ و با همین استدلال در جمع دانشجویان معترض حاضر نشده بود او به جای خودش آقای رحیم مشایی را به میان دانشجویان فرستاده بود. بعد از ۵ شب مراسم ترحیم کارتن خواب‌های تهرانی در مسجد هدایت تهران برگزار شد و استاد رحیم‌پور ازغدی در آن مراسم سخنرانی کرد.
از کارگران نخ‌ریسی شهر خمین تا محرومان عنبرآباد و زابل!
در سال 83 نشست سالیانه جنبش عدالتخواه در شهر خمین همراه شده بود با تعطیلی کارخانه نخ این شهر. دانشجویان در جمع كارگران حضور یافتند و مشكلات و حرف‌های آنها را شنیدند و سپس در مقابل فرمانداری برای پاسخگویی مسئولان تجمع كردند. جلسه پاسخگویی با حضور همه مسئولان شهر در یكی از مساجد برگزار گردید و مطالبات کارگران پیگیری شد. پیگیری موضوع زمین‌خواری‌های سیرجان و نیز پرونده طلبه سیرجانی و نیز اعتراض به زمین‌خواری و باغ‌شهری‌ها در شیراز از دیگر موارد عدالتخواهی بومی بوده است.
مراسم ختم مبارزه با فساد اقتصادی
تجمع مقابل قوه قضائیه در سال ۸۱ در اعتراض به رویکردهای این قوه در برابر فساد اقتصادی یکی از نقاط عطف تاریخ فعالیت‌های دانشجویی در آن دوره بود. همچنین در سالگرد صدور پیام ۸ مادهای رهبری برای برخورد با مفاسد اقتصادی، مراسم ختم مبارزه با مفاسد اقتصادی در دانشگاه تهران برگزار شد و درباره موضوعات بسیاری نیز تجمع‌های دیگری شکل گرفت. همچنین جلسه تقدیر از چهره ماندگار مفاسد اقتصادی برنامه‌ای اعتراضی بود که در پی فرار شهرام جزایری برگزار شد.
عدالتخواهانه در آن سوی مرزها
پنج اتوبوس از تهران حرکت می‌کنند تا به سوی لبنان بروند. تنها چند روز از آغاز حملات اسرائیل به لبنان گذشته بود. این حرکت تا مرز ترکیه انجام شد و به دلیل عدم همکاری ترکیه متوقف ماند. (سال ۸۵) در سال ۱۳۸۷ نیز همزمان با جنگ در غزه همین اتحادیه دانشجویی در ترمینال شماره یک فرودگاه مهرآباد اعلام تحصن نامحدود کرد و اعلام کرد که آماده جهاد با رژیم صهیونیستی و دفاع از مردم غزه و آزادی قدس شریف است. این تحصن که در آن هزاران نفر از طلاب و دانشجویان حضور داشتند، پس از شش روز با پیام رهبری به پایان رسید.
اعتراض به بی‌عدالتی در نظام آموزش عالی
در سال ۸۴ دانشجویان عدالتخواه نسبت به حضور دانشجوی پولی در دانشگاه‌ها هشدار دادند و بزرگترین تجمعات را هم در دانشگاه صنعتی اصفهان با حضور هزاران دانشجو برگزار کردند. اما به دلیل عدم پاسخگویی مسئولین و برخوردهای بد، در تهران مقابل مجلس شورای اسلامی (۵ روز) و سپس وزارت علوم متحصن شدند و حتی برای ساعاتی ساختمان وزارت علوم را به تصرف در آوردند و جلوی اتاق وزیر علوم تحصن کردند. این اعتراضات در دوره‌های بعد هم ادامه داشت و باطرح مجدد این موضوع در سال ۹۰ و ۹۱ بار دیگر موجب اعتراض جنبشی‌ها شد.
فعالیت‌های خیریه
در کرمان کانون امام حسن مجتبی علیه‌السلام که یکی از تشکل‌های شاخص جنبش بود، به امور خیریه اهتمام زیادی داشت. هم کمک مالی می‌داد و هم کمک درسی و فرهنگی. تعدادی دانشجو هر هفته به منطقه محروم اطراف شهر کرمان می‌رفتند و به بچه‌ها درس می‌دادند، رفع اشكال می‌كردند. خودشان می‌گفتند موقع غذاخوردن حتی تکدانه‌های برنج را هم می‌بینند و نمی‌توانند دورشان بریزند. روی لباس‌خریدن‌شان و زندگی‌شان هم اثر گذاشته. اینها وقتی مطالبه‌ی عدالت می‌كنند یادشان می‌ماند نیت هر عملی چقدر در آن عمل اثر دارد، یا اینكه چقدر منش شخصیشان روی كار اثر می‌گذارد.
اساتید و چهره‌های شاخص
در روزهای اول، وحید جلیلی از اولین اساتید جنبش عدالتخواه بود. او سابقه‌ی رسانه‌ای داشت و البته دیدگاه عدالتخواهانه‌ای را هم دنبال می‌کرد. اولین بار موضوع موضوع جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در آن تشکیلات پیگیری شد. شاید بتوان گفت جزوه‌ی جبهه فرهنگی بود که جنبش را جنبش کرد. حجت‌الاسلام سید عباس نبوی که در سالهای آغازین انقلاب اسلامی دبیر تحکیم وحدت بوده است، در همراهی با جنبش عدالتخواه بسیار فعال بوده است. ایشان در بیان مساپل و نگاه‌های تئوریک که البته ناظر به مسایل جاری کشور بوده است، بسیار کمک کرده است. سعید قاسمی، حسن عباسی، عماد افروغ، محمدصادق کوشکی، سعید زیباکلام و… اساتید شاخص در آن دوره بودند که رهنمودهایشان برای جنبش عدالتخواه بسیار مغتنم بود.
ویژگی‌های جنبش عدالتخواه
جنبش یک حرکت سیاسی نبوده است. نه ابتدایش را سیاست تشکیل می‌داده است و نه استمرارش به موضوعات و گروه‌های سیاسی پیوند دارد. مابه‌ازای سیاسی مشخصی هم ندارد که شاخه دانشجویی جریان سیاسی در دانشگاه به حساب آید. به همین دلیل هم بود که در انتخابات ۸۴ علیرغم آنکه دو دسته شدند، اما توانستند حرکت منسجمی را درباره الگوی ریاست جمهوری مطلوب ارائه کنند.
دغدغه‌های دانشجویان عدالتخواه و برداشت‌شان از عدالت سیاسی نبود و حتی فاصله جدی با جریانات مدعی عدالتخواهی در کشور داشتند؛ هرچند با هم اشتراکاتی داشته باشند همین چند روز پیش بود که تجمعی را در اعتراض به طرح اصلاح قانون انتخابات مقابل مجلس تدارک دیدند که البته مثل بسیاری دیگر از حرکت‌های این تشکل مانند تحصن در مهرآباد از سوی بقیه اتحادیه‌های دانشجویی تحریم شد!
جنبشی‌ها به فرهنگ و شعر و ادب بسیار اهتمام داشتند. شعرهای محمدمهدی سیار، امید مهدی‌نژاد، علی‌محمد مودب، محمد کاظم کاظمی و… و این اواخر هم میلاد عرفانپور بسیار در جنبش شنیده میشد. نشست‌های شعرخوانی و جشنواره شعر عدالت هم برگزار میکردند. حتی در فعالیت‌هایی مثل تحصن در مهرآباد، یکی از برنامه‌های جنبش عدالتخواه برگزاری شب شعر در فرودگاه بود.
مسائل حوزه بین‌الملل، محور بسیاری از حرکت‌های جنبش بوده است. ارتباط با تشکل‌هایی مانند امامیه پاکستان، انجمن‌های دانشجویان کشورهای آمریکای لاتین و گروه‌های دانشجویی شیعیان ترکیه از نمودهای این نگاه بوده است. به عبارت دیگر تحرکات و فعالیت‌های عرصه بین‌الملل در جنبش کم نبوده است.
گفتمان محوری یک مشخصه دیگر بوده است. جنبش عدالتخواه با خواندن صحیفه امام شروع شد. نسلاولیهای جنبش با کتاب الحیاه علامه محمدرضا حکیمی وارد فضای تشکیلات می شدند و البته ارتباط مستمر با اساتید هم در این مسیر بسیار راهگشا بود.
منافع ملی یکی از محورهای اساسی حرکت دانشجویان عدالتخواه بوده است. مثلاً در بحث انرژی اتمی تاکنون دو بار در سالهای ۸۴ و ۹۱ حلقه‌های انسانی دور تاسیسات هسته‌ای اصفهان و نطنز ایجاد کرده و اعلام کرده‌اند که از این حق مسلم کوتاه نمی‌آئیم و از آن دفاع می‌کنیم.
آسیبشناسی جنبش عدالتخواه از جنبش دانشجویی
همواره یکی از آسیبهای حرکت‌های دانشجویی این بوده است که به سکوی پرتاب به سمت مسئولیت‌های دولتی و حکومتی تبدیل شده است، اما این عدالتخواهان سعی کردند که اینچنین نباشند.
Sorry. No data so far.