اخلاق رسانه‌ای؛ نگاهی به فضای پیش رو

مدیرمسئول تریبون مستضعفین

اللهم لا تَرفَعْنی فی النّاس دَرَجَهً الّا حَطَطْتَنی عِنْدَ نَفْسی مِثْلَها وَ لا تُحْدِثْ لی عِزاً ظاهِراً اِلّا اَحْدَثت لی ذِلَّهً باطِنَه عِنْدَ نَفْسی بِقَدْرِها

خدایا! درجه مرا در میان مردم بالا مبر جز بعد از آن‌که جایگاه مرا نزد خودم پست و ذلیل گردانی [تا مایه غرور من نشود] و عزتی برای من در ظاهر پیش نیاور جز ‌این‌که همان قدر ذلت وخواری در باطن به من کرامت فرمائی.

امام سجاد علیه‌السلام

در اسلام اهمیت اخلاق و ادب بسیار والاست و حتی از عمل هم بالاتر است. یعنی اگر عمل خوب بی‌اخلاق نیک باشد، خیری در آن نیست. و ما این را همچنان ملاک رفتار خود می‌دانیم. رهبر فرزانه انقلاب هم در حوادث پس از انتخابات در نماز عید فطر همه را به رعایت اخلاق فراخواندند و حتی به نقد بخشی از جریان به اصطلاح اصولگرا پرداختند:

«به اخلاق خودمان هم برسیم؛ به اخلاق خودمان هم برسیم. اخلاق اهمیتش از عمل هم بیشتر است. فضاى جامعه را فضاى برادرى، مهربانى، حسن ظن قرار بدهیم. من هیچ موافق نیستم با اینکه فضاى جامعه را فضاى سوءظن و فضاى بدگمانى قرار بدهیم. این عادات را از خودمان باید دور کنیم. اینکه متأسفانه باب شده که روزنامه و رسانه و دستگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاى گوناگون ارتباطى – که امروز روزبه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌روز هم بیشتر و گسترده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر و پیچیده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر می‌شود – روشى را در پیش گرفته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند براى متهم کردن یکدیگر، این چیز خوبى نیست؛ این چیز خوبى نیست، دل ما را تاریک می‌کند، فضاى زندگى ما را ظلمانى می‌کند. هیچ منافات ندارد که گنهکار تاوان گناه خودش را ببیند، اما فضا، فضاى اشاعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى گناه نباشد؛ تهمت زدن، دیگران را متهم کردن به شایعات، به خیالات…» (+)

این ضرورت ما را بر آن داشت تا نسبت به برخی روندهایی که در فضای مجازی  پیش از این هم عرض‌اندام کرده و راه توهین در پیش گرفته بود، تذکر دهیم. هرچند تذکرهای شفاهی و حضوری که پیش از این داده شده بود، مثمر نبود. اما نه تنها به انتقادات وقعی نهاده نشد، بلکه توهین و فحاشی‌ها ادامه یافت. تهمت‌های تازه‌ای علیه برخی از مشفقین گفته شد که شرم‌آور است. نسبت حرامزادگی، حرام‌خواری، بی‌بصیرتی، فتنه‌گری، حسادت و ده‌ها نسبت شرم‌آور دیگر داده شد که دل را به درد می‌آورد. شیوه‌های غلط انگیزه‌خوانی و خلوص‌سنجی و توهم‌ها به میان آمد تا به جای نقد مطالب پوسترهای توهین‌آمیز طراحی شود. که همه‌ی این موارد از نظر شرع و قانون جرم و گناه است و البته حق‌الناس است.

اما با همه‌ی این اوضاع ما همچنان آقای «حسین قدیانی» را خودی می‌دانیم و می‌دانیم که هرکدام از این اشکالات ممکن است به ما هم وارد باشد. اگر در دل ما اندکی حسادت و شرخواهی برای این برادر بوده باشد، از خدا برای خود طلب عفو می‌کنیم.

از سوی دیگر موج نفرت پراکنی که برخی افراد به آن دامن زده‌اند، قطعاً از جمله مصادیق سخن رهبری در فراموش کردن دشمن اصلی است (+) و ما این را گناهی نابخشودنی می‌دانیم. چه از جانب ما باشد و چه از سوی دیگران. امروز که رهبری ما را به وحدت فراخوانده‌اند انتشار هرسخنی که به ایجاد شکاف منجر شود، خطای استراتژیک می‌دانیم.

هرچند قائل به این هستیم که این نقدها و بالارفتن سعه‌ی صدر در میان هم‌سنگران ما دارای خیرات و برکات بسیار است، اما به نظر ما ادامه‌ی این روند نمی‌تواند به نتیجه‌ی مطلوب منجر شود و از این رو این بحث را در فضای رسانه‌ای ادامه نخواهیم داد و راه‌های دیگر را برای اصلاح در پیش خواهیم گرفت.