آنچه امام درباره وعده «آب و برق مجانی» به محرومین گفت

تریبون مستضعفین-رضا نساجی (دبیر سرویس تاریخ هفته نامه پنجره)

همه ساله همزمان با دهه فجر؛ فرصت طلبان و مغرضان، مسائل دروغین در موضوع تاریخ انقلاب اسلامی را بهانه می کنند تا نشان دهند انقلاب اسلامی نوعی پسرفت برای ملت ایران بوده و شعارها و آرمانهای مردم و رهبران انقلاب؛ عملی نشده‌اند. بخشی از این مسائل؛ پیرامون مواضع حضرت امام(ره) در دوران تبعید فرانسه و سپس روزهای نخست پیروزی انقلاب اسلامی است که اینان مدعی اند پس از پیروزی انقلاب، همگی فراموش شده‌اند. از جمله وعده «آب و برق مجانی» که که عده ای آن را به سخنرانی امام در بهشت زهرا (12 بهمن 1357) نسبت می‌دهند.

پرونده «116 روز نوفل لوشاتو» سرویس تاریخ هفته نامه پنجره که بهمن ماه امسال به بررسی مواضع حضرت امام(ره) در دوران تبعید فرانسه می پرداخت، پاسخی بود به این ادعاهای کذب. از جمله مطالب این پرونده؛ گفتگویی با یعقوب توکلی – صاحب نظر در تاریخ شفاهی و تاریخ معاصر ایران- بود که ایشان در آن گفتگو، به نقد ادعاهای مخالفان درباره سخنان عمل نشده حضرت امام(ره) پرداخته بودند. استاد توکلی در این گفتگو، با اشاره به ادعای مشهور درباره طرح مسئله «آب و برق مجانی» توسط حضرت امام(ره) در سخنرانی بهشت زهرا، گفته بودند: «افرادی ادعا کردند که امام گفته است: آب و برق مجانی است بار‎ها در جا‎های مختلف مسابقه گذاشتم و گفتم هر کسی یک جمله از روزنامه‎‎های بین‎المللی آن زمان نقل کنند یا صدای امام را بیاورد که امام فرموده باشند ما آب و برق مجانی می‎دهیم، من به او جایزه می‎دهم.»

با این توضیح روشنگر که: «آنچه که گفته شده «آب و برق را مجانی بدهیم»، حرف دو نفر است. یکی حرف عباس امیرانتظام است، یکی هم حرف مهندس عباس تاج، وزیر آب و برق دولت آقای بازرگان. موقعیت امیر انتظام که معلوم است و دولت بازرگان هم نتوانست این کار را انجام دهد. امام حتی رئیس بنیاد مسکن را زمانی که گفته بود ما به همه محرومین زمین می‎دهیم، برکنار کرد. امام گفت چرا وعده‎ای می‎دهید که نمی‎توانید عمل کنید، چرا برای یک عده طمع ایجاد می‎کنید؟»

در پی انتشار این پرونده، یکی از مخاطبان هفته نامه، مطلبی راجع به این مسئله ارسال کرده بود که با عنوان «جایزه من: آب و برق مجانی» در دو شماره بعد (163) منتشر شد. او با اشاره به سخنرانی دیگر حضرت امام در تاریخ 10 اسفند سال ۵۷ در مدرسه فیضیه؛ خواهان جایزه ای شده بود که البته ترجیحاً «معنوی نباشد!»

البته این سخنرانی مهم حضرت امام؛ سخنرانی مغفولی نبوده و نیست که بخواهد از چشم مصاحبه شونده و دبیر پرونده مذکور هم دور مانده باشد، اما مقدمات و موخراتی دارد که در اینحا مفصلا مطرح خواهد شد. پیش از انتشار این مصاحبه و این پرونده هم، یک بار امیدحسینی وبلاگ نویس مشهور و صاحب وبلاگ آهستان در مقام کنکاش برای پاسخ به این ادعای تاریخی مخالفان نظام برآمده و این سخنرانی و سخنرانی های ماقبل آن را بررسی کرده بود تا به این شبهه سیاسی پاسخ داده باشد. شبهه ای که البته نزد بسیاری از دوستداران انقلاب هم پذیرفته شده و مسئولین هم در مقام دفاع از محرومین، آن را تکرار می کنند! به عنوان مثال علیرضا محجوب رئیس خانه کارگر و نماینده مردم تهران در مجلس که گفته بود: «حضرت امام خمینی (ره) پس از پیروزی انقلاب اسلامی اعلام کردند آب و برق برای مردم رایگان است، اما پس از آن کارشناسان اعلام کردند که اجرای این موضوع تنها برای افراد کف جامعه امکانپذیر است.»

اما فارغ از این مسئله که انتشار پاسخ متقابل آن در شماره بعد هفته نامه ممکن نشد؛ باید به اصل مسئله پرداخت. باید دید داستان سخنرانی مدرسه فیضیه که این روزها سالگرد آن است؛ چیست؟ آیا امام(ره) به هیچ مقدمه و موخره ای بحث «آب و برق مجانی» را مطرح کرده اند و اساسا طرح این مسئله از سوی ایشان، در چه مقامی بوده است؟

همچنان که استاد توکلی در مصاحبه شان متذکر شده اند، آنچه که گفته شده «آب و برق را مجانی بدهیم»، موضع دو تن از مسئولان دولت موقت (عباس امیرانتظام، سخنگو و مهندس عباس تاج، وزیر آب و برق دولت موقت) است که اتفاقا اسناد آن در روزنامه های وقت منتشر شده اند. اگر به آرشیو روزنامه کیهان مراجعه کنید، خواهید دید که در تاریخ ۸ اسفند ۱۳۵۷، سخنگوی دولت – که مصوبات دولت را بیان می کند- اعلام کرده است: «برای کم در آمدها؛ آب و برق مجانی می‌شود!» به عبارت دیگر لایحه‌ی آب و برق مجانی را اولین بار دولت موقت مهندس بازرگان تصویب کرده و وعده‌ آن هم توسط سخنگوی دولت در روزنامه های کثیرالانتشار منتشر شده است.

البته در اینجا شبهه دیگری مطرح می شود که پیشتر آقای حسینی در وبلاگ خود به آن پاسخ مفصلی داده است. شبهه آنست که، تصویب آب و برق مجانی در دولت، تحت تاثیر سفارشات امام خمینی به دولت موقت بوده است. دلیل این دوستان پیام ۱۴ ماده‌ای امام در تاریخ ۹ اسفند و نطق تلویزیونی مرحوم بازرگان در تاریخ ۲۳ اسفند ۵۷ است. مهندس بازرگان در این مصاحبه تلویزیونی که متن آن در کیهان ۲۴ اسفندماه نیز به چاپ رسیده، ادعاهایی را درباره امام مطرح کرده است. مثلا وی ادعا کرده که امام بدون مشورت با دولت و یا با صدور اعلامیه، خواسته است که آب و برق مجانی شود!

در حالی که اگر صحیفه امام را مرور کنیم، قبل از تاریخ مصوبه هیات دولت، هیچ سخنرانی و اطلاعیه‌ای از طرف امام سراغ نداریم که به موضوع آب و برق مجانی اشاره شده باشد. تنها موردی که وجود دارد همان پیام ۱۴ ماده‌ای مورخ ۹ اسفندماه است که بعد از تصویب آب و برق مجانی در دولت، صادر شده است. البته امام در این نامه از قید «فعلا» و «برای طبقات کم بضاعت» استفاده کرده است .

پس این احتمال وجود دارد که پیش از این، رهبران انقلاب یا شورای انقلاب و یا امام به طور خصوصی و نه از طریق فشار رسانه‌ای و یا صدور اعلامیه، به دولت پیشنهاد چنین کاری را داده باشند. اما چرا مرحوم بازرگان در مصاحبه ۲۳ اسفند ادعا کرده است امام از طریق اعلامیه و بدون مشورت با او دستور داده؟! نگاهی به آرشیو سخنان امام نشان می‌دهد که علت اصلی ناراحتی مهندس بازرگان چیز دیگری بوده است. چون قبل و بعد از تصویب لایحه دولت، نشانه‌ای از نارضایتی دولت از این پیشنهاد دیده نمی‌شود و موردی هم سراغ نداریم که امام در اعلامیه و یا سخنرانی عمومی، دولت را برای این مساله خاص تحت فشار قرار داده باشد. اتفاقا برعکس، امام بعد از تشکیل دولت موقت، بارها مردم را به همکاری با دولت در جهت رفع محرومیت‌ها تشویق و به صراحت تاکید می‌کرد که رفع این محرومیت‌ها به زمان زیادی نیاز دارد.

نکته اینجاست که امام در روزهای قبل از مصاحبه بازرگان (دهم و پانزدهم اسفند) انتقادات تندی را به سیاست گام به گام دولت در رفع مفاسد دستگاه‌های دولتی و وزارتخانه‌ها و باقی ماندن برخی مظاهر رژیم گذشته مطرح کرده بود که این مساله موجب ناراحتی و گلایه مهندس بازرگان می‌شود. اما وی سعی کرد بدون ارائه پاسخی قانع کننده به انتقادات اصلی و اساسی امام و با اشاره به مسائلی چون آب و برق مجانی که مصوبه دولت خودش نیز بود، انتقادهای امام را احساسی و غیرتخصصی معرفی کند!

به هرحال آب و برق مجانی، چه با سفارش امام بوده و چه نبوده، مصوبه دولت موقت در تاریخ ۸ اسفند ۵۷ بوده است آنهم با قید فعلا و برای اقشار کم درآمد، نه برای همیشه و همه مردم.

اما داستان سخنرانی 10 اسفند مدرسه فیضیه چیست؟
با مراجعه به صحیفه امام(و همینطور صحیفه نور) معلوم می شود که حضرت امام(ره) فردای اعلام مصوبه دولت موقت(8 اسفند 57) این وعده‌ی دولت موقت را تصحیح و تکمیل کرده اند. ایشان در آستانه ترک تهران به سمت قم در تاریخ نهم اسفند 1357 در پیامی 14 ماده ای در باب انقلاب و مسائل داخلی کشور در بند 3 آن خطاب به کارگران چنین فرموده اند: «کارگران کارخانه‏ها و دیگر کارگران و کارمندان و طبقات مستضعف باید بدانند که اسلام از بدو ظهور طرفدار آنان بوده و در حکومت عدل اسلامى به آنان اجحاف نمى‏شود و نخواهد شد… من به دولت راجع به مجانى کردن آب و برق و بعضى چیزهاى دیگر فعلًا براى طبقات کم بضاعتى که در اثر تبعیضات خانمان برانداز رژیم شاهنشاهى دچار محرومیت شده‏اند- و با برپایى حکومت اسلامى به امید خدا این محرومیتها برطرف خواهد شد- سفارش اکید نمودم که عمل خواهد شد.»

در همین روز (نهم اسفند) حضرت امام ضمن فرمانی به شورای انقلاب، حکم مصادره اموال سلسله پهلوی و وابستگان به آنها را به نفع مستمندان از هر طبقه و کارگران و کارمندان ضعیف صادر و سنگ بنای بنیاد مستضعفان را بنیان می نهند.

همچنین در روز بعد یعنی دهم اسفند ماه در جمع مردم قم در مدرسه فیضیه، ضمن اشاره به حکم مصادره اموال سلسله پهلوی و وابستگان آنها با تاکید بر فراهم آوردن رفاه و خانه سازی برای مستضعفین و بینوایان به نیاز اصلی انسانها یعنی ارتقاء معنوی که در نظام طاغوتی به یغما رفته بود، تاکید ویژه دارند: «مـا بـسـيار كارها در پيش داريم كه بايد من بعضى از آنها را براى شما عرض كنم. من در ايـن آخـر كـه از تـهـران مـى خـواسـتـم بيرون بيايم، دستور دادم كه تمام املاك و دارايى سـلسـله مـنحوس پهلوى و تمام دارايى آن اشخاص كه وابسته به او بودند و اين ملت را چـاپـيـدنـد مـصـادره بـشـود. براى طبقه ضعيف مسكن ساخته بشود. سرتاسر ايران براى ضـعـفـا مـسـكن سازيم، همين دارايى شاه سابق و خواهر و برادرش براى يك مملكت، براى آباد كردن يك مملكت كافى است. ما عمل مى كنيم، حرف نمى زنيم. تمام كميته هايى كه در تـمـام اطـراف ايـران هـسـت مـوظـفـند كه آنچه به دست آمد از مخازن ايران، هر چه كه اينها بـردنـد و مـخـفى كردند و اتباع آنها بردند و مخفى كردند، آنها را كه به دست آمده است. بـه بـانـكـى كـه شـمـاره اش را بـعـد تـعـيـيـن مـى كـنـم تـحويل بدهند كه براى كارگرها، براى مستضعفين، براى بينوايان، هم خانه بسازند، هـم زنـدگـى آنـها را مرفه كنند. ما علاوه بر اينكه زندگى مادى شما را مى خواهيم مرفه بـشـود، زندگى معنوى شما را هم مى خواهيم مرفه باشد. شما به معنويات احتياج داريد. مـعـنويات ما را بردند اينها. دلخوش نباشید که مسکن فقط بسازیم. آب و برق را مجانی می‎کنیم برای طبقه مستمند. اتوبوس را مجانی می‎کنیم برای طبقه مستمند. دلخوش به این مقدار نباشید. معنویات شما را، روحیات شما را عظمت می‎دهیم. شما را به مقام انسانیت می‎رسانیم. این‎ها شما را منحط کردند. این‎قدر دنیا را پیش شما جلوه دادند که خیال کردید همه چیز این است. ما هم دنیا را آباد می‎کنیم؛ هم آخرت را. یکی از اموری که باید بشود همین معناست که خواهد شد. این دارایی از غنائم اسلام است و مال ملت است و مستضعفین. و من امر کرده‎ام به مستضعفین بدهند و خواهند داد. و پس از این هم تخفیف‎‎های دیگر هم در امور حاصل خواهد شد. لکن یک قدری باید تحمل کنید. به این نغمه‎‎های باطل گوش نکنید. آن‎ها حرف می‎زنند ما عمل می‎کنیم. آن‎ها شما را می‎خواهند دلسرد کنند از اسلام. اسلام پشتیبان شماست.»

بلافاصله در روز بعد (11 اسفند 57) به خبرنگار روزنامه اطلاعات می فرمایند: «هرچه زودتر باید مشکل مسکن برای بی خانمانها و فقرای ایران حل گردد و برای هر خانواده مسکن مورد نیازشان تأمین شود، آب و برق برای فقرا و بی بضاعتها باید مجانی گردد.»

همچنان که گفته شد؛ امام در پیام 14 ماده ای 9 اسفند فرموده اند: «من به دولت راجع به مجانى كردن آب و برق و بعضى چيزهاى ديگر فعلا براى طبقات كم بضاعتى كه در اثر تبعيضات خانمان بر انداز رژيم شاهنشاهى دچار محروميت شده اند و بـا بـرپـائى حكومت اسلامى به اميد خدا اين محروميتها برطرف خواهد شد، سفارش اكيد نمودم كه عمل خواهد شد.» نه تنها در این پیام که در پیام ها و سخنرانی های مشابه، امام از خدمات رایگان برای «طبقات كم بضاعت» و «مستضعفین» و «طبقه مستمند» سخن گفته اند و البه با قید زمان «فعلا» که نشان می دهد منظور نظر حضرت امام(ره)، حق محرومیت و کمک های بلاعوضی بوده که باید به محرومین اعطا شود(تا زمانی که «این محرومیتها برطرف» شود). همچنان که از ابتدای انقلاب تاکنون محرومین زیر پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) از آب، برق و گاز رایگان بهره مند بوده و هستند. اینها همان یارانه ایست که حضرت امام(ره) به مستضعفین وعده دادند و همچنان هم عملی می شود.

در این باره برای آگاهی از کنه اندیشه حضرت امام(ره) کافی است به سخنرانی ایشان در تاریخ 26 مرداد 1359 جمع اهالی اردبیل و دشت مغان اشاره کنیم که می فرمایند: «اینها که تفالۀ آن رژیم سابق یا طرفداران امریکا یا شوروی هستند و یک ریشه‏های گندیده‏ای از آنها باقی مانده است، کوشش می‏کنند که مسائل را یکجوری طرح بکنند که ملت ما را از این انقلاب دلسرد کنند. مگر این انقلاب برای این بوده است که یک خانه‏ای به مردم بدهد؟ یک کسب و کاری برای مردم ایجاد کند؟ این انقلاب برای خدا بوده است و برای اسلام. ملت ما دید که اسلام دارد به دست طوایف مختلفی که طمع دارند بر این کشور و طمع دارند بر ذخایر این کشور، دارد اسلام از بین می‏رود؛ آنها با اهدای خون جوانان خودشان و با زیانهای زیادی که دیدند، قیام کردند برای اسلام. اگر قیام کرده بودند برای اینکه به نوایی برسند و حالا مثلاً نرسیده‏اند البته دلسرد می‏شوند. اما کسی که برای خدا قیام کرده است، خدا همیشه هست و احکام اسلام همیشه هست و شما جوانها و شما عزیزانی که در اطراف مملکت هستید، همیشه برای اسلام هستید.

همچنانکه اشاره شد، حضرت امام در سخنرانی 10 اسفند خود تأکید کرده اند که وظیفه انقلاب، بیش از رشد مادی مردم، رشد معنوی آنان است. در حقیقت امام به خاطر این که مبادا این قبیل وعده‌های دولتی، انقلاب اسلامی را به انقلابی صرفا مادی و با اهدافی مادی تبدیل کند، مصوبه دولت موقت را اینچنین تصحیح می‌کند که دلخوش به این نباشید که آب و برق مجانی می‌شود! امام بزرگوار ما توضیح می‌دهد که انقلاب اسلامی علاوه بر اینکه وظیفه دارد به فکر رفاه مادی مردم باشد، دنبال رفاه و سعادت معنوی آدمها هم هست. چرا که انقلاب اسلامی بیشتر از آنکه مادی باشد، انقلابی معنوی برای گستتن بندهای اسارت و بردگی ناشی از استبداد و استعمار و استحمار بود.

این تمام آن مواضع حضرت امام(ره) درباره خدمات عمومی رایگان به اقشار محروم – و نه کل مردم- تا فع محرومیت از ایشان است که نه در 12 بهمن 57 که در اسفند ماه و پس از اعلام مصوبه دولت موقت مطرح شده تا آن مصوبه را تصحیح و تبیین کرده باشند. اما همین الان اگر شما به ویکی نبشته(زیرمجموعه دانشنامه آزاد ویکی ویکی پدیا) مراجعه کنید؛ خواهید دید که بخش هایی از سخنرانی 10 اسفند را در متن سخنرانی 12 بهمن قرار داده و تحت عنوان «سخنرانی امام خمینی در بهشت زهرا» منتشر کرده اند. البته این تحریف آشکار در سخنان حضرت امام(ره)، بخشی از جعل و تحریفات تاریخی ضدانقلاب است که بواسطه کوتاهی دوستداران امام و انقلاب، گسترش یافته و برای بسیاری هم باورپذیر شده است. کافی است یک بار «آب و برق مجانی» را در گوگل سرچ کنید، آن وقت سیل عظیمی از سایت مطالب و صوت و تصویر خواهید یاقت که به خاطر مصوبه دولت بازرگان به امام خمینی(ره) توهین می کنند. این البته بخشی از استراتژی تاریخ پردازی عوامانه ضدانقلاب درباره امام و انقلاب است که از مقاله «ایران و استعمار سرخ و سیاه» روزنامه اطلاعات زمان طاغوت شروع شد و تا به حال ادامه دارد.