مریم آقائی – امروزه VPN برای خیلی از کاربران حتی بچه های کم سن و سال واژه ای آشنا و با مفهوم خاصی است در واقع آن چیزی نیست که ما از آن برداشت و استفاده می‌کنیم. به‌عبارتی می‌توان گفت که بر حسب ضرورت ما آن را به عمد اشتباهی گرفته‌ایم.
حدود 17 سال پیش تکنولوژی VPN برای اولین بار در دنیای شبکه و ارتباطات کامپیوتری، در دل آزمایشگاه‌ها و به تبع اکثر تکنولوژی های جدید در مراکز نظامی، پا به دنیا گذاشت.
بنا به ماهیتی که VPN دارد تا چند سال آینده از آن به عنوان یک تکنولوژی مخفی در جهت اهداف اطلاعات و نظامی استفاده می‌شد اما دو سال بیشتر این پنهان کاری دوام نیاورد و از 15 سال پیش در دهه 90 میلادی، در برخی از شرکت‌های بزرگ و مراکز دولتی حساس به‌سادگی می‌شد رد پای استفاده از آن را مشاهده کرد.
در آن زمان تنها شرکت های بزرگ امکان استفاده از امکاناتی جدید که VPN به آن ها می‌داد، را داشتند و شرکت های کوچک به شیوه سنتی، تبادل اطلاعات می‌کردند. اما امروزه در هر شبکه کوچک خانگی امکان برقراری و استفاده از ارتباط VPN به‌سادگی فراهم شده است.
واقعا VPN یک فیلتر شکن است؟
اگر بخواهیم صادق باشیم باید خیلی رک بگوییم نه! وی پی ان یک فیلتر شکن نیست و به هیچ وجه در استفاده کاری از آن در اقصی نقاط جهان، خصوصیت فیلترشکنی آن مد نظر نیست.
اما در ایران بر حسب شرایط و تحریم های خارجی که وجود دارد، غالبا بین مردم از آن به عنوان یک راه در رو برای دور زدن فیلترینگ استفاده می‌شود. بد نیست برای اثبات این ادعا نگاهی به دو جستجوی زیر بیاندازیم:
اما واقعا VPN چیست؟
VPNمخفف عبارت Virtual private Network به معنی یک شبکه خصوصی و امن که مجازا در دل یک شبکه عمومی مثل اینترنت تشکیل می‌شود، است. پس همانطور که از مفهوم بدوی این لغت بر می‌آید، این تکنولوژی مربوط به بحث شبکه‌های کامپیوتری می‌شود.
این سرویس در شبکه های کامپیوتری و بحث امنیت اطلاعات نقش مهمی را بازی می‌کند و با وجود این که از 15 سال پیش تا کنون سرویس های دیگری مرتبط با این حوزه ارائه شده‌اند اما با وجود این استفاده از VPN هنوز جایگاه خود را از دست نداده و امروزه بسیاری از شرکت و سازمان‌های کوچک و بزرگ از این سرویس استفاده می‌کنند.
یکی از موارد بزرگ استفاده از VPN، ریموت زدن به شبکه‌ی مورد نظرتان از جایی غیر از شرکت مثلا منزلتان است. منظور از ریموت زدن وصل شدن به سیستم و شبکه شرکتتان از طریق ارتباطات شبکه ایست. مثلا همانطور که در خانه نشسته‌اید می‌توانید به‌راحتی امور شرکت را کنترل کنید.
اما نکته این است که چون این ارتباط در دل یک شبکه عمومی صورت می‌پذیرد، در صورتی که از VPN استفاده نکنید، امنیت شبکه خود را در معرض ریسک قرار داده اید.
این مساله برای مدیران بسیار پر رنگ تر است. مخصوصا زمانی که در سفر کاری هستند و بنا به فاصله مکانی نمی‌توانند مجموعه خود را کنترل نمایند. استفاده از VPN مثل این است که از منزل تا محل شرکتتان با یک اتومبیل شیشه دودی و ضدگلوله طی مسیر می‌کنید. درست است که مجبورید از وسط خیابان‌های شلوغ و پرتردد بگذرید و امنیت در این شرایط پایین است اما استفاده از خودروی مخصوص باعث می‌شود که کسی داخل اتومبیل را نبیند و پی به وجود شما نبرد.
VPN هم دقیقا همین کار را می‌کند. با استفاده از VPN، کسی قادر نیست اطلاعات شما را بخواند و اطلاعات شما به‌صورت خصوصی و امن به مقصد منتقل می‌شود.
همین مفهوم و خصوصیت امنیت و عدم دسترسی به اطلاعات، به‌ویژه در دهه اخیر دستمایه ی هکر‌ها شده است که به وسیله استفاده از VPN، بدون این که ردی از خود به‌جای بگذارند کارهای خود را انجام می‌دهند.
از VPN با همین مفهوم استفاده های زیاد دیگری هم می‌شود که در اینجا جای بحث آن نیست و در یادداشت‌های بعدی به‌صورت تخصصی به آن می‌پردازیم.
استفاده غیر، از بحث VPN؛ خاصیت فیلترشکن بودنش!
خوب تا اینجا گفته شد که ما با استفاده از VPN، به‌صورت امن به یک شبکه و در واقع به سروری در آن شبکه وصل می‌شویم. انگار که پشت آن سرور نشسته‌ایم و کار می‌کنیم.
حال فرض کنید آن سرور به اینترنت هم متصل باشد. در این حال اگر شما به‌صورت ریموت و از طریق VPN با اینترنت آن سرور وبگردی کنید، در واقع شما نه با هویت سیستم خودتان بلکه با هویت آن سرور مشغول گشت و گذار در اینترنت هستید و ردپایی از خود به جای نمی‌گذارید.
در واقع بسیاری از افراد سودجو در کنار محدودیت استفاده از اینترنتی که در ایران وجود دارد، با اجاره یک سرور در خارج از کشور (غالبا سرورهای مجازی که ماهانه مبلغ کمی را بابت آن می‌پردازند) از شرکت‌های هاستینگ، مدیریت یک سرور را در خارج از کشور بر عهده می‌گیرند و با راه اندازی سرویس VPN روی آن، اقدام به فروش اکانت به مردم می‌کنند. در واقع اگر این بازار برای کسی آب نداشته باشد، برای این افراد خوب نانی دارد!
چیزی که عملا اتفاق می‌افتد، شما با اکانتی که آن را خریداری کرده‌اید و یا احیانا رایگان از جایی گرفتید، به یک سرور خارج از کشور وصل می‌شوید و از طریق آن سرور که اینترنت بدون فیلتر و معمولا پر سرعت دارد، به‌همراه هویت آن سرور به دنیای اینترنت قدم می‌گذارید.
مراقب باشید! 100 درصد امکان سوء استفاده وجود دارد
بله! صد در صد امکان سوء استفاده از اطلاعات شما وجود دارد. در واقع وقتی که شما به سروری VPN می‌زنید، به عبارت ساده راه ورود سیستم خودتان به آن سرور را باز گذاشته‌اید. علاوه بر این، تمام اطلاعاتی که با اینترنت رد و بدل می‌کنید، از عکس هایی که برای دوستتان از طریق میل ارسال کرده‌اید تا جزئیات سایت‌ها و وب‌هایی را که بازدید نموده‌اید، در آن سرور ثبت می‌شود.
هرگز در اینترنت اگر قصد ورود و یا چک کردن اطلاعات شخصی خود مثل ایمیل، اینترنت بانک و یا هرچیزی که آن را جزو حریم امن خود می‌دانید، از VPN استفاده نکنید. چون این حرکت شما دقیقا به منزله اینست که تمام این رمزها را در اختیار افراد ناشناس قرار می‌دهید.
پس اگر قصد استفاده از VPN، به عنوان فیلترشکن و وسیله ای برای دور زدن تحریم‌ها دارید، از هرجایی اکانت آن را تهیه نکنید. متاسفانه اگر در اینترنت هم جستجو کرده باشید، از این قبیل سایت ها که اکثر آن ها به قصد سودجویی این خدمات را ارائه می‌کنند، زیاد وجود دارند. مراقب باشید که از کجا این خدمات را دریافت خواهید کرد.
اصلا چه نیازی است که ریسک استفاده از VPN را به جان بخریم؟
اگر تا چند سال پیش استفاده از اینترنت و به تبع آن فیلترشکن با توجه به فیلترینگ ها و تحریم های کمتری که وجود داشت، امری غیر ضروری و غیر عرف می‌نمود، اما امروزه با گسترش کارکرد اینترنت در جوامع و به‌خصوص جامعه ایرانی و ریشه دواندن دنیای دیجیتال و آنلاین در گوشت و پوست زندگی روزمره‌یمان، همچنین تشدید تحریم‌های کشورهای غربی که به دنیای صفر و یک هم کشیده شده است، استفاده از اینترنت با محدودیت چه از داخل و چه از خارج، محدودیتی را جلوی پای کاربران گذاشته است که دست آنان را حتی در استفاده کاری و عرف از اینترنت شدیدا بسته است. آمار شدید خرید اکانت VPN در بین کاربران ایرانی، مخصوصا در روزهای اوج اعمال فیلترینگ، گویای این حقیقت است.
آیا فیلترینگ راه کار موثری است؟
امروزه دیگر بر هیچ کاربر ایرانی ای ناپیدا نیست که اعمال فیلترینگ به شیوه فعلی، ناآگاهانه بازار پرسودی را برای سودجویان آماده کرده‌ایم. بازاری که روزانه امنیت اطلاعات میلیون‌ها کاربر ایرانی را به خطر می‌اندازد و علاوه بر خروج مقدار قابل توجهی ارز از کشور، اطلاعات محرمانه بسیاری از خانواده‌ها را چه راحت در اختیار سرویس های اطلاعاتی کشورهای غرب نشین قرار می‌دهد.
به‌جاست که شیوه‌ای در این رابطه اتخاذ گردد تا به‌جای استفاده کاربران از سرویس‌های VPN که نه تنها چاره‌ای را درمان نمی‌کند بلکه بازار سوء استفاده را داغ تر می‌نماید، کاربران را به عدم استفاده از سایت‌های فیلترشده ترغیب نماید و به نوعی فرهنگ سازی در این زمینه انجام گیرد.
تحریم‌های خارجی، کاربران را بیشتر در تنگنا قرار داده است
علاوه بر سیاست‌های داخلی در این زمینه، بسیاری از کشورهای خارجی و کمپانی‌‌های معروف با اعمال تحریم در برخی از سرویس‌های آنلاین خود علیه آی‌پی‌های ایرانی، سیاست یک‌جانبه گرایانه‌ای را در قبال کاربران ایرانی خود پیش گرفته‌اند.
برخی از این سرویس‌ها مربوط به خدمات پس از فروش این شرکت‌ها به کاربران ایرانی است. برای نمونه شرکت سامسونگ که اخیرا کلیه خدمات فروشگاه اپلیکیشن خودش را برای کاربران ایرانی مسدود کرده است.
در این شرایط کاربران چاره ای جز دور زدن این تحریم ها آن‌هم با استفاده از آی‌پی‌های غیر ایرانی که با VPN میسر می‌شود را ندارند.
آیا این کشورها و شرکت‌های معروف، از این دور زدن‌ها اطلاعی ندارند؟
خود شما در این باره چه فکری می‌کنید. به نظر شما شرکت عظیمی مثل گوگل که صاحب بسیاری از تکنولوژی های آنلاین در دنیای وب و اقتصادجهانی است، از این موضوع بی‌اطلاع است یا توانایی ردیابی شما را ندارد؟
در واقع چیزی که به نظر می‌رسد این است که علاوه بر این‌که این شرکت‌ها که تحت فشار دولتشان دست به چنین کاری زده‌اند، بی اطلاع نیستند، بلکه اعمال تحریم برای آن‌ها راه کاری است که دوسر برد برایشان محسوب می‌شود.
از طرفی تحریم‌ها را اعمال کرده‌اند و از سوی دیگر کاربران ایرانی را که بسیاری از آن‌ها را شرکت‌های بزرگ ایرانی تشکیل می‌دهند، به استفاده از VPN و بهتر بگویم به‌سوی سرورهای خودشان هدایت می‌کنند. در این صورت است که علاوه بر سود اقتصادی ولو ناچیز که عایدشان می‌گردد، از اطلاعات ذخیره شده روی سرورهایشان نیز استفاده کافی را می‌برند.
چه باید کرد؟
اما سوالی که در آخر باقی می‌ماند این است که با این شرایط واقعا چه باید کار؟ شرایطی که نه توان استفاده نکردن از بسیاری از سرویس‌ها و خدمات آنلاین را داریم و نه استفاده از آن‌ها را به سود خود و کشور می‌دانیم.
کلام آخر:
امید است تا با اجرای دقیق‌تر و هوشمندانه تر فیلترینگ در کشور، خود را از ریسک استفاده از VPN به عنوان فیلترشکن، برهانیم.
Sorry. No data so far.