محمدرضا اصنافی- نگاه به گذشته و بهره گیری از اندوخته های گذشته در سی و اندی سال گذشته از انقلاب اسلامی می تواند بهترین راه برای یافتن معیار های باشد که با استفاده از آنها، خط کشی برای سنجش افراد حاضر در عرصه رقابت های انتخاباتی ریاست جمهوری بسازیم.
به نظر می رسد در سالهای گذشته کشور از چند ناحیه در مدیریت اجرایی ضربه خورده است و به نظر حقیر می رسد که نقطه قوت جناب آقای قالیباف در کنار نقاط ضعفی که قطعا همه انسان ها دارای آن می باشند از ایشان مدیری ایده آل در تراز دهه چهارم انقلاب ساخته است.
1- یکی از آنچه که می توان به نقطه ضعف دولت های سازندگی و اصلاحات نامبرد، فن سالاری غربی و عدم اعتماد به نفس ملی در سطوح مدیریتی وبرنامه ریزی است. در واقع در این دو دولت، دولتمردان دچار نوعی شیفتگی فن سالارانه غربی در مسائل مدیریتی شده و به جای الگو برداری متناسب با ظرفیت های بومی، در روش های برنامه ریزی به تقلید صرف از نکات مدیریتی دیکته شده از سوی غرب پرداخته و در مواردی برنامه ارائه شده از سوی مراکزی چون صندق بین المللی پول را مو به مو اجرا کردند. نوشته شدن برنامه سوم و چهارم توسعه بر مبنای همین برنامه ریزی تقلیدی از خروجی های حاکمیت این تفکر است.
در واقع نگاه بومی و جهادی به مسئله مدیریت و برنامه ریزی در این سالها آسیب جدی دید و کسی حاضر نشد به نگاه جهادی که میدان دفاع مقدس را علی رغم همه تحریم و کمبود ها با موفقیت مدیریت کرده بود در میدان های اقتصادی و مدیریتی دورن پس از جنگ میدان بدهد.
ظهور طبقه تکنوکرات مدیریتی و فاصله بدنه مدیریتی کشور از سطح زندگی عامه مردم از نشانه های این تقلید است. عملکرد آقای قالیباف در سالهای اخیر در نیروی انتظامی و شهرداری تهران بیانگر این بوده است که در کنار توجه به برنامه ریزی و لزوم بهره گیری از تجربیات دیگرکشور ها، لازم است برای تحقق برنامه ها همت سالهای جنگ را مجدد زنده کرد و باید به جوانان وطن میدان داد تا نمی شود ها را در میدان مدیریت محقق کنند. میدان دادن به خلاقیت مهندسی ایرانی در پروژه های همانند تونل توحید و صدر و پل صدر و انجام سریع و بی بدیل این پروژه ها نشانگر این است که همت جهادی سالهای جنگ قابلیت تلفیق با فن آموزی و انتقال تجربیات دیگرکشور ها را دارد. میدان دادن به ایده ها و خلاقیت ها و شکستن تابو های شکل گرفته بر اساس نمی شود ها و نمی توانم ها از ویژگی های مدیریت جهادی است.
مدیریت آرمانی و گفتمانی را نمی شود در سخنرانی های کوبنده و مصاحبه های جنجالی خلاصه کرد امروز دفاع از آرمان امام عزیز (ره) و رهبری فرزانه انقلاب دفاع از کارآمدی اقتصادی نظام اسلامی است، موضوعی که به نظر می رسد در اثر بی برنامه گی ها و تصمیمات دفعی در اذهان آسیب دیده است.
2- از دیگر مشکلات کشور در سالهای گذشته ورود رییس جمهور به مسائل تئوری پردازانه و فکری است. این به این معنی نیست که رییس جمهور نباید اهل فکر و اندیشه باشد بلکه به این معنی است که نظری پردازی درحوزه های نظری در کشور ما و بر اساس قانون اساسی در لایه های بالاتر از ریاست جمهوری تعریف شده و رییس جمهور تنها مجری قوانین و سیاست های کلی نظام است. ورود رییس جمهور به مباحثی همچون مبانی سیاست خارجی، مبانی فرهنگی و مباحث اعتقادی و مذهبی چ اساسا باعث انحراف رییس جمهور از وظایف قانونی خود می شود. آقای قالیباف نشان داده که مردی است اجرایی، که توانایی اجرایی خود را بارها تثبیت کرده است و این یعنی همان نیاز امروز کشور ما.
هماهنگی رییس جمهور در مسائل کلانی همچون سیاست خارجی که توسط رهبری مشخص می شود کشور را از ایجاد هزینه های ناشی از حاکمیت دوگانه مصون می کند. بیان این موضوع که وظیفه دولت تقویت دیپلماسی است نه تنظیم سیاست خارجی، از سوی آقای قالیباف بسیار منطقی و معقول و در راستای همین هماهنگی به نظر می رسد.
3- از ویژگی های شخصی که مورد تاکید مقام معظم رهبری نیز بوده است مقاوم بودن و دارای روحیه قوی است. شهرداری تهران در زمان مدیریت آقای قالیباف در برهه ای است که کشور تحت سخت ترین تحریم هاست و شهرداری از سوی دولت نیز مورد بی مهری های بی وقفه قرار می گیرد، ولی این مشکلات در زندگی روزمره مردم تهران و پیشرفت سریع پروژه های شهری کمترین تاثیری ندارد که این نشان از همین روحیه است. روحیه ای که با همه مشکلات کمترین گلایه ها را کرده(به جز بحث بودجه مترو)، مشکلات را به گردن دیگران نیانداخته و تا جایی که شده علی رغم موج وسیع تحریم های بین المللی و دولتی مشکلات را به میان مردم تهران نکشیده است.
4- اینکه یک جوان سی و شش ساله پس از آنکه به فرماندهی نیروی هوایی منصوب می شود خود را موظف می کند که در موضوع مورد مدیریت خود بیاموزد و در ظرف 13 ماه خلبانی را فراگیرد و پس از آن هم به آن بسنده نکرده و مدرک خلبانی هواپیمایی مسافر بری خود را از فرانسه نیز اخذ کند، نشان از همان روحیه جهادی است که در سالهای دفاع مقدس در آزاد سازی خرمشهر و فتح فاو غیر ممکن ها را ممکن می کرد و امروز در سنگر علم و دانش بازیابی شده است.
بسیجی بودن تنها به لباس و چفیه نیست به این است که فرد ببیند امروز در کدام سنگر ضعیف است و برود آن ضعف را به قوت تبدیل کند. این روحیه آقای قالیباف همان چیزی است که در سطح وسیع جامعه به آن نیازمندیم و رییس جمهور شدن چنین فردی می تواند الگوی برای همه هم نسل های ما باشد برای تلاش کردن و خسته نشدن و فتح کردن قله های پیشرفت.
۵-از دیگر مشکلات کشور در این سالها عدم بهره گیری از حداکثر توان مدیریتی و اجرایی کشور است. با آمدن هر دولت، افرادی که هشت سال کشور برای تجربه اندوزی آنها هزینه داده است کنار می روند و عده ای دیگر از جناح حاکم میدان تجربه اندوزی را به دست می گیرند.
سالها به بهانه های همچون تعهدها ظاهری و جناح بندی های سیاسی کشور از استعداد ها بی بهره مانده؛ راه نجات کشور از این موضوع همان دولت اجتماعی است که دکتر قالیباف مطرح می کند. دولتی که فارغ از دیدگاه های افراد تنها به توانایی های فرد برای جایگاه مد نظر فکر می کند. مبنای دولت اجتماعی بر این است که در کنار حداقل های عقیدتی و سیاسی، تنها در مناصبی که دارای تاثیر گذاری فرهنگی هستند باید عقاید افراد را در نظر گرفت و تنها در مناصب سیاسی دولت باید دغدغه همفکری سیاسی را مد نظر قرار دهد.
۶- همکاری موثر و کم حاشیه قالیباف با شورای شهری که متشکل از اصلاح طلبان ، مدافعان دولت و نزدیکان خود آقای قالیباف است و رسیدن به موفقیت های که مورد تایید همه منصفان است نوید بخش این موضوع است که ایشان در صورت صلاحدید مردم عزیز کشور می تواند دولتی را تشکیل دهد که بالاترین همکاری را با قوای دیگر به خصوص مجلس داشته باشد و با درگیری های غیر ضروری توان اجرایی و خدمت رسانی کشور را هدر ندهد.
۷- کمترین میزان تخطی از برنامه های شهر تهران نیز می تواند این امید را ایجاد کند که در صورت انتخاب آقای قالیابف حرکات زیگزاگی دولت ها در عرصه های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی پایان یابد. زیرا آقای قالیباف معتقد است دولت مجری قانون است و باید همانند لکوموتیو ران بر ریل طراحی شده توسط قانون و برنامه های پنج ساله حرکت کند و در صورتی که بخواهد از این ریل خارج شود ممکن است مسیر 20 کیلومتری پیش رو را به واسطه ی حرکات زیگزاگی 40 کیلومتر طی کنیم هر چند دولت معتقد باشد قوانین و لوایح دارای ضعف های نیز هست.
۸- تدوین طرح جامع تهران پس از دهه ها فراز و نشیب و تصویب آن در زمان مدیریت آقای قالیباف از مثالهای است که می توان برای برنامه محوری مدیریت آقای قالیباف بر شمرد.
شاید برخی ناجوانمردانه تلاش شش ساله آقای قالیباف برای تدوین بیش از 12 هزار صفحه برنامه اجرایی ریاست جمهوری را نوعی از قدرت طلبی بیان کنند. اما واقعا در روزگاری که بعضی نیم ساعته یا یک هفته ای برای نامزد شده ریاست جمهوری تصمیم گیری می کنند، شش سال تلاش و برنامه نویسی در سطوح کشوری و استانی شایسته تقدیر نیست؟
مزیت اصلی آقای قالیباف نسبت به بقیه کاندیدای محترم این است که ایشان از فردای انتخابات دقیقا و گام به گام می داند که چه می خواهد بکند. موضوعی که ضعف در آن در سالهای گذشته به کشور ضربه های جربان ناپذیری زده است.
۹- از مزیت های دیگر آقای قالیباف برنامه متفاوت او برای موضوع تحریم ها و مسئله هسته ای است. وی معتقد است تا زمانی که طرف مقابل آشفتگی اقتصادی داخلی را می بیند و گمان می کند توانسته با تحریم های خود ضربه سنگینی به کشور ما وارد کند، در مذاکرات دست بالا را دارد. در واقع اشتهای او برای ادامه و تشدید تحریم ها بیشتراست. مقاومت از دیدگاه ایشان تنها آرمانی صحبت کردن نیست بلکه واقعا شرایط مقاومت باید در کشور بوجود آید.
بنابراین تفاوت عمده اقای قالیباف با دیگران در موضوع هسته ای این است که بقیه معتقد هستند راه مشکلات اقتصادی از مسائل سیاسی وهسته ای می گذرد بلکه وی معتقد است تا زمانی که ما نقطه ضعف خود یعنی اقتصاد را ترمیم نکنیم واز این ناحیه مقاوم نشویم نمیتوانیم در مذاکرات از موضع مقاومت واقعی وارد شویم.
۱۰- در مسائل فرهنگی که دغدغه اصلی نگارنده است تاکید دکتر قالیباف بر نیروی انسانی فرهنگی است. برنامه های فرهنگی ایشان بیانگر این است که تاکید بر کمی گرایی و دکور سازی فرهنگی از نگاه ایشان یکی از نقاط اصلی ضعف فرهنگی کشور است. تاکید بر رفتار انسانی و تربیت نیروی انسانی فرهنگی دقیقا همان چیزی است که شهید اوینی 20 سال پیش تاکید می کرد و ما امروز به آن دچار شده ایم.
ما در اثر کمبود هنرمند متعهد متخصص به ناچار سر تعظیم در برابر هنرمند متخصص غیر متعهد فرود آورده ایم. توجه به مساجد و هیات به عنوان یکی از شاهراه های اصلی فرهنگی نشان از این است که برنامه فرهنگی دکتر قالیباف بر این نکته تاکید می کند که ساختار های فرهنگی توان زایش رفتار فرهنگی را ندارند و این نیروی انسانی شاغل در بخش های تربیتی همانند آموزش و پرورش و آموزش عالی است که نقش اساسی در فرهنگ را بازی می کند.
۱۱- تدبیر یکی دیگر از ویژگی های ست مقام معظم رهبری برای رییس جمهور مطلوب برشمرده اند. نمونه ای از تدبیر در مدیریت آقای قالیباف ایشان در داشتن این خصوصیت از دیگران متمایز می کند. یکی از معضلات عمده نیروی انتظامی قبل از ورود آقای قالیباف مراجعات مکرر و بسیار گسترده مردم به اداره گذرنامه و نظام وظیفه در تهران بود به نحوی که بارها پیشنهاد شده بود محل این دو اداره به خارج از تهران منتقل شده تا از ازدحام جمعیت در این نقاط جلوگیری شود پیشنهاداتی از جنس خروج وزارت خانه ها از تهران!
اما قالیباف به جای پاک کردن صورت مسئله به حل مسئله پرداخت، تشکیل دفاتر پلیس +10 و تعریف بسیاری از کار ها در این دفاتر و ایجاد شبکه الکترونیکی مدیریت اداری این مشکل را اساسا حل کرد.
از دیگر موضوعاتی که می توان از برنامه های شاخص آقای قالیباف دانست ادامه طرح سفر های استانی است. همین که ایشان حاضر است نقطه قوت رقیب سیاسی خود را بپزیرد و طرح خوب آنرا ادامه دهد ناشی از ویژگی انصاف در اوست. ادامه سفر های استانی با تغییراتی نظیر عدم برگزاری مراسم های سخنرانی پر هزینه، به زحمت انداختن مردم در این سفر ها و افزایش جلسات کاری و پیگیری امور به جایی سخنرانی های عمومی.
۱۲- مبارزه با فساد در عملکرد ایشان مبنتی بر افشاگری و برخورد های موردی نیست. عملکرد قالیباف نشان می دهد که وی برای حل مسئله فساد معتقد به اصلاح ساختار ها و روش های فساد زا است. بهره گیری از فن آوری اطلاعات و رسانه های آنلاین در ارائه خدمات شهرداری، سطح تماس شهروند با شهرداری را تا حدود زیادی کاهش داده و رفتار کارمند شهرداری را قاعده مند، محدود و مشخص کرده و این خود یعنی کاهش بسیاری از زمینه های فساد.
قالیباف به جای ایجاد ساختار های موازی نظارتی که خود می تواند در تشدید فساد و کاهش بهره وری یک نظام اداری موثر باشد با بهره گیری از نظارت مردمی بدون افزایش قابل توجه نیروی انسانی و ساختاری، شبکه ای نامحسوس به تعداد تمام شهروندان ایجاد کرده است. 137 شهرداری و 197 نیروی انتظامی از این دست است.
در مجموع معتقد هستم مشکل امروز کشور ما مشکل مدیریتی است و آقای قالیباف به دلایلی که به بخشی از آنها اشاره شد شایسته ترین فرد در میان افراد موجود برای اصلاح این مشکلات در مقام ریاست جمهور می باشد.
ما هم دوست داریم که رییس جمهور فقط عمله مردم باشه و سرش تو کار خودش و دنبال نظریه پردازی نباشه.
ولی واقعیت اینه که در کشور ما هیچ نهادی نمیتونه نظریه پردازی کنه و بعد هم اون رو اجرا کنه مگر دولت. یعنی دولت هم باید عمله مردم باشه و دنبال کارهای اجرایی و هم عمله نظام باشه و به فکر تمدن سازی اسلامی. اتفاقاً خیلی از مشکلات اقتصادی و فرهنگی ما هم به دلیل نبود نظریه های اسلامی و بومی می باشد.