تریبون مستضعفین-محمد غفاری
فاضل نظری از شاعرانی است که در این سال‌ها بیش از هر شاعر جوان دیگری توانسته است به بدنه‌ی اجتماع نزدیک شود و آثارش همواره با استقبال مردم روبرو بوده است و شاید بسیاری از شما با شعرهای او آشنا باشید و بدانید که «ضد» آخرین مجموعه‌ی منتشر شده از اوست؛ مجموعه‌ای که برای نخستین بار در نمایشگاه کتاب امسال وارد بازار نشر شد و تا کنون بیش از هشت بار تجدید چاپ شده است.
«ضد» پس از سه‌گانه‌ی گریه‌های امپراطور، اقلیت و آن‌ها، چهارمین مجموعه اشعار فاضل نظری سی و چهار ساله است و پنجاه و یک غزل او را در بر گرفته است. در پشت جلد کتاب متنی با امضای شاعر نقش بسته که «من ضدی دارم/ آن‌قدر فریب‌کار که آن را/ «خود»پنداشته‌ام/ حالا/ من از خود برای تو شکایت آورده‌ام» می‌باشد و همانگونه که از آن دو جمله برمی‌آید، شاعر اینبار سفری دارد به عالم خویش و شعرهایش از عناصر بیرونی رها شده و به دنیای درونی‌اش رسیده و به دنبال شناخت خودش است که این خودشناسی با نگاه به حدیث «من عرف نفسه فقد عرف ربه» خداشناسی را در پی دارد:
به فکر هیچ‌کسی جز خودت مباش ای دل
که خودشناسی تو جز خداشناسی نیست
صفحه 17
و این خودشناسی را قدم اول عاشق شدن می‌داند و هر چه غیر از آن را بیهوده می‌شمارد:
دل از اعماق دریای صدف‌های تهی بردار
همین‌جا در کویر خویش مروارید پیدا کن
در اینکه همیشه فاضل نظری پیروی سبک هندی بوده و به دنبال کشف مضامین تازه، شکی نیست اما اینبار شعرهایش تنها در نازک‌اندیشی و مضمومن سازی ادامه دهنده‌ی سبک هندی نیست و به اندیشه و حتی دایره‌ی واژگانی شاعر هم رسیده و بسیاری از حرف‌های مهم او تحت تاثیر شاعران آن دوره قرار گرفته است. «خود» و «خویش» کلیدواژه‌های پنجاه و یک غزل کتاب هستند و به ندرت می‌توان شعری پیدا کرد که این دو واژه در آن ننشسته باشد. ساخت ترکیب‌ها و مضامین متنوع با کلماتی همچون آینه، موج، آسمان و… از دیگر مواردی است که می‌توان آن‌ها را حاصل مطالعات شاعر در سبک هندی دانست.
برخی از غزلیات «ضد» را می‌توان در زمره اشعار پندی دانست که نقش آیات و روایت در آن قابل بررسی است؛ ولی بیشتر در تک بیت‌ها نشانه‌هایی از ادبیات اخلاقی به چشم می‌خورد:
دل به شادی‌های بی‌مقدار این عالم مبند
زندگی تنها فرازی در نشیبی ساخته است
درد دل کردن برای چشم ظاهربین خطاست
آنچه با آیینه خواهم گفت، آهی دیگر است
تنوع موضوعی از معدود ویژگی‌های مثبت فاضل نظری در مقایسه با دیگر مجموعه‌هایش می‌باشد. «ضد» تنها از اشعار عاشقانه و عرفانی تشکیل نمی‌شود و در آن اشعار اخلاقی، عاشورایی و اعتراضی نیز به چشم می‌خورد. دو شعر از این مجموعه با نام مشترک عاشقان، اشعاری درباره حماسه عاشوراست و نکته‌ی قابل توجه در آن، ملمع –یک مصرع عربی و یک مصرع فارسی- بودن آن است:
با لبان تشنه آن ساعت که افتادی به خاک
لم تقل شی‌ء سوا قم یا ِأخا أدرک أخاک
مشک دور از دست گریان است و قدری دروتر
مانده بر صحرا لبی خندان و جسمی چاک چاک
صفحه 77
سال نود و یک مجموعه‌ای از گزیده اشعار فاضل نظری توسط انتشارات مروارید منتشر شد که بهترین کارهای وی را در بر می‌گرفت و در آن ده شعر جدید نیز قرار داشت که آن ده شعر سال بعد در مجموعه‌ی ضد به چاپ رسیدند. به واقع این ده غزل، بهترین اشعار مجموعه به انتخاب خود شاعر بودند.
«ضد» را انتشارات «سوره‌ی مهر» به سفارش مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری، در 112 صفحه با قطع رقعی منتشر کرده است. طرح جلد این مجموعه هم شبیه به آثار قبلی شاعر است و صفحه بندی کتاب نیز مانند سه کتاب دیگرش به گونه‌ای است که در صفحه‌ی سمت راست، طرح جلد به صورت سیاه و سفید آمده و شعر در صفحه‌ی سمت چپ نوشته شده است. تیراژ کتاب 2500 نسخه است و تا کنون هشت دوره تجدید چاپ شده و با قیمت به نسبت بالای 8000 تومانی به فروش می‌رسد. از دگر نکاتی که برای «ضد» قابل ذکر است عنایت مقام معظم رهبری به این مجموعه بود. به گونه‌ای که ایشان در بازدید از نمایشگاه کتاب و در غرفه‌ی انتشارات سوره مهر، این کتاب را خریداری نمودند. در پایان بیست و چهارمین غزل مجموعه را با هم مرور می‌کنیم:
شور دیدارت اگر اگر شعله به دل‌ها بکشد
رود را از جگر کوه بـه دریا بکشد
گیسوان تو شبیه است به شب اما نه
شب که اینقدر نباید بــه درازا بکشد
خود شناسی قدم اول عاشق شدن است
وای بر یوسف اگر ناز زلیخا بکشد
عقل یک دل شده با عشق فقط می‌ترسم
هم به حاشا بکشد هم به تماشا بکشد
یکی از ما دو نفر کشته به دست دگری است
وای اگر کار من و عشق به فردا بکشد
زخمی کینه‌ی من این تو و این سینه‌ی من
من خودم خواسته‌ام کار به اینجا بکشد
حال با پای خودت سر به بیابان بگذار
پیش از آنی که تو را عشق به صحرا بکشد
شعری معمولی
شاعری معمولی و برخوردار از امکان نشر
شلوغش نکنید
گفتم که اکثر نقادان جناب استاد نظری بی پشتوانه و نا عالمانه صحبت می کنند…لطفا برای ادعاتان منطق بیاورید.
الان كي امكان نشر نداره. هر شاعر جواني ميتونه الان كتاب چاپ كنه. قبول دارم كه فاضل مطلق و بي عيب نيست اما حسادت به اون آزار دهنده و البته حق مسلم!!!
حاجی هنگامی که دیگر از حسین منزوی ها ،فروغها و .. خبری نیست باید شاعرانی مثل آقای نظری را پرستید. در این زمانه که هر بچه ای از جایش بلند می شود و شعر سپید می گوید و چاپ می کند و تازه از حافظ هم ایراد می گیرد وجود آقای نظری نعمتیست..
جناب نظری باعث افتخار شعر معاصر ماست,اکثر نقادان آثارشون هم از روی حسادت و یا صرفا با گرفتن ایراد های بنی اسرائیلی و بی پشتوانه و نا عالمانه صحبت می کنند.
سلام
منم شاعرم.شعرامو بردم حوزه هنری ، تایید نشدن!
اونایی که میگن ایشون از امکان چاپ برخوردارن، خدمت شما عارض بشم که حوزه هنری نه تنها پولی برای چاپ ازتون نمیگیره که حق التالیف هم میده! پس اگر شاعرید بسم الله…
حسودی نکنید
سلام
اشعار آقای فاضل نظری بسیار عالی و زیباست ، من که بهشون تبریک میگم بخاطر شعرهای زیباشون.باید شعرهای ایشون رو حس کنید تا بفهمید.