سید حامد معلمی – دو نگاه به زندگی اجتماعی انسان وجود دارد:
1- نگاه تک خطی
در این نگاه مسیر زندگی و سیر پیشرفت همه جوامع در طول تاریخ یکسان بوده است و از جامعه ابتدایی به شکل های پیشرفته اجتماع در حال تغییر است. البته این تغییر برای بعضی کشورها سریعتر است و برای برخی دیگر به کندی اتفاق می افتد. در این تعریف جوامع فعلی در کشورهای موسوم به جهان سوم، شکل بدوی تر جوامع موسوم به پیشرفته و مدرن غربی به حساب می آیند.
2- نگاه جهان های متعدد
بر اساس این نگاه در هر اجتماعی از گذر آگاهی و اراده افراد آن اجتماع، مفاهیم و معانیِ متفاوتی بروز و ظهور پیدا می کند و بر این اساس فرهنگ های مجزا و متفاوتی به وجود می آید و لذا نمی توان نسخه‌ای یکسان برای همه ی جوامع و سیر تکاملشان در نظر گرفت.
ما بنا بر تعالیم وحیانی و علم و حکمت اسلامی به نگاه دوم معتقدیم، اینکه در این عالم به فراخور فرهنگ های مختلف موجود، جهان های متعدد وجود دارد. هر فرهنگ را می توانیم یک جهان بنامیم که ارزش ها، تعالیم، روش ها و اهداف مختص به خودش را دارد و با دیگر فرهنگ ها متفاوت است. بنابراین وقتی جهان ها متفاوت شد، تفاوت های عمیق مفهومی و ساختاری بین آنها وجود خواهد داشت. و این تفاوت در ساختار ها، نظام ها و هویت ها، به حدی و به صورتی است که جهان ها تفاوت نوعی پیدا می کنند.
البته یک جامعه واحد در طول تاریخ نیز می تواند دچار تحولات شود و در مسیری که طی میکند، جهان های جدیدی در آن متولد شود. وقتی یک جهان جدید متولد می شود، ارزش های جدید حاکم میشود و سپس برپایه این ارزشها و اصول جدید، همه چیز از نو و در راستای این ارزشهای جدید تولید میشود. روش های زندگی متفاوت می شود، تعامل و کنش بینابینی انسان ها از نو تولید میشود و دنیای جدیدی شروع می شود. در غیر این صورت جهان جدیدی متولد نشده است. در واقع با آمدن ارزش ها و عقاید جدید، انسان ها در زندگی اجتماعیِ خود، حد و مرز مناسبات را مطابق این ارزشها تنظیم و تولید می کنند.
اسلام؛ نمونه ایجاد جهان جدید
1400 پیش جهانی در عربستان حکم فرما بود که شرک، بت، قبیله، خون، شمشیر، شتر، شهوت، پول ارزشهای حاکم بر نظامات فرهنگی آن به شمار می رفت.
ناگهان، حضرت «محمد مصطفی» -صل الله علیه و آله – آمد و در برابر همه ی مفاهیم جاهلیت ایستاد و گفت: قولوا لا اله الا الله تفلحوا.
ستاره ای بدرخشید و ماه مجلس شد / دل رمیده ی ما را انیس و مونس شد
تحولی در گرفت و جهانی جدید متولد شد که تمامی لایه های بنیادین جهان عرب جاهلی را دگرگون کرد.
از این پس؛ الله، توحید، تقوی، وحی، عقل، علم، حقیقت، عدالت، قسط، ایمان ومبارزه با کفر و نفاق ارزشهای حاکم بر جامعه شد. و از آن زمان تا کنون مسلمانان در مسیر تحقق آرمان های اسلام تلاش می کنند تا مناسبات اجتماعی را بر طبق این مفاهیم بنیادی تولید کنند. چرا که اگر این اتفاق بیافتد درهای فرج به روی همه جوامع مسلمان گشوده خواهد شد.
وقتی جهان جدیدی متولد می شود، باید همه قواعد زندگی را از ابتدا و بر اساس مفاهیم بنیادی این جهان بنا کرد و اگر این اتفاق نیفتد نمی توانیم ادعا کنیم که در جهان اسلام زندگی می کنیم.
انسانی که در جهان اسلام زندگی می کند باید همه ی زندگی اش را بر اساس توحید، سیر بندگی، گذرگاه و موقتی بودن دنیا و مقدمه بودن دنیا برای آخرت تنظیم و مرتب کند.
با این باورها باید رفتار های ما متفاوت باشد؛ نگاه ما به فرزند، نگاه ما به همسر، نحوه ی زندگی مشترک، خوراک، پوشاک، نحوه ی خرج کردن، تعامل با همکار، هدف از کار، وظایف اجتماعی و حتی مسائل بسیار خردتری مثل اینکه چه موقع بخوابیم، چه هنگام بیدار باشیم، چه طور محبت کنیم، چه طور تفریح کنیم چه قدر تفریح کنیم و … .
باید همه ی این ها را بر اساس لا اله الا الله بچینیم و به سمت خدای متعال پیش برویم. در این نگاه خیلی از کارهایی را که غرب به عنوان ارزش مطرح کرده است باید دوباره بررسی کنیم و میزان هماهنگی آن را با نگاه اسلامی دیگربار راستی آزمایی کنیم.
به عنوان مثال
ارزشهایی که تفکر اسلامی درباره زن بر آنها تأکید می کند چیست؟ همسرداری برای یک زن مسلمان ارزش است یا مسئله ای که وبال گردن او شده است؟ تربیت و تولید فرزندکه در حقیقت تربیت و تولید نسل آینده است برای یک زن مسلمان ارزش است یا یک امر اجباری که از قضای روزگار به او سپرده شده است؟
یا روزی حلال که کسب آن بر هر مرد مسلمان واجب شده است، یک امر پسندیده است یا یک مانع بزرگ در راه جمع آوری ثروت؟
این مثالهای و مثالهای دیگری از این دست و پاسخ ما به این سوالات نشان دهنده میزان ارتباطی است که ما توانسته ایم با تفکر اسلامی و با نگاه اسلامی برقرار کنیم.
Sorry. No data so far.