راه اندازی موتور جستجوی بومی از اواسط سال ۸۹ در دستور کار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار گرفت که در آن زمان طرحی مطرح شد که براساس آن موتور جستجوگر ملی بر بستر شبکه ملی اطلاعات یا اینترانت کشوری پیاده سازی قرار گیرد. این موتور جستجوگر ملی که حتی عنوان موتور «یاحق» را نیز در ابتدا به خود گرفته بود اولین اولویت برای ارائه خدمات دستگاههای دولتی و غیردولتی با هدف تسهیل در ارائه اطلاعات سریع به مردم معرفی شد و قرار بود از تجارب کشورهای کره جنوبی و چین نیز در بهره برداری از آن استفاده شود.
یکسال پس از اعلام اولین برنامه‌های وزارت ارتباطات برای راه اندازی موتور جستجوی ملی، سیاستهای این وزارتخانه برای اجرای این پروژه در کشور به نوعی تغییر کرد و مقرر شد برای ایجاد فضای رقابت فعالان داخلی در این عرصه چندین موتور جستجوی بومی راه اندازی و معرفی شود.
براین اساس سازمان فناوری اطلاعات ایران بحث حمایت از موتورهای جستجوی بومی و رتبه بندی آن‌ها را در دستور کار قرار داد.
موتور جستجوی پارسی جو توسط پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان اولین موتور جستجوی در سال گذشته به صورت آزمایشی راه اندازی شد.
بر اساس بهره برداری رسمی موتور جستجوی پارسی جو در سال گذشته قرار بر این شد تا در دو مرحله اجرا شود که نسخه اول این سامانه با پوشش ۳۰۰ میلیون سند فارسی در اسفند ماه سال پیش به کاربران عرضه شد و نسخه دوم آن نیز با پوشش ۵۰۰ میلیون سند فارسی حاوی سرویس‌هایی نظیر ترجمه ماشینی، جستجوی اخبار، جستجوی علمی و جستجوی دو زبانه و برخی از سرویس‌های مربوط به نقشه، قرار بود خرداد ماه سال امسال در معرض عموم قرار گیرد.
اگر بخواهیم به تحلیل سایر موتورهای جست‌و‌جو بپردازیم، براساس نتایج تحقیقات به عمل آمده که چندی پیش از سوی مجمع فعالان فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال انقلاب اسلامی منتشر شده کل سود موتور جستجوی گوگل در سال ۲۰۱۱ حدود ۳۶ میلیارد دلار بوده که سود این موتور جستجو از کاربران ایرانی در سال گذشته، ۴۴۳ میلیارد تومان – البته با قیمت دلار ۱۶۰۰ تومانی – تخمین زده شده است.
براین اساس هر ایرانی روزانه به طور میانگین ۵ بار در گوگل جستجو می‌کند و میانگین سالیانه تعداد دفعات جستجو در گوگل توسط کاربران ایرانی یکهزار و ۸۲۵ بار اعلام شده است.
در این بررسی‌ها مشخص شده که ۴۰ درصد کلیک کاربران ایرانی روی لینکهای تبلیغاتی ظاهر شده در نتایج جستجو است و ۷. ۳ بار تعداد دفعاتی است که کاربران ایرانی در سال بر روی لینکهای تبلیغاتی کلیک می‌کنند. براین اساس میانگین درآمد گوگل به ازای هر کلیک بر لینکهای تبلیغاتی ۱. ۰۴ دلار و میانگین درآمد سالیانه گوگل از هر کاربر ۷. ۳ دلار است و در مجموع این موتور جستجو از کاربران ایرانی طی یک سال۲۷۷ میلیون دلار درآمد کسب کرده است.
در بهمن ماه سال قبل در راستای ارتقای خدمات موتور جستجوی بومی پارسی جو، سرویس جستجوی تصویر با پوشش ده میلیون تصویر به این موتور جستجو اصافه شد.
با استفاده از امکان اصلاح خطایاب فارسی در صورت تشخیص اشتباهات نگارشی در پرس و جو، پارسی جو نزدیک‌ترین عبارت را به کاربران پیشنهاد خواهد داد؛ درهمین حال اضافه شدن امکان افزودن سایت به پارسی جو از دیگر تغییرات توسعه‌ای این موتور جستجو است که کاربران برای افزودن وبگاه جدید به پارسی جو تنها کافی است تا آدرس صفحه اصلی آن را در قسمت افزودن وبگاه وارد کنند و وبگاه مورد نظر در کمتر از یک روز به موتور جستجو اضافه خواهد شد.
در مصاحبهٔ اخیر دکتر علیرضا یاری با مهر در تشریح طرح‌های کلان مرکز ملی فضای مجازی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، به محدودیت‌های ورود تجهیزات و تکنولوژی فناوری اطلاعات به کشور اشاره کرد و گفت: تحریم فرصتی است که بتوانیم روی این صنعت سرمایه گذاری کرده و از آن حمایت کنیم؛ برای مثال در زمینه تولید داخل ۲۰ سال گذشته مرکز تحقیقات مخابرات به سمت تولید تکنولوژی سوئیچ و رو‌تر که تکنولوژی به روز دنیا بود حرکت کرد که اگر این تولید ملی هدایت می‌شد امروز شاهد کارخانه‌هایی در حد «سیسکو» در کشور بودیم.
سرپرست پژوهشکده فناوری اطلاعات پژوهشگاه فضای مجازی شاخص‌ترین پروژه این مرکز را طی چند سال اخیر پروژه سیستم عامل بومی «زمین» عنوان کرد و اظهار داشت: این پروژه سعی کرده سرور‌ها را که نیاز مبرمی به سیستم عامل امن دارند هدف قرار دهد؛ البته در سالهای گذشته روی نسخه دسکتاپ این سیستم عامل تمرکز شده بود اما آنطور که باید مورد اسقبال قرار نگرفت؛ براین اساس نسخه سرور به جهت آنکه سرویس‌هایمان روی آن است از بعد امنیتی و بومی اهمیت بسیاری پیدا می‌کند.
یاری از بومی سازی نسخه سرور سیستم عامل «زمین» خبر داد و گفت: هم اکنون این سیستم عامل قابل نصب است و پایلوت آن نیز اجرا شده و استفاده می‌شود.
وی همچنین با اشاره به پروژه موتور جستجوی بومی «پارسی جو» که با همکاری دانشگاه یزد طراحی شده گفت: این پروژه تاکنون با پشتوانه بخش خصوصی فعالیت داشته اما مرکز ملی فضای مجازی قصد دارد برای ادامه کار این پروژه، از آن حمایت کرده تا موتور جستجوی بومی حالت تجاری به خود گرفته و رقیب گوگل در ایران شود؛ این موتور جستجو بخش ترجمه نیز دارد که می‌تواند متن فارسی را به انگلیسی و انگلیسی را به فارسی ترجمه کند.
سرپرست پژوهشکده فناوری اطلاعات پژوهشگاه فضای مجازی با اشاره به مکانیزم‌های تشویقی برای اجرای پروژه‌هایی همچون سیستم عامل زمین و موتور جستجوی بومی گفت: قصدمان این است که شرکتهایی را برای پشتیبانی از سیستم عامل زمین شکل دهیم؛ چرا که اگر این شرکت‌ها انگیزه تجاری داشته باشند سعی می‌کنند سیستم عامل زمین را بفروشند و از آن پشتیبانی کنند.
وی با بیان اینکه هم اکنون اکثر سرورهای سیستم عامل یا لینوکس هستند و یا ویندوز که هیچکدام پشتیبانی کننده مجاز در ایران ندارند افزود: این به این معنی است که لایسنس‌ها هیچکدام به شکل معتبر نبوده و از طریق واسطه اخذ می‌شود؛ با این وجود چنانچه از سیستم عامل زمین حمایت کنیم تا رسما توسعه پیدا کند فرصت خوبی خواهد بود تا بازار سیستم عامل را در اختیار بگیرد.
یاری ادامه داد: در زمینه موتور جستجو نیز وضع به همین منوال است چرا که برای مثال اگر گوگل در ایران دفتر داشت رقابت با آن سخت می‌شد چراکه می‌توانست بازارش را سریع توسعه داده و با کاربران ایرانی ارتباط برقرار و شرکتهای ایرانی را جذب کند اما در حال حاضر «پارسی جو» با سازمان‌ها ارتباط پیدا کرده و می‌تواند بازار جستجوی خود را حداقل در ایران بالا ببرد.
وی با اشاره به ایجاد موتورهای جستجوی بومی در دیگر کشور‌ها نیز گفت: برای مثال موتور جستجوی «بایدو» در چین حدود ۴۰ درصد بازار را از گوگل گرفته که این درصد بسیار بالایی است؛ ما نیز باید یک چنین هدفی را بگذاریم که لازمه آن سرمایه گذاری است.
یاری با بیان اینکه تاکنون در کشور ما هیچ موتور جستجوی بومی موفق نشده است، افزود: به این دلیل که نیاز به پهنای باند زیادی برای دانلود اطلاعات از وب وجود دارد و این موضوع مستلزم هزینه بسیاری برای شرکتهای داخلی است که تمایلی ندارند با این هزینه‌ها حداقل تا ۴ سال نیز بدون درآمد سرویس موتور جستجو ارائه دهند؛ براین اساس تا یک حد کمی رشد می‌کنند و پس از آن متوقف می‌شوند.
وی تصریح کرد: ما قصد داریم در راستای حمایت از بخش خصوصی، این امکان را فراهم آوریم تا «پارسی جو» از پهنای باندی که در دیتاسن‌تر مرکز ملی فضای مجازی وجود دارد استفاده کند و در قبال خرید سرویس به مرکز اجاره دهد؛ به این ترتیب هزینه آن جبران شده و در عرض حداکثر دو سال با زیرساخت قوی فعال خواهد شد.
سرپرست پژوهشکده فناوری اطلاعات پژوهشگاه فضای مجازی تصریح کرد: اگر در پروژه موتور جستجوی فارسی، سرمایه گذاری واقعی صورت بگیرد پارسی جو نیز مانند یاندکس و بایدو رشد می‌کند و می‌تواند سهم بازار گوگل در ایران را بگیرد.
علاوه بر موتور جست‌و‌جو گر پارسی جو، موتورهای جست‌و‌جوگر دیگری نیز مشغول به فعالیت هستند. برای مثال: جستجوگر سلام (جستجوگری است که در آن از هوش مصنوعی و همچنین الگوریتم‌های دقیق ریاضی استفاده شده است. این امکانات به کلی باعث شده است که این موتور دارای سرعتی بسیار بالا و همچنین قدرت پردازشی بی‌نظیر باشد.)، موتور جستجوی تارجو (در این موتور شما قادر خواهید بود به دو زبان فارسی و عربی به جستجو بپردازید و همچنین می‌توانید جستجوی خود را در بخش دانشنامه نیز ثبت کنید تا مطالب علمی مربوط به کلمه ورودی برای شما نشان داده شود.)، جستجوگر جاماسپ (یکی از امکانت بسیار خوب این سایت سیستم نقشه آن است که در میان جستجوگرهای ایرانی می‌تواند گفت که منحصر به فرد است. در این نقشه تا الان نزدیک به ۱۰۳۰ شهر مختلف و همچنین ۵۳۰۰ روستا به طور کامل پوشش داده شده‌اند. این نقشه همچنین راه‌های ارتباطی را بسیار دقیق نشان داده است و حتی نزدیک به نیمی از جاده‌های فرعی را نیز در دل خودش جای داده است.)، موتور جستجوی جسجو، جستجوگر پارسیک (این سایت به شما اجازه می‌دهد تا در میان مقالات علمی، تصاویر و همچنین صفحات وب به جستجو بپردازید. یکی از نکات بسیار خوب در مورد این جستجوگر سامانه اخبار آن است که به طور کلی خبرهای مهم واقع در خبرگزاری‌ها را در اختیار کاربران قرا می‌دهد.)، موتور جستجوی دیتایاب و….
در زیر برخی از موتورهای جستجوی فارسی در کشور به همراه رتبه آلکسای آن‌ها آمده است که می‌تواند گاهی اوقات مورد استفاده باشند.
خیلی مفید بود، مرسی