تریبون مستضعفین- احمد منصوری
در پی بالا گرفتن لفاظی‌های مقامات امریكایی در مورد حمله به سوریه، وزیرخارجه روسیه طرحی را ارائه كرد كه بر اساس آن تسلیحات شیمیایی سوریه تحت نظارت بین المللی قرار گیرد. این طرح بلافاصله ازسوی مقامات امریكایی و انگلیسی مورد موافقت قرار گرفت. درمرحله بعد ولید معلم وزیرخارجه سوریه درجریان یك كنفرانس مطبوعاتی درمسكو از این طرح استقبال كرد. تركیه و اسرائیل واكنش‌های منفی نسبت به این طرح داشتند و مقامات سعودی هنوز دراین باره اظهارنظری نكرده اند. اما آیا این طرح واقعا درجهت منافع سوریه است؟
نگاهی به وضعیت امریكا درموضوع حمله به سوریه روشن می‌كند كه سیاست خارجی این كشور بدنبال تعیین خط قرمز استفاده از سلاح شیمیایی توسط دمشق با مشكلات جدی مواجه شده است. بكارگیری سلاح شیمیایی درحومه دمشق از سوی حامیان حمله به سوریه به مثابه عبور از این خط قرمز تعبیر شد و امریكا را درشرایطی قرارداد كه خود را ناچار از حمله به سوریهمی دید. تبعات عدم حمله و بی توجهی به عبور از خط قرمز خود ساخته برای واشنگتن و شخص اوباما بسیار سنگین می‌‌نمود.
اگر چه اوباما جهت حفظ اعتبار خود ناچار از حمله به دمشق بنظر می‌رسد اما حمله نظامی به سوریه نیز بنا به دلایل متعدد امریكا را شرایط سخت تری قرار میدهد. از نگاه طرفداران حمله نظامی به سوریه، امریكا باید مدتی قبل به سوریه حمله می‌كرد و تاخیر در این امر نتایج منفی متعددی داشته است از یك سو هر چه جنگ در سوریه طولانی‌تر شود بی‌ثباتی در منطقه‌ای كه گاز و نفت جهان را تامین می‌كند گسترش می‌یابد. از سوی دیگر اگر امریكا به خط قرمز خود درمورد سوریه بی اعتنا باشد ایران نتیجه می‌گیرد كه واشنگتن در ترسیم خط قرمز برای برنامه هسته ای نیز جدی نیست. بعلاوه عدم اقدام نظامی، اعتبار اوباما در خاورمیانه و جهان را با چالش جدی مواجه می‌كند.
از نظر این طرفداران حمله، بحران سوریه همچنین موجب تقویت نقش ایران و حزب الله در منطقه شده و قدرت گیری حزب الله در لبنان در شرف تجزیه را موجب گردیده است. اردن و تركیه دو متحد امریكا در منطقه با مشكلات جدی مواجه هستند و رهبران عراق بدلیل احساس خطر از ناحیه گروه‌های تكفیری و عدم توانایی امریكا در اقدام موثر به سوی وابستگی بیشتر به ایران سوق داده می‌شوند. اگر اسد پیروز شود یا حداقل بتواند در برابر فشارها مقاومت كند ایران نفوذ جدید چشمگیری در عراق ، سوریه و لبنان پیدا می‌كند و رقبای منطقه ای از صحنه خارج خواهند شد.
بعقیده این گروه عدم اقدام نظامی بموقع امریكا به اسد اجازه داد انگیزه و وجهه شورشیان را تغییر دهد. به حزب الله اجازه داد به یك جناح عمده در میدان مبارزه تبدیل شود. به ایران فرصت داد به منبع عمده تسلیحات، پول و نیروهای آموزشی بدل شود. لبنان را متحد اسد ساخت. در تركیه مشكلات زیادی ایجاد كرد. عراق را میان سوریه و ایران گرفتار كرد. كار را برای متحدین عرب امریكا در یكپارچه ساختن شورشیان سخت تر كرد و درنهایت تئوری‌های توطئه علیه امریكا را در میان سوریان میانه رو تقویت كرد.
از این رو این گروه معتقدند عدم اقدام امریكا در این مرحله ممكن است این كشور را مجبور كند در آینده هزینه سنگین‌تر و تحت شرایط وخیم‌تری را متحمل شود.
اما از سوی دیگر مخالفین حمله نیز دلایل مستدل و غیرقابل خدشه‌ای را مطرح می‌سازند. بعقیده آنان هر گونه حمله هوایی باعث ایجاد تلفات در میان غیرنظامیان می‌شود كه عكس العمل افكار عمومی امریكا و اروپا را به همراه دارد و هزینه‌های امریكا را افزایش میدهد. ایران ، روسیه، چین و حزب الله نسبت به حمله نظامی عكس العمل نشان خواهند داد و ابعاد این عكس العمل و چگونگی مقابله با آن برای واشنگتن نامعلوم است.
بعلاوه حمله نظامی بدون كاهش توان نظامی حكومت بشار بی فایده تلقی می‌شود و یك حمله گسترده و موثر نیز تاثیرات انكارناپذیری بر توانایی نیروهای درگیر در منازعات سوریه می گذارد و به احتمال قوی منجر به تفوق مخالفین می شود. این درحالی است كه پیروزی هر یك از طرفین درگیر به ضرر امریكاست. ازیكسو همانطور كه پیروزی اسد موجب تقویت محور مقاومت، تقویت ایران و نابودی اعتبار امریكا در منطقه می‌شود پیروزی گروه‌های تكفیری و القاعده نیز امریكا را با چالش‌های جدی تری مواجه می‌سازد. از این رو بسیاری از تحلیلگران امریكایی معتقدند تنها یك بن بست طولانی مدت در عراق و ادامه جنگ داخلی منافع امریكا را به بهترین شكل تامین خواهد كرد. در نتیجه این جنگ 4 دشمن امریكا در منازعات درگیر شده‌اند. ایران ، حزب الله، اسد و القاعده و ادامه این وضعیت به نفع امریكاست.
از نگاه مخالفان جنگ، امریكا برای حفظ منافع خود تنها باید در زمانی كه نیروهای اسد بر شورشیان برتری پیدا می‌كنند نسبت به ارسال سلاح برای مخالفین اقدام كند تا توازن میان طرفهای درگیر حفظ شود. سیاستی كه تابحال توسط تركیه و عربستان به اجرا درآمده است.
همچنین حمله نظامی به سوریه موجب تضعیف دولت جدید در تهران می‌شود. چرا كه امریكا متحد اصلی ایران را بمباران می‌كند و با این كار تندروها در تهران تقویت می‌شوند و موقعیت آقای روحانی برای انجام مانور‌های داخلی و خارجی با هدف دستیابی به توافق در موضوع هسته ای تضعیف می‌شود. از این رو حمله به سوریه احتمال توافق با تهران درمورد موضوع هسته ای را كاهش میدهد. در حالیكه حل موضوع هسته ای ایران اولویت اول امریكا در منطقه است.
این گروه درعین حال معتقدند حمله به سوریه موجب تلاش مضاعف ایران برای دستیابی به سلاح هسته ای می‌شود و امریكا باید خود را برای موضوع اصلی تغییر دهنده بازی در منطقه یعنی ایران آماده نگه دارد. بنابر این بهتر است در باتلاق سوریه گرفتار نشود و با روس‌ها نیز درمورد سوریه درگیر نشود چون ممكن است در آینده درموضوع هسته ای ایران نیازمند فشار روس‌ها بر ایران باشد.
این گروه اذعان می‌كنند كه یكی از مهمترین تهدیدات انجام حمله نظامی اینست كه درمرحله اول موفق نباشد و امریكا مجبور به ادامه حملات و افزایش سطح مداخله گردد. در این حالت حمله اولیه به یك جنگ نیابتی با ایران تبدیل خواهد شد كه موجب تضعیف امریكا می‌شود چون ایران در این زمینه دارای تجربیات و ابزار‌های گوناگونی است و بهتر از دیگران بازی می‌كند.
بعلاوه نگاهی به تركیب كسانی كه برای حمله به سوریه فشار می‌‌آورند نشان میدهد كه این‌ها همان كسانی هستند كه درصدد از بین بردن چشم انداز توافق با ایران هستند و قصد دارند مانع از موفقیت دولت اوباما دراین زمینه شوند. بعبارت دیگر هدف اصلی آن‌ها به بن بست كشاندن توافق با تهران است و نه نگرانی از كاربرد سلاح شیمیایی.
مجموع نشانه‌های فوق عمق و ابعاد پیامدهای منفی انجام عملیات نظامی علیه سوریه را به نمایش می‌گذارد . بنابراین همانطور كه مشاهده می‌شود اوباما بطور جدی در مخمصه ای خود ساخته گرفتار آمده و شاید به همین دلیل تصمیم گیری را به مجالس كشور سپرد.
بعلاوه آخرین نظرسنجی صورت گرفته توسط واشنگتن پست نیز حاكی از آن است كه تنها ظرف یك هفته گذشته مخالفت با حمله نظامی در میان مردم امریكا 5 درصد افزایش یافته و به 64 درصد مخالف در برابر 30 درصد موافق رسیده است. این نشان میدهد كه افكار عمومی امریكا به هیچ وجه آمادگی یك درگیری نظامی را ندارد و اوباما از این جهت نیز با مانع جدی روبروست.
عكس العمل شتابزده و هیجان آمیز اوباما در استقبال از طرح روسیه عمق وخامت شرایطی را نشان میدهد كه اوبامای محصور در میان تبعات منفی گسترده حمله نظامی و از بین رفتن اعتبار خود با آن روبروست. رئیس جمهور امریكا با خوشحالی اعلام كرده طرح حمله به سوریه را متوقف كرده و در انتظار نتیجه طرح روسیه خواهد ماند. سنای امریكا نیز بحث در مورد حمله را متوقف كرده است. ظاهرا مسكو این بار در حساسترین شرایط (در آستانه رای كنگره به موضوع حمله نظامی) با ارائه طرحی موفق شد تمام امتیازات را به نفع خود مصادره كند و ضمن ثبت یك پیروزی ارزشمند در كارنامه سیاست خارجی روسیه، اوباما را از بن بستی واقعی رها سازد، رویه ای در حل و فصل بحرانهای جهانی ایجاد كند، بهبود نسبی در روابط با امریكا پدید آورد، ثمره مقاومت حكومت اسد و دیپلماسی موفق ایران را بچیند و در تعاملی محدود و دوجانبه سرنوشت بحران را رقم زند.
طرح روسیه درصورت اجرای كامل می‌تواند تبعات منفی منطقه ای و بین المللی به همراه داشته باشد و از این رو نیازمند بررسی دقیق تر است.
Sorry. No data so far.