فارس – حدود دو سال پيش گزارشي درباره نحوه نگهداري از عكس‌هاي انقلاب و دفاع مقدس در آرشيو رسانه‌هاي آن زمان از جمله كيهان و اطلاعات در گفت وگو با عباس ميرهاشمي كه رياست انجمن عكاسان انقلاب و دفاع مقدس را بر عهده داشت منتشر كرديم. ميرهاشمي در اين گزارش از بي‌توجهي رسانه‌ها نسبت به گنجينه‌اي از عكس‌هاي انقلاب و دفاع مقدس كه در اختيار دارند سخن گفته بود و اين كه انجمن عكاسان انقلاب و دفاع مقدس اين آمادگي را دارد كه آرشيوهاي عكس اين رسانه‌ها را ساماندهي كند تا اين اسناد تاريخي براي استفاده آيندگان باقي بماند.
اما اكنون بعد از گذشت تقريباً دو سال از اين صحبت‌ها وقتي كه به سراغ ميرهاشمي رفتيم او اگر چه از برخي فعاليت‌هاي خوب در اين زمينه خبر داد اما باز هم از وضعيت نابسامان آرشيوهاي عكس انقلاب و دفاع مقدس اين رسانه‌ها گلايه كرد و بازهم گفت كه اين رسانه‌ها تنها براي استفاده خودشان عكس‌هاي تاريخي انقلاب و دفاع مقدسي را كه در اختيار دارند با كيفيت و دي پي آي پايين فقط اسكن كرده‌اند و هيچ اطلاعات دقيقي درباره اين عكس‌ها وجود ندارد.
وقتي از ميرهاشمي درباره وضعيت امروز عكس‌هاي انقلاب و دفاع مقدس در رسانه‌ها مي‌پرسيم دلخور مي‌شود از اين كه چرا گاهي آن هم به صورت مناسبتي به اين موضوع مي‌پردازيم و دغدغه هميشگي ما رسانه‌ها و ديگر مسئولين اين نيست كه اين اسناد تاريخي حفظ شوند و براي آيندگان به يادگار بماند.
سيدعباس ميرهاشمي حدود دو سال پيش از تلاش انجمن براي اسكن كردن و جمع‌آوري اطلاعات عكس‌هاي انقلاب و دفاع مقدس خبر داده بود امروز درباره سرانجام اين اقدام انجمن توضيح مي‌دهد: از زماني كه انجمن عكاسان انقلاب و دفاع مقدس تأسيس شد و فعاليت جدي آن شروع شد ابتدا بحث اعتمادسازي براي عكاسان انقلاب و دفاع مقدس مطرح بود و به اين منظور گام‌هايي را مشخص كرديم و مدت زماني را براي رسيدن به اهداف خود در نظر گرفتيم، اولين كار ما شناسايي آرشيوهاي عكس انقلاب و دفاع مقدس بود و افرادي كه اين آثار را در اختيار دارند، در گام بعدي ساماندهي آثار انقلاب و دفاع مقدس مورد نظر ما بود كه به همراه دوستانمان در انجمن بعد از جمع آوري آثار، فايل آنها را به فايلي استاندارد تبديل كرديم چون اين عكس‌ها كه با مواد شيميايي سروكار داشتند، در اثر مرور زمان دچار بي‌رنگي و تغيير رنگ مي‌شوند كه براي اصلاح آنها و استاندارد كردن فايل آنها بايد اقداماتي انجام مي‌شد.
تغيير فايل‌ها، كدگذاري آنها و برگرداندن آنها به فايل اصلي يكي از اين كارهايي بود كه در اين مدت انجام داديم و اين كارها بسيار زمان‌بر بود چون در چند دهه اخير عكاسان ما نگاتيوها را از فايل اصل خود خارج كردند و بعد از بازگرداندن به محل اصلي خود بازنگرداندند كه اين باعث نابساماني‌هايي در آرشيو شده بود. به اين ترتيب بعد از آن كه عكس‌ها يكي يكي اسكن شد، مورد كارشناسي دقيق قرار گرفت و كارشناسان آنها را به لحاظ كيفي درجه‌بندي كردند و آثاري كه درجه كيفي خوبي داشتند با دي.پي. آي بالا اسكن كردند تا ماندگاري بيشتري داشته باشد.
ميرهاشمي تأكيد مي كند كه اين عكس‌هاي اسكن شده در بانك اطلاعات قرار مي‌گيرد و همه مي‌توانند به آنها دسترسي داشته باشند اما قابليت كپي ندارد و براي استفاده از اصل عكس بايد حضوري مراجعه كرد و با اجازه صاحب اثر مي‌توان آن را در اختيار متقاضي قرار داد.
ميرهاشمي،راه‌اندازي مجموعه تحقيق و پژوهش را به عنوان گام بعدي معرفي مي‌كند و ادامه مي‌دهد: در مجموعه تحقيق و پژوهش با حدود 60 درصد از عكاسان دوران انقلاب و دفاع مقدس صحبت شد و اطلاعات آنها درباره عكس‌ها و خاطراتي كه از انقلاب و دفاع مقدس داشتند استخراج شد، گاهي اين صحبت‌ها حداقل 5 ساعت و حداكثر حدود 4 روز به طول مي‌انجاميد.
ميرهاشمي از اسكن شدن همه عكس‌هاي موجود در انجمن خبر مي‌دهد و مي‌گويد:
تاكنون همه عكس‌هاي موجود در انجمن را اسكن كرده‌ايم ولي هدف ما بسيار بزر گ است، شايد امكان دسترسي به اين هدف ناممكن باشد اما دوست داريم همه عكس‌هاي دفاع مقدس ماندگار شود. ما براي اسكن كردن همه نگاتيوها بضاعت مالي نداريم و زمان هم به سرعت در حال سپري شدن است، ما دوست داريم در اين زمينه جريان سازي شودو همه نهادها و رسانه‌هايي كه چنين عكس‌هايي را دارند براي ساماندهي كردن آن اقدام كنند. البته اتفاقات خوبي در اين زمينه افتاده است و صدا و سيما اقداماتي براي اسكن آثارش كرده است، همين‌طور تلاش ما و رفت و آمدهاي ما به خبرگزاري ايرنا به همين منظور تاثيرگذار بوده است. اما هنوز نهادها و سازمان‌هاي مختلف بسياري هستند كه قصد دارند كاري در اين زمينه انجام دهند ولي هنوز كاري نكرده‌اند.
وي درباره عكس‌هايي كه از انقلاب و دفاع مقدس در اختيار رسانه‌هاي آن زمان است توضيح مي‌دهد: خبرگزاري ايرنا با چندين بار مشاوره و بحث و گفت وگو سرانجام موافقت كرد كه نگاتيوها را به بخش خصوصي منتقل كند و براي استاندارد كردن وضعيت نگهداري اين عكس‌ها نيز تلاش مي‌كند اما در روزنامه‌هايي چون جمهوري اسلامي، كيهان و اطلاعات كه بخش بزرگي از عكس‌هاي انقلاب و دفاع مقدس را در اختيار دارند هنوز هيچ اتفاق خاصي را شاهد نيستيم وتا آن جا كه اطلاع دارم،عكس‌ها را تنها براي استفاده خودشان در روزنامه اسكن كرده‌اند كه تصور مي‌كنم روزنامه كيهان همين كار را هم نكرده است.
او همچنين با بيان اين كه نهادهايي هستند كه عكس‌هايي از دفاع مقدس را در اختيار دارند ولي كسي از آن اطلاع ندارد مي‌گويد: نهادهايي هستند كه بخش زيادي از اين اسناد تصويري را دارند اما كسي از آن اطلاع ندارد و انتظاري هم از آنها ندارند، مثل جهاد سازندگي كه در دوران دفاع مقدس فعاليت‌هاي بسيار زيادي داشت و اسنادي تصويري بسياري از اين فعاليت‌ها نيز در اختيار دارد كه به شكل درستي نگهداري نمي‌شود اما امروز جهاد سازندگي تبديل به جهاد كشاورزي شده است و كسي براي استفاده از اين عكس‌ها سراغ آنها نمي‌رود بنابراين براي ماندگار كردن اين عكس‌ها و نگهداري استاندارد آنها بايد فكري كرد تا از بين نرود.
ميرهاشمي كه به تازگي به همراه ديگر دوستانش، كتاب عكس «شهدا» را بالغ بر 270 عكس از 105 عكاس گردآوري كرده و با حضور مسئولين بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس رونمايي كرده است درباره اين كتاب مي‌گويد:
ستاد تبليغات جبهه و جنگ از سال 1361 تا 1368 شش جلد كتاب عكس با عنوان كلي كتاب‌هاي جنگ تحميلي منتشر كرد و پس از آن انتشار اين كتاب‌ها متوقف شد. من و دوستانم در انجمن عكاسان انقلاب و دفاع مقدس تصميم گرفتيم انتشار اين كتاب‌ها را به شكل موضوعي ادامه دهيم و به اين منظورسال 1385 جلد هفتم اين مجموعه را بعد از 17 سال با عنوان «زن در دفاع مقدس» منتشر كرديم و جلد هشتم آن نيز با عنوان «خرمشهر» در سال 1387 منتشر شد و امسال نيز كتاب عكس «شهدا» را رونمايي كرديم كه نهمين جلد از سري مجموعه كتاب‌هاي عكس جنگ تحميلي است.
وي همچنين به عكس‌هايي كه از دوران دفاع مقدس در استان‌هاي مختلف كشور وجود دارد اشاره مي‌كند و مي‌گويد:
بسياري از عكس‌هاي دوران دفاع مقدس در استان‌هاي مختلف كشور وجود دارد كه تصميم گرفتيم اين عكس‌ها را در قالب كتاب‌هاي استاني در يك كتاب جمع‌آوري كنيم، تاكنون كتاب عكس جنگ تحميلي استان اصفهان با عنوان «خروش لاجوردي» منتشر شده است و كتاب عكس‌هاي جنگ تحميلي استان همدان را نيز با عنوان «همدان در دفاع مقدس» به زودي رونمايي خواهيم كرد.
وي با بيان اين كه بسياري از عكس‌هاي دوران دفاع مقدس در استان‌ها پراكنده است گفت: بعد از آن كه كتاب عكس جنگ تحميلي در استان اصفهان و همدان منتشر شد، بسياري تصور نمي‌كردند كه اين دو استان اين تعداد عكس درباره جنگ تحميلي داشته باشد و اين اقدام باعث شد كه عكس‌هاي عكاسان استاني در زمينه دفاع مقدس همه در يك كتاب گردآوري و منتشر شود و البته اين واقعيتي است كه در تمام استان‌هاي ما عكس‌هاي بسياري با موضوع انقلاب و دفاع مقدس وجود دارد.
وي درباره نحوه گردآوري اين عكس‌ها توضيح مي‌دهد: ما به سراغ سه نوع از عكاسان رفتيم. اول عكاسان خبري كه به صورت آزاد يا وابسته به خبرگزاري‌ها و رسانه‌ها در دوران دفاع مقدس عكاسي كردند كه البته تعدادشان زياد نيست ولي عكس‌هايي با كيفيت بسيار خوب گرفته‌اند.
دوم عكاساني كه بر اساس نياز سازمان خود در زمان جنگ عكاسي كردند و آثارشان بر اساس تجربه رفته رفته به صورت حرفه‌اي درآمد.
سوم عكاساني كه به صورت آماتور و با استفاده از دوربين‌هاي خانگي عكاسي كردند و گاهي لحظات بسيار زيبايي را به تصوير كشيده‌اند كه اين عكس‌ها در مقايسه با دو بخش ديگرتعدادشان بسيار زياد است ولي كيفيت لازم را ندارند.
وي با بيان اين كه يافتن و ساماندهي اين عكس‌ها زمان بسيار زياد و هزينه بالايي را مي‌طلبد بر ضرورت توجهي ملي به اين موضوع تأكيد مي‌كند و مي‌افزايد: براي آن كه بتوانيم عكس‌هاي قابل قبول و با كيفيت را در ميان خانواده‌ها جست وجو كنيم و براي ماندگاري آنها تلاش كنيم، از سوي انجمن عكاسان انقلاب ودفاع مقدس با هرجايي كه امكان دسترسي داشتيم صحبت كرده‌ايم.
ميرهاشمي در بخش ديگري از سخنانش گفت: هر روز اطلاعات ما تغيير مي‌كند، زماني كه ما تصميم به انجام اين كار گرفتيم تصوراتي داشتيم وزماني كه كار را شروع كرديم متوجه شديم كه تصورات اوليه ما اصلاً درست نبوده است، ما تصور مي‌كرديم حدود دو ميليون نگاتيو از دفاع مقدس داشته باشيم كه درمدت زمان مشخصي مي‌توانيم كار را تمام كنيم اما بعد متوجه شديم كه آمار بسيار بالاتر از اين‌هاست.
وي تصريح مي‌كند: به هر حال كار روي زمين مانده در زمينه عكس‌هاي دفاع مقدس و انقلاب بسيار زياد است و تا همين الان هم بسياري از عكس‌ها و اسناد تصويري انقلاب به دليل بي‌توجهي‌هاي بسياري از ارگان‌ها و نهادهاي مختلف از بين رفته است ولي با اين حال در انجمن چيزي بيش از يك ميليون فريم عكس ساماندهي شده است، اين عكس‌ها براي استفاده همه اسكن اوليه شده است، اما براي استفاده از اصل عكس و چاپ آن بايد از صاحب اثر اجازه گرفته شود.
ميرهاشمي از طراحي سايت انجمن عكاسان انقلاب و دفاع مقدس هم خبر مي‌دهد و مي‌گويد: اين سايت به زودي مورد بهره‌برداري قرار خواهد گرفت و امكان استفاده از اين عكس‌ها براي همه ميسر خواهد شد.
او با اشاره به ضرورت گردآوري اطلاعات دقيق هر عكس مي‌گويد: انجمن تلاش مي‌كند كه علاوه بر باكتري‌زدايي از عكس‌هاي دفاع مقدس،اطلاعات دقيق زمان و مكان عكس و عكاس آن را به همراه شرح عكس دقيق كنار هر عكس داشته باشد و به اين منظور نيز تلاش بسيار زيادي تاكنون صورت گرفته است چرا كه حدود سه دهه از جنگ گذشته است و بسياري از اين اطلاعات به دليل فراموشي ناقص مي‌ماند، بسياري مناطق دوران جنگ شبيه به هم است و شناسايي دقيق محل آن كار ساده‌اي نيست و حتي عكاس آن هم ديگر آن منطقه را به درستي به خاطر نمي‌آورد اما تا دير نشده است بايد اين اطلاعات دقيق گردآوري و ساماندهي شود.
او تأكيد مي‌كند: هر چه بيشتر زمان بگذرد، اسناد تصويري انقلاب و دفاع مقدس دچار ضرر و زيان بيشتري خواهند شد. به طور مثال اگر آثار «ابوطالب امام» يا «بهمن جلالي» را از دوران انقلاب و دفاع مقدس بخواهيم با اطلاعات دقيق ساماندهي كنيم، زحمتي كه بايد براي آن بكشيم، بسيار بيشتر از يك سال پيش است كه آنها در قيد حيات بودند و مي‌توانستند خودشان به ما كمك كنند.
ميرهاشمي اضافه مي‌كند: من عكس‌هاي آرشيوي آقاي جلالي را نديده‌ام اما كنتاكت‌هايي كه در اختيار ما گذاشته بود بسيار مرتب بود و اغلب آثار ابوطالب امام هم در انجمن نگهداري مي‌شود.
او با اين حال از همه صاحبان آثار انقلاب و دفاع مقدس مي‌خواهد كه براي ماندگاري اين آثار تعجيل كنند چرا كه زمان مي‌گذرد و اين آثار زماني ارزش دارند كه سالم باشند.
اين عكاس با سابقه دوران دفاع مقدس در بخش پاياني صحبت‌هايش تأكيد مي‌كند: من سياسي نيستم و سياست را هم بلد نيستم اما مي‌دانم كه بايد براي حفظ اسناد تصويري بخشي از تاريخ اين كشور تلاش كرد و ناديده گرفتن آنها ظلم بزرگي است.
در ادامه تهيه اين گزارش سراغ مسئول واحد عكس روزنامه اطلاعات را گرفتيم كه او ما را به مسئول واحد آرشيو اين روزنامه معرفي كرد و بعد از مدتي معطلي موفق نشديم با مسئول اين واحد گفت وگو كنيم اما يكي از مسئولان واحد آرشيو اين روزنامه درباره وضعيت آرشيو اين روزنامه چنين مي‌گويد: همه عكس‌هايي كه از انقلاب و دفاع مقدس در اختيار داريم اسكن شده است و اگر كسي به آرشيو روزنامه مراجعه كند، مي‌تواند از اين عكس‌ها بازديد كند و اگر خواست عكس‌ها را به او مي‌فروشيم.
عسگري با بيان اين كه آرشيو كيهان به روز نيست مي‌گويد: براي يافتن عكس خاصي از دوران دفاع مقدس بايد زمان بسيار زيادي را صرف كرد كه با توجه به سرعت دنياي امروز، جست‌وجو و صرف وقت بسيار براي يافتن يك عكس اصلاً مقرون به صرفه نيست چرا كه امروز ديگر داشته‌ها مهم نيستند بلكه خدمات‌رساني مهم است كه ممكن است با صرف وقت براي يافتن يك عكس، چيزهاي ديگري را از دست بدهيم.
عسگري معتقد است كه برخي از عكس‌هاي موجود در روزنامه كيهان منحصر به فرد است و مي‌افزايد: متأسفانه بسياري از مراجعان براي اين عكس‌ها، بعد از انقلاب با نامه‌هاي دولتي آمدند و عكس‌هاي را گرفتند و ديگر پس نياوردند، چون مديريت چنداني روي عكس‌ها وجود نداشت.
اسناد و تصاوير تاريخ انقلاب ما را آژانس‌هاي خبري خارجي خيلي بهتر از ما جمع‌آوري و نگهداري مي‌كنند
عسگري در بخش ديگري از سخنانش خبر از اتفاق وحشتناكي مي‌دهد و مي‌گويد: اتفاق وحشتناكي كه در حال وقوع است اين است كه اسناد و تصاوير تاريخ انقلاب ما را آژانس‌هاي خبري خارجي خيلي بهتر از ما جمع‌آوري و نگهداري مي‌كنند و با از بين رفتن نسل اول انقلاب كه اكنون به مرز پيري رسيده‌اند، آژانس‌هاي خبري خارجي از اين عكس‌ها آن طور كه مي‌خواهند استفاده خواهند كرد و تاريخ انقلاب وجنگ ما را آن طور كه مي‌خواهند جلوه مي‌دهند.
او به عكس‌هاي انقلاب اشاره مي‌كند و مي‌گويد: عكس‌هاي انقلاب ما مثل جنگ نيست و گاهي اطلاعاتي زير عكس‌ها نوشته مي‌شود كه با واقعيت جور نيست، چون كسي دنبال آن نرفته است و ما هم در انجمن عكاسان انقلاب و دفاع مقدس سعي داريم تا اطلاعات درست و حقيقي را زير هر عكس ثبت كنيم.
او از مسئولان فرهنگي و همه كساني كه دلشان براي تاريخ اين كشور مي‌سوزد مي‌خواهد كه حفاظت از اسناد انقلاب و دفاع مقدس را جدي بگيرند و در قالب پروژه تحقيقاتي بسيار بزرگي همه اين عكس‌ها را با حضور محققان، مورخان،كارشناسان و عكاسان و صاحبان آثار به صورت دقيق وعلمي ساماندهي كنند.
عسگري تأكيد مي‌كند: اين مهم بر عهده يك روزنامه نيست بلكه امري ملي است كه بايد براي حفظ و حراست از اسناد كشور انجام شود.
اكنون كه 30 سال از وقوع جنگ و دفاع مقدس در كشورمان مي‌گذرد، بي‌توجهي نسبت به عكس‌ها و اسناد تصويري دوران دفاع مقدس باعث از بين رفتن و يا آسيب‌ديدگي بخش زيادي از اين اسناد شده است و برخي ديگر از آنها نيز به دلايل مختلفي بدون هيچ اطلاعات دقيقي از جمله نام عكاس، زمان و يا مكان دقيق، تنها با عنوان كلي جنگ ايران وعراق در آرشيوهاي رسانه‌ها و نهادهاي مختلف كشور با شرايط خاص خودشان نگهداري مي‌شوند. در حالي كه با همتي بلند و عزمي راسخ و با مراجعه به كساني كه اطلاعات كافي از اين واقعه در اختيار دارند و هنوز در قيد حيات هستند، مي‌توان بخش زيادي از اين اطلاعات را درباره هر عكس زنده كرد تا بخشي از تاريخ هشت سال دفاع مقدسمان را به روايت اسناد تصويري زنده نگاه داريم و در اختيار نسل‌هاي آينده بگذاريم.
Sorry. No data so far.