آینده بی‌سرانجام نظام سلامت؛ جریان دانشجویی هشدار می دهد

به گزارش تریبون مستضعفین 19 تشکل دانشجویی با انتشار بیانیه در خصوص آینده نظام سلامت در کشور هشدار داد. در قسمتی از این بیانیه آمده است:

حضور مجریان ذی نفع در اجرا نشدن قانون، یکی از مصادیق مهم مشکلات ساختاری حوزه سلامت می باشد. باید متوجه باشیم حضور مدیرانی در سطوح کلان که به اقتضای حرفه اصلی خود با اجرای قانون تضاد منافع دارند باعث جهت دار شدن سیاستگذاری و اجرا، آن هم در نهادی خواهد شد که تامین سلامت «همه ی مردم» در راس وظایف آن قرار دارد. نبود عزم برای اجرای قانون در بین مجریان نیز از دیگر مشکلات امروز نظام سلامت است.

متن کامل این بیانیه بدین شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم

سال هاست که کشور ما از مشکلات عدیده ای در نظام سلامت به ویژه در بخش دولتی رنج می برد. مشکلاتی که به رغم تلاش های قشر زحمت کش پزشکان و تیم های درمانی و همین طور دستیاران و اینترن ها در مراکز آموزشی درمانی همچنان لاینحل باقی مانده است. مشکلات فعلی با روی کار آمدن دولت جدید به یک باره به وجود نیامده است ولی به نظر می رسد که در متولیان این بخش اراده ی جدی نیز برای حل آنها وجود ندارد. شواهدی که جریان دانشجویی را بر آن داشت تا نسبت به انتشار این نامه سرگشاده اقدام کند در ادامه بیان خواهد شد.

1.      لجام گسیختگی و ورود تشکل های صنفی به تعرفه گذاری، ریشه افزایش پرداخت از جیب مردم 

درحالی که متوسط پرداخت از جیب مردم در جهان 18 درصد است در نظام سلامت کشور ما این رقم به مرز بحرانی حدود 70 درصد رسیده است که این امر به ویژه برای اقشار ضعیف جامعه به معنای محرومیت از دسترسی به خدمات پزشکی می باشد و در واقع نموداری است از ناتوانی دولت در عمل به اصل 29 قانون اساسی. یکی از دلایل این امر که متاسفانه در گفتار مسئولین کمتر بدان اشاره می شود، بالا بودن قیمت خدمات درمانی در بخش خصوصی می باشد. ریشه ی این بالا بودن قیمت خدمات نیز واگذاری حق حاکمیتی تعرفه گذاری طی سال های متمادی به سازمان صنفی نظام پزشکی بوده است. در واقع می توان گفت بخش بسیار بزرگی از مشکلات تعرفه گذاری امروز نظام سلامت آثار تصمیمات نظام پزشکی در آن سال ها بوده است. سازمانی که علی رغم وظیفه ی تعریف شده ی خود برای دفاع از حقوق صنف، روی به پاسداری از منافع قشر نازکی از پزشکان متخصص نهاده است و این درحالی است که قاطبه ی جامعه ی شریف پزشکی یعنی پزشکان عمومی در برخی موارد از مشکلات معیشتی و نبود حمایت کافی در مضیقه می باشند و سازمان صنفی نظام پزشکی هیچ برنامه خاصی برای پزشکان عمومی ندارد. به هر حال باید گفت در صورت ادامه ی روند واگذاری اختیارات حاکمیتی به نظام پزشکی، آن هم تحت عنوان مشارکت این صنف در امور سلامت، نه تنها هیچ گرهی از مشکلات نظام سلامت گشوده نخواهد شد، بلکه همان طور که اشاره شد بایستی منتظر فلج شدن این سیستم با رسیدن پرداخت از جیب مردم به مرز پرداخت کل هزینه ها – یعنی نزدیک 100درصد-  باشیم. اتفاقی که البته مدت زیادی است در بخش خصوصی برای بسیاری از مراجعان – که بیمه تکمیلی ندارند- رخ می دهد و گویی بعضی امیدوارند دامنه این موضوع را به بخش های دولتی نیز تسری دهند. نکته ی دیگر در این خصوص اینکه اگر دولت واقعاً قصد دارد طبق قانون میزان پرداخت از جیب را کاهش دهد بایستی علاوه بر افزایش منابع دولتی فکری هم به حال کنترل تعرفه های بخش خصوصی کند، نه اینکه صرفاً روی افزایش منابع تمرکز کرده و تعرفه گذاری را به حال خود رها کند که در این صورت فاصله بین منابع دولتی و هزینه های درمان همواره افزایش خواهد یافت.

 2.      زیرمیزی پزشکان، پدیده ای به رسمیت شناخته شده توسط بعضی از مسئولین وزارت بهداشت

یکی از مشکلات امروز نظام سلامت کشور که از سویی باعث لکه دار شدن دامن جامعه ی پزشکی و از سوی دیگر موجب بی اعتمادی مردم به پزشکان خواهد شد، شیوع پدیده ی زیر میزی می باشد. زیر میزی درواقع حاصل ” بی قانونی” در حوزه سلامت و ضعف نظارتی می باشد. لازم به ذکر است، استفاده از الفاظ دیگری مانند پرداخت های غیر رسمی و … از سوی مسئولین اگر با هدف کاهش بار قباحت این عمل زشت باشد، نه تنها مشکلی را حل نخواهد کرد، بلکه چراغ سبزی به برخی عوامل فرصت طلب حوزه سلامت خواهد بود تا در این فضا زیر میزی گرفتن پزشکان را یک موضوع طبیعی قلمداد کنند. حتی مانند نماینده رسمی وزیر بهداشت در شورای عالی نظام پزشکی پا را فراتر گذاشته و برخورد با این متخلفین را کاری بی معنی بنامند و با این سخنان به مردم دهن کجی کنند. اگر این گونه است پس حوزه ی نظارت در بخش بهداشت و درمان باید بر کجای این سیستم نظارت کند؟ باید متوجه باشیم ضعف مسئولین ارشد در اجرای قانون، موجب جسارت متخلفین خواهد شد و هیچ بعید نیست با این روال در آینده ای نزدیک زیر میزی حق مسلم یک پزشک خوانده شود.

 3.      مجریان ذی نفع، مانع اجرای قانون

حضور مجریان ذی نفع در اجرا نشدن قانون، یکی از مصادیق مهم مشکلات ساختاری حوزه سلامت می باشد. باید متوجه باشیم حضور مدیرانی در سطوح کلان که به اقتضای حرفه اصلی خود با اجرای قانون تضاد منافع دارند باعث جهت دار شدن سیاستگذاری و اجرا، آن هم در نهادی خواهد شد که تامین سلامت “همه ی مردم” در راس وظایف آن قرار دارد. نبود عزم برای اجرای قانون در بین مجریان نیز از دیگر مشکلات امروز نظام سلامت است. مثال بارز این موضوع در اجرای طرح تمام وقتی پزشکان (تفکیک پزشکان بخش خصوصی و دولتی) می باشد. در حالی که این موضوع در برنامه ی پنجم توسعه به عنوان “قانون” آورده شده متاسفانه شاهد آن هستیم که مجریان قانون به بهانه های مختلف از اجرای آن سر باز می زنند. این در حالی است که طبق آنچه که جریان دانشجویی در گذشته نیز اعلام کرده بود، عدم تفکیک پزشکان بخش خصوصی و دولتی یکی از ریشه های مهم مشکلات بهداشت و درمان کشور است که اجرای آن باید از بدنه ی اصلی وزارت بهداشت آغاز گردد. پیشنهاد می کنیم تیم وزیر محترم بهداشت در اسرع وقت بار دیگر و با یک نگاه عمیق به مشکلات حوزه سلامت، نسبت به اعلام اولویت های کاری خود اقدام نمایند و در صورتی که عزم و توان اصلاح و اداره ی این دستگاه مهم را به نحوی که منجر به رشد سلامت کشور گردد در خود نمی بینند، فرصت را در اختیار افرادی قرار دهند که نسبت به اجرای اولویت ها ی این حوزه دید روشن و عزم جدی دارند. پیش بینی جریان دانشجویی از این سکون در مسائل اصلی نظام سلامت و در مقابل، پرداخت بی فایده به حواشی این حوزه و همچنین انتقال اداره ی امور به سمت ذی نفعان بخش خصوصی، آن است که نهایتاً بازار سلامت کشور به یک بازار آزاد تبدیل شود که درآن هیچ توجهی به اصل “حقانیت سلامت” برای یک یک افراد جامعه نشده و صرفا روابط تجاری تنظیم کننده بازار باشد.

 4.      ورود آسیب زننده ی بیمه های تکمیلی، ضعف بیمه های پایه

امروزه به علت سوء مدیریت منابع مالی دولتی و تضعیف بیمه های پایه و همین طور عدم نظارت بر فرآیند درمان و تجویز دارو و خدمات پزشکی شاهد ناکارآمدی بیمه های درمانی هستیم. همچنین ورود آسیب زننده ی بیمه های تکمیلی در بسته ی خدماتی که بایستی از سوی بیمه های پایه ارائه گردد سبب شده هم حقوق بیمه شده زیر پا گذاشته شود و هم سبب تضعیف بیمه های پایه گردد. لازم به ذکر است سزاوار نیست وزارت بهداشت به عنوان متولی سلامت کشور، با اظهار بی اطلاعی از بحث بیمه ها و نیاز به مطالعه ی بیشتر و یا مقصر خواندن دستگاه های دیگر در سازماندهی بیمه های سلامت از زیر بار اصلاح ساختار بیمه ها شانه خالی کند. نهایتاً می توان گفت در صورت ادامه ی روند جاری در موضوع بیمه های درمانی هیچ بعید نیست تا پایان عمر این دولت، عمر بیمه های پایه نیز به سر برسد و ما در کشور بیمه ای برای اقشار ضعیف نداشته باشیم. اگر چه در حال حاضر نیز، پوشش بسیار ضعیف و در حد 10 درصدی بیمه های پایه نشان دهنده ی ورود این بیمه ها به حالت اغما می باشد.

“هرچه بکاریم، همان را درو میکنیم”. سخن معروفی که وصف حال هر روز ماست. چه آن روزی که در حوزه ی سلامت شاخص های ما به لطف گسترش شبکه ی بهداشت با سرعت رشد می کردند، و چه امروزی که پرداخت از جیب مردم به ارقام نجومی و نزدیک 70 درصد رسیده است. در هر دو مورد باید به گذشته رجوع کرد و دلیل آن صعود و این سقوط را در آنجا پیدا کرد. اما مرور گذشته با تمام فوایدی که دارد، زمانی برای بهبود شرایط امروز ما کارایی دارد که از آن درس بگیریم و مصمم باشیم برای بهبود آینده از تجربیات گذشته استفاده کنیم. بنابراین به مسئولان توصیه می کنیم ضمن توجه به سرگذشت حوزه ی سلامت کشور با یک نگاه عادلانه و منطقی نسبت به اصلاح ساختار و روال های موجود اقدام کنند. جریان دانشجویی کشور، ضمن اشاره به وضعیت اسفناک موجود در حوزه سلامت کشور که روز به روز بر دشواری و پیچیدگی آن افزوده می شود به مسئولین امر تحذیر می دهد: در صورت عدم اصلاح ساختاری و نپرداختن به مسائل اساسی این حوزه، در آینده ای نه چندان دور شاهد فلج شدن نظام سلامت کشور خواهیم بود. اتفاقی که شواهد رخ دادن آن هم اکنون نیز قابل مشاهده است. هرچند نظرات جریان دانشجویی در حوزه سلامت در سال های گذشته مورد توجه جدی مسئولین قرار نگرفت، اما بر حسب وظیفه بار دیگر از مسئولین امر و به ویژه از رئیس جمهور محترم تقاضا داریم اکنون که با شعار تدبیر و امید پا به عرصه ی اجرایی کشور نهاده اند توجه به تدبیر و خرد جمعی را برای حل مشکلات حوزه سلامت در نظر داشته باشند تا در پایان عمر این دولت، شاهد به جای ماندن نظام سلامتی باشیم که در آن، بیمار به جز رنج بیماری متحمل درد دیگری نمی شود.

بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی تهران

بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی شیراز

بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی مشهد

بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی یزد

بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی کرمان

بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی تبریز

بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی مازندران

بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی گلستان

بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی کردستان

بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی ایلام

بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر

بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی قم

بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی البرز

بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله(عج)

بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی کاشان

بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دندانپزشکی تهران

جنبش عدالتخواه دانشجویی