رشد برنامه‌ها و سیستم‌های تأمین‌اجتماعی یکی از مهم‌ترین دستاورد سیاست‌های اجتماعی در قرن بیستم میلادی به شمار می‌رود. ولی باتوجه به نیاز روزافزون جوامع مختلف به موضوع تأمین‌اجتماعی و بیمه‌های مرتبط، ارتقا و افزایش سطح آن همچنان یکی از چالش‌های مهم دولت‌ها است. درواقع، تأمین‌اجتماعی طرحی به منظور برقراری محافظت اجتماعی از افراد جامعه است که به طور قانونی به اجرا درمی‌آید و طبق پوشش‌های بیمه‌ای، افراد زیرپوشش می‌توانند در مواقع لازم ازجمله زمان بازنشستگی، ازکارافتادگی، بیمه عمر، بیکاری و نگهداری کودکان از مزایای آن و به عبارتی از نوعی امنیت درآمدی بهره‌مند شوند. آنها همچنین از مزایای درمانی و مراقبتی پیشگیرانه تأمین‌اجتماعی برخوردار می‌شوند.
طبق تعریف ارائه‌شده از سازمان بین‌المللی تأمین‌اجتماعی، این سازمان شامل برنامه‌های بیمه‌ای، طرح کمک‌هزینه‌های اجتماعی، برنامه‌های جامع و کلی، طرح مزایای متقابل، وجوه ملی آتیه و دیگر برنامه‌ریزی‌ها شامل روش‌های بازارمحوری است که مطابق با قانون ملی یا بخشی از سیستم تأمین‌اجتماعی کشور باشد.
تأمین‌اجتماعی، حقی جهانی
نخستین طرح‌های تأمین‌اجتماعی که بر بیمه‌های اجباری بنا شده بود، در اواخر قرن نوزدهم میلادی در اروپا شروع به کار کرد. در قرن بیستم میلادی، این طرح‌ها گسترش بیشتری یافتند و در جهان از محبوبیت فراوانی برخوردار شدند و بسیاری از مؤسسات ایالت‌های جدید مستقل پس از جنگ جهانی دوم به طرح‌های بیمه‌ای تأمین‌اجتماعی پیوستند. این برنامه‌ها از سوی برخی مداخلات بین‌المللی موردحمایت قرار می‌گیرند و پذیرش تأمین‌اجتماعی به عنوان یکی از حقوق مسلم انسانی، در سال 1948 توسط اعلامیه جهانی حقوق بشر ارج نهاده شد. در برخی کشورها مانند آلمان و برزیل، تأمین‌اجتماعی حقی تضمین‌شده در قانون اساسی محسوب می‌شود. امروزه بسیاری از کشورهای دنیا به نوعی از سیستم تأمین‌اجتماعی برخوردار هستند و سعی می‌کنند تا حد ممکن، شهروندان خود را از این حق بی‌نصیب نگذارند. از پرکاربردترین نوع طرح‌های تأمین‌اجتماعی که در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد و تقریبا همه افراد زیرپوشش از آن برخوردارند، می‌توان به مستمری سالمندان و بازنشستگان، ازکارافتادگی، مستمری بازماندگان و بیمه‌های آسیب‌های شغلی، بیماری، بیکاری و کمک‌هزینه خانواده اشاره کرد.
فراگیری بیمه در سطح جهانی
طبق آخرین بررسی‌ها حدود 50 درصد از جمعیت جهان به نوعی از طرح بیمه‌ای تأمین‌اجتماعی بهره‌مند هستند و این در حالی است که تنها 20 درصد از کل مردم دنیا زیرپوشش تمام مزایای بیمه‌های تأمین‌اجتماعی قرار دارند. گسترش پوشش این طرح به‌خصوص در سال‌های اخیر به یکی از دغدغه‌های اصلی سازمان‌های تأمین‌اجتماعی دنیا تبدیل شده است. آمار ارائه‌شده نسبت به بالارفتن شمار سالمندان دنیا، تحول ساختارهای خانواده، تأثیر جهانی‌شدن مسئله اقتصاد، رشد بازارهای کار غیررسمی و پیشرفت همه‌جانبه و زیست‌محیطی است که نیاز به گسترش طرح‌های بیمه تأمین‌اجتماعی در سراسر دنیا را ایجاب و سیاست‌های گسترده‌تری را می‌طلبد.
کلید رشد اقتصادی و اجتماعی
در حال حاضر، اهمیت جنبه اجتماعی سیستم تأمین‌اجتماعی در جوامع به طرز فراگیری مورد قبول همگان قرار گرفته است. با وجود این، بخش اقتصادی موضوع سیستم تأمین‌اجتماعی از اهمیت و مقبولیت کمتری برخوردار بوده و صرف‌نظر از این مسئله، سیستم‌های تأمین‌اجتماعی باید درقالب عامل مؤثری در رشد اقتصادی موردتوجه قرار گیرند زیرا همین موضوع، زمینه رشد و توسعه این سیستم را فراهم می‌کند. زمانی که صحبت از اهمیت اقتصادی کاربرد تأمین‌اجتماعی به‌میان می‌آید، از تاریخچه تأمین‌اجتماعی اروپا می‌توان به‌عنوان نمونه‌ای مناسب استفاده کرد. بسیاری از کشورهای اروپایی برنامه‌های تأمین‌اجتماعی را در مراحل اولیه پیشرفت و پیش از تبدیل‌شدن به جوامعی ثروتمند ارائه کردند. همچنین تاریخ تأمین‌اجتماعی اروپا بیانگر این مطلب است که اقتصاد و سیستم‌های تأمین‌اجتماعی کارآمد در گذر زمان رشدیافته و می‌توانند به خود ببالند. به عبارت دیگر، تمام کشورها باید براساس نیازهای اجتماعی، اقتصادی و شرایط موجود، سیستم‌های تأمین‌اجتماعی خود را گسترش دهند. با وجود این، طبق تجربه کشورهای اروپایی، طرح مشخصی برای کشورهای در حال توسعه وجود دارد؛ با این مضمون که سیستم‌های تأمین‌اجتماعی مؤثر و کارآمد کلید پیشرفت‌های اقتصادی و اجتماعی جوامع به شمار می‌روند.
سازمان بین‌المللی تأمین‌اجتماعی (ISSA) مفهوم تأمین‌اجتماعی پویا را که به ترویج استفاده خلاقانه از سیاست‌های تأمین‌اجتماعی یکپارچه، فعال و رو به جلو با هدف کوتاه‌مدت ایجاد سازمان‌های تأمین‌اجتماعی با عملکرد بالا می‌پردازد، رشد می‌دهد. زمینه‌ساز این عقیده، تصویری است که سازمان‌های مؤثر و هدایت‌شده برای اعتبار تأمین‌اجتماعی و درنهایت، ثبات آن حیاتی محسوب می‌شود. پس از برداشتن نخستین گام، تأمین‌اجتماعی پویا باید در دسترس همگان قرار گرفته و حداقل، مزایای نقدی اساسی و خدمات مراقبت بهداشتی پایه را در تمام کشورها برقرار کند. تأمین‌اجتماعی در طول تاریخ، سازگاری و انطباق خود را از دست نداده و با وجود این، باوجود بیش از یک قرن سابقه، چالش‌ها و دغدغه‌های موجود راهی برای قرارگرفتن این سیستم در مسیر صحیح به شمار می‌رود.
Sorry. No data so far.