اولین جشنواره «نقد فرهنگی و اجتماعی سریال های تلویزیونی »ویژه نوروز 93 که توسط پایگاه علوم اجتماعی اسلامی ایرانی برگزار شده بود امروز با سخنرانی دکتر مسعود کوثری و دکتر اعظم راورد راد و تقدیر از آثار برگزیده جشنواره در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران به کار خود پایان داد.
در ابتدای جلسه میثم مهدیار دبیر جشنواره علت برگزاری این جشنواره را دور بودن صدا و سیما از فضای نقد و بررسی اصحاب علوم اجتماعی و علوم انسانی بیان کرد و یکی از علل کیفیت بالاتر آثار نمایشی سینما نسبت به تلویزیون را شکل گیری فضای نقد و بررسی آثار سینمایی در قالب رسانه ها ، مجلات و جشنواره های متعدد دانست. وی گفت اگر چه بینندگان سریالهای پر طرفدار تلویزیون بر اساس برآوردها به بالای 30 میلیون نفر نیز می رسند و این آمار قابل مقایسه با مخاطبان پرفروشترین فیلمها که به زحمت به یک میلیون نفر می رسند نیست اما تولیدات صدا و سیما به عنوان فراگیر ترین رسانه ایرانی مورد نقد و توجه جدی قرار نمی گیرند.
مهدیار هدف پایگاه علوم اجتماعی اسلامی ایرانی از برگزاری جشنواره نقد فرهنگی اجتماعی سریال های تلویزیونی از سوی از منظر« سبک زندگی اسلامی ایرانی» و با محوریت موضوعاتی چون فرهنگ خانوادگی، فرهنگ اقتصادی، آسیب های اجتماعی و بازنمایی دین در تلویزیون را اولین تلاش برای فراهم شدن بستری برای نگاه جدی تر اصحاب علوم اجتماعی به تولیدات تلویزیونی عنوان کرد.
در ادامه این نشست دکتر مسعود کوثری عضو هیات علمی ارتباطات دانشگاه تهران در ابتدا با اشاره به نوع آوری ها و جذابیت های سریال«پایتخت 3» گفت: یکی از نوآوری های این سریال این است که سعی کرده با شیوه بازیگری و فیلم برداری جدید خود به زندگی روزمره نزدیک شود و درونی کردن فرهنگ مازندرانی یکی دیگر از نکات جذابی است که در اجرای فیلم دیده می شود از سوی دیگر «پایتخت 3» تکانی در حوزه طنز به وجود آورده و طنز را با شیوه جدیدی بیان کرده است. سریال های طنز در این سه دهه نخ نما شده اند و مجموعه پایتخت حرکت جدیدی بود اگر چه در سریال «پایتخت 3» نیز طنز موقعیتی به نسبت پایتخت دو و یک کمتر بود و به سمت دیالوگ حرکت شده است که به همین خاطر دیالوگ ها هم بعد از مدتی نخ نما می شود.
وی افزود: در «پایتخت 3» نکاتی مثل روابط خانوادگی و خویشاوندی مطرح شده که با فرهنگ ایرانی پیوند دارد از سوی دیگر طرح جسارت آمیز برخی مسائل مانند «ازدواج یک ایرانی با یک دختر چینی» نشان دهنده تعامل فرهنگی است در حالی که در این سه دهه این نوع از ازدواج ها تقبیح می شدند.
کوثری نکته مثبت دیگر «پایتخت 3» را انتقاد به اشکالاتی دانست که در رشد اجتماعی برخی گروه ها به وجود آمده است و گفت: وجود فرد خروس بازی که به یکباره پول دار شده و ماشین شاسی بلند سوار می شود نشان از وجود تحرک و اقتصاد ناسالم در جامعه دارد.
وی در ادامه یکی از مشکلات این سریال را وجود تبلیغات زیاد دانست که از حد خارج شده است. به نظر وی این تبلیغات صرفاً برای اینکه پول ساخت سریال تأمین شود صورت گرفته بود اما صدا و سیمایی که به خاطر مشکلات مادی این کار را انجام می دهد دچار اشتباه شده است زیرا اگر صدا و سیما ده شبکه تأسیس می کند باید بتواند آنها را تأمین مالی نیز کند و برای شرایط غیرنفتی برنامه ریزی کند، نه شرایط نفتی. متأسفانه برنامه های فرهنگی صدا و سیما تبدیل به وسیله ای تبلیغاتی شده اند که شرم آور است.
کوثری خاطرنشان کرد: یکی دیگر از مشکلات این سریال این است که تعداد لوکشین های اصلی آن بسیار محدود است و 80 درصد سکانس ها در محیط خانه می گذرد که البته این مسائل نیزاحتمالا به مشکلات مالی مربوط می شود.در نتیجه دیالوگ ها زیاد شده است. وقتی لوکشین محدود می شود مجبورید از دیالوگ زیاد استفاده کنید و دیالوگ زیاد نیز آسیب های مانند تمسخر، دست انداختن، کنایه های جنسی و غیره دارد.
وی دلایل غیرمنطقی و عدم وجود روابط علت و معلولی را مشکل دیگر «پایتخت 3» دانست و اظهار داشت: مسائلی مانند تماس های موبایلی که در اردوی تیم ملی اتفاق می افتد یا پاشیدن سیمان به لباس کاراکترها و تعویض لباس آنها غیرمنطقی به نظر می رسد و مشخص است که داستان سرهم بندی شده است. اگر بخواهیم کل سریال پایتخت 3 را دو قسمت در نظر بگیریم و از وقتی شخصیت ها به تهران می آیند را شروع قسمت دوم بدانیم باید گفت از اینجا به بعد سریال دچار افت می شود زیرا وجه منطقی آن کمرنگ تر می شود اما به نظرم قسمت اول سریال از بخش دوم آن بهتر بود.
دکتر اعظم راوردراد عضو دیگر هیات علمی ارتباطات دانشگاه تهران در ادامه نشست مهمترین دلیل حضور در جلسه را دغدغه و انتقاد خود نسبت به تلویزیون عنوان کرد و افزود گستره ی وسیع مخاطبان تلویزیونی نسبت به سینما باعث افزایش اهمیت روز افزون آن شده و هدف آن نباید به برآورده ساختن نیاز های مخاطبان محدود شود بلکه وظیفه اش ارتقای فرهنگ مخاطبان در گستره ی ملی است . وی سریال پایتخت را دچار «آفت موفقیت» دانست. راورد راد با اشاره به موفقیت سریال پایتخت یک گفت: پایتخت یک با بیشترین میزان تاثیرگذاری ساخته شد و نوآوری‌های زیادی داشت که مخاطب را به خود جذب می‌کرد اما این موفقیت صدا وسیما و تولید کنندگان را به طمع استفاده کردن از آن انداخت و از موفقیت پایتخت یک و دو برای جذب اسپانسر در سال جدید استفاده شده بود.البته به علت مشکلات مالی تلویزیون، مساله تبلیغات به یک مساله بغرنج در تلویزیون تبدیل شده است. الان امکان ندارد در هیچ برنامه تلویزیونی تبلیغ وجود نداشته باشد حتی در برنامه‌های کودک نیز تبلیغات انجام می‌شود و نشان می‌دهد این نیاز اقتصادی به کودکان هم رحم نمی‌کند چه برسد به بزرگتر ها. این آفت موفقیتی است که دامن پایتخت سه راهم گرفته و مجبور می‌شود در سریال تور برج میلاد بگذارد یا شرکت فلان را تبلیغ کند از سوی دیگر تبلیغ فرهنگی و بحث یارانه‌ها نیز مطرح می‌شود که این تبلیغات بسیار گل درشت است البته بحث محیط بانان چون در متن فیلم تنیده شده بود در زمره این تبلیغات قرار نمی‌گیرد باید به این نکته هم توجه داشت که سیروس مقدم به عنوان کارگردان مسئول این قضایا نیست اما من چارچوب تلویزیون را که این خواسته‌ها رابه یک مجموعه تحمیل می‌کند مقصر می‌دانم.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با اشاره به نقاط مثبت پایتخت سه گفت: در سریالهای تلویزیون قالبا خانواده‌ها یا در حال دعوا با هم هستند و علیه هم توطئه می‌کنند یا درگیر مسائل مربوط به ازدواج یکی از شخصیت‌ها می‌شوند اما در پایتخت سه خانواده‌ای را می‌بینیم که اعضا آن با هم متحد هستند و نسبت به هم عشق و محبت دارند.در این سریال زن و شوهر از هم حمایت می کند و با دیدن هم آرامش می‌گیرند این سریال ازفضای غم و اندوه دور شده و حس خوشبختی را القا می‌کند و باعث می‌شود مخاطب با آدم‌های خوب همزادپنداری کند. یکی از خوبی های سریال این بود که برخلاف دیگر سریال های صدا و سیما مشکلات را از درون خانواده به بیرون انتقال داد و تلاش اعضای خانواده برای حل مشکلات در کنار یکدیگر را تصویر کرد.
وی در خصوص استفاده از لهجه نیز گفت: در این مجموعه از لهجه به خوبی استفاده شده که این مسئله فضای سریال راطبیعی می کند و کسی به لهجه نمی‌خندد از سوی دیگر در بسیاری از سریال‌ها حوادثی که اتفاق می‌افتند باورپذیر نیستند و رابطه علت و معلولی درستی ندارند اما در این سریال حوادث جدی و باورپذیر هستند و به درستی حل می‌شوند.
راودراد در ادامه خاطر نشان کرد: مزیت دیگر پایتخت تناسب آن با زمان عید است. در ایام عید مخاطب های سریال ها دائمی نیستند و با توجه به فضای دید و بازدید و مهمانی امکان اینکه همه قسمتهای سریال را دنبال کنند نیست و اپیزودیک شدن سریال و اینکه هر شب یک داستانک را دنبال کنند در یک بستر داستانی کلی کمک می کند که مخاطبان آن ریزش نداشته باشند.البته پایتخت 3 کمتر از پایتخت های قبلی داستانهای مجزای هرشبی داشت. نکته دیگر اینکه متاسفانه پایتخت سه تا نیمه‌ها اعصاب تماشاگر را خرد می‌کرد زیرا شخصیت نقی که کاراکتری خانواده دوست و فداکار بودتبدیل به شخصیتی حسود و خودخواه شده بود که فقط می‌خواست به جایی که مطلوب اوست برسد اما از نیمه‌های سریال که سفر به تهران آغاز شد نقی هم دوباره همان نقی پایتخت یک شد. برخی ممکن است استدلال کنند که به خاطر مشکلاتی که برای نقی پیش آمده بود این شخصیت منفی وی طبیعی بود ولی اگر قرار باشد به خاطر مشکلات بد باشیم که پس همه مجرمان با این توجیه می توانند کارهای خود را توجیه کنند.
دکتر کوثری در ادامه نشست گفت: من در مسیر مازندران زیاد رفت و آمد کرده‌ام و اهمیت امام رضا(ع) را برای مردم آنجا می‌دانم و این نکته‌ای است که به خوبی در سریال پایتخت نمایش داده شده اما تکرار این تم‌های مذهبی در پایتخت یک و دو و سه به نظر تحمیلی می‌رسد و انگار فروش امام رضا(ع) به عنوان یک کالای تبلیغاتی که به فضای کلی و ایمان مردم به امام رضا(ع) لطمه می‌زند در واقع بحث مربوط به امام رضا(ع) باید به لایه‌های درونی‌تر سریال برود.
وی در خصوص سناریوی پایتخت سه گفت: دو ایده یک خطی در پایتخت سه دیده می‌شود یکی اینکه همه آدم‌ها نیاز به تشویق دارند و ناکامی‌ها آنها را ویران می‌کند که این داستان یک خطی نقی است ایده یک خطی بعدی غرور ملی است چون ملتی که ناکام شده نیاز به موفقیت دارد و از این رو پیروزی‌های کشتی برای ما اهمیت ملی دارند البته چفت شدن این دو ایده یک خطی به صورت کامل صورت نمی‌گیرد و منطق این انتقال دیده نمی‌شود و این عدم انتقال موجب از هم پاشیدگی فنی داستان است در خط اول خودخواهی ناشی از ناکامی است اما در خط دوم این خودخواهی‌ها و ناکامی‌ها مشخص نمی‌شود.
در انتهای مراسم از محمد حسین تیر آور ، فهمیه احمدی و محسن شهمیرزادی به عنوان ناقدین برتر اولین جشنواره نقد فرهنگی اجتماعی سریال های تلویزیونی تقدیر شد.
Sorry. No data so far.