حسن اجرایی؛ خوابگاه‌های دانشجویی را امروزه در کم‌جمعیت‌ترین شهرهای کشورمان هم می‌توانیم ببینیم. بسیاری از خوابگاه‌ها دولتی هستند و با نظارت و در برخی موارد با سختگیری اداره می‌شوند و بخش دیگری از این خوابگاه‌ها حیاط خلوت هستند و هر اتفاقی ممکن است در آنها اتفاق بیفتد.
راز جذابیت قلیان در خوابگاه‌های دانشجویی چیست؟
تا 10 سال پیش شاید کمتر جوانی را می‌شد دید که قلیان بکشد. با ورود تنباکوهای معطر، همه چیز تغییر کرد و بازار قلیان از کارگران خسته و پیرمردهای سالخورده، به دست جمعیت جوان کشور و مخصوصا دانشجویان افتاد تا بخش مهمی از وقت خود را صرف آن کنند.
نتیجه یک پژوهش که حمید جوینی، طاهره دهداری، محمودرضا گوهری و حسن غریب‌نواز در سال 1391 انجام داده‌اند حاکی از این است که بیش از 58 درصد دانشجویانی که قلیان می‌کشند، برای ترک آن برنامه‌ریزی می‌کنند اما نمی‌توانند موفق شوند. این گروه از دانشجویان می‌گویند اعتیادآور نبودن قلیان باعث می‌شود انگیزه آنها برای ترک آن کاهش یابد.
علاوه بر این، از نظر این گروه از دانشجویان، قلیان باعث رفع اضطراب و خستگی می‌شود و همچنین ترک آن باعث قطع ارتباط با بخشی از دوستان خواهد شد.
قلیان، سیگار و مواردی از این دست، به یک اپیدمی و بحران شایع در همه خوابگاه‌های دانشجویی تبدیل شده است. این تفریح ساده و ارزان که دانشجویان را ساعت‌ها در کنار هم جمع می‌کند و حتی باعث تقویت دوستی آنها می‌شود، اما نتایج منفی بسیاری هم به بار می‌آورد که یکی از آنها می‌تواند کند شدن رشد علمی کشور در بلندمدت باشد. دانشجویانی که تا پاسی از شب اطراف قلیان بنشینند، و به جای درس خواندن پک بزنند، چطور می‌توانند درس بخوانند و در مسیر علم باشند؟
چت و شبکه‌های اجتماعی جایی برای درس می‌گذارند؟
با این حال همه تقصیرها را نمی‌توان گردن یک سوی ماجرا انداخت. کمبود سرانه فضای سبز، محدودیت در استفاده از امکانات ورزشی، عدم وجود تفریحات سالم در دانشگاه‌ها و خوابگاه‌های دانشجویی و بسیاری دلایل دیگر را می‌توان برشمرد که دانشجویان را به سمت تفریحات ناسالم سوق می‌دهد. گرچه حتی در دانشگاه‌هایی که بیشترین فضای سبز را دارند هم می‌توانیم شاهد این آسیب‌های فراگیر باشیم. خوابگاه دانشجویی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، یکی از این خوابگاه‌هاست که با وجود فضای سبز زیبا و محوطه‌سازی کم‌نظیر در مقایسه با سایر خوابگاه‌های دانشجویی، مملو از فیلترهای سیگار است که از طبقات مختلف به پایین پرتاب شده و حاشیه باغچه‌ها را زینت داده است.
تفریحات دانشجویان البته محدود به موارد گفته شده نمی‌شود و می‌توان از چت و شبکه‌های اجتماعی به عنوان یکی دیگر از جدی‌ترین تفریحات دانشجویان مخصوصا در خوابگاه‌ها نام برد. تفریحی که به راحتی می‌تواند دانشجویان را از درس و کلاس جدا کند و حتی سر کلاس هم مانع توجه آنها به درس و استاد شود. یکی از دانشجویان دختر رشته مدیریت بازرگانی دانشگاه شهید باهنر کرمان می‌گوید: خوابگاه ما در فضای بسیار بزرگ و دارای فضای سبز و زمین والیبال است و از نظر امکانات تفریحی کمبودی ندارد. این دانشجو ادامه می‌دهد: اوقات فراغت ما بیشتر در شب‌هاست و تفریح دانشجویان در محیط خوابگاه، بیشتر صرف پرسه زدن در فضای مجازی و استفاده از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی می‌شود.
این دانشجوی دانشگاه شهید باهنر کرمان می‌گوید: استفاده دانشجویان از اینترنت، بیشتر در چت، سایت‌های همسریابی، دانلود فیلم و حتی فیلم‌های غیراخلاقی است و همه اینها به این دلیل است که کار فرهنگی انجام نمی‌شود. وی با این حال به بعضی دانشجویان اشاره می‌کند که تلاش می‌کنند برنامه‌ریزی صحیحی برای مطالعه و استفاده درست از اوقات فراغت خود داشته باشند اما محیط خوابگاه و وجود دوستان ناباب، آنها را محدود می‌کند.
«کمتر می‌توان آنها را بیدار یافت»
شرایط نامناسب خوابگاه‌ها در کشور باعث شده در کنار تفریحات خطرناکی از جمله قلیان، سیگار و همچنین تفریح‌هایی وقت‌کش و معمولا بی‌فایده مانند چت و شبکه‌های اجتماعی، نوعی دیگر از تفریح نیز باب شود که گرچه کم‌هزینه‌تر و کم‌خطر است، اما شیوع بیمارگونه آن موجب رخوت در فضای دانشگاه و افت رشد علمی کشور خواهد شد. یکی از دانشجویان دختر رشته ریاضی دانشگاه دولتی گنبدکاووس که در خوابگاه دخترانه حضرت سمیه سلام‌الله‌علیها ساکن است می‌گوید: هر زمانی که دانشجویان از خواب فارغ شوند، زمان فراغت آنهاست. اما کمتر می‌توان آنان را بیدار یافت!
یکی دیگر از دانشجویان این خوابگاه با تاکید بر تاثیر فضای نامناسب خوابگاه بر روحیه دانشجویان، با استفاده از شعر ملک‌الشعرای بهار می‌گوید: «من نگویم که مرا از قفس آزاد کنید، دست‌کم هفته‌ای یک بار مرا به اردو ببرید و دلم شاد کنید.» برگزاری اردوهای تفریحی، سیاحتی، زیارتی و حتی بازدید از موزه‌ها و مراکز مرتبط با رشته‌های مختلف دانشگاهی می‌تواند تاثیر بسیار مثبتی بر روحیه دانشجویان بگذارد و علاوه بر هزینه اندک می‌تواند فضای خوابگاه‌ها را به سمت و سوی بهتری ببرد.
آیا نهادهای فرهنگی هستند؟
بخش فراوانی از آسیب‌هایی که امروز در خوابگاه‌ها و دانشگاه‌ها دیده می‌شود، ناشی از کم‌کاری نهادهای فرهنگی دانشگاه‌ها در برنامه‌ریزی و برگزاری برنامه‌های متنوع و جذاب برای دانشجویان است. در کارزار تفریحات نامناسبی مانند آنچه به آن اشاره شد، و تفریحات مناسب و سازنده، نمی‌توان پیروز شد مگر با پشتکار، خلاقیت و هنرمندی. چرا که تکیه کردن بر اقدامات سلبی و ایجاد ممانعت‌های شدید برای دانشجویان نه تنها فایده‌ای ندارد بلکه آسیب‌ها را عمیق‌تر می‌کند.
آیا وقتی بی‌توجهی به برنامه‌های فرهنگی دانشگاه‌ها چنان شدید است که برای نمونه خوابگاه دانشجویی دانشگاه شهید باهنر کرمان امام جماعت ندارد، می‌توان امیدی به تاثیرگذاری فضای مثبت دانشگاه و خوابگاه بر دانشجویانی داشت که مهمترین تفریح‌شان سیگار کشیدن و یا در کم‌خطرترین شکل آن، خوابیدن زیاد است؟
Sorry. No data so far.