سمیرا زال‌پور- عکس دیدار همافران با امام خمینی در جریان انقلاب 57، تصویری بود که دو روز پیاپی در صفحه نخست روزنامه کیهان منتشر شد؛ اتفاقی که در تاریخ مطبوعات بی‌سابقه بود. چرا این عکس جنجال آفرید؟
عکس دیدار همافران با امام خمینی در جریان انقلاب 57، یکی از معروف‌ترین تصاویری بود که در روزهای منتهی به فروپاشی رژیم پهلوی منتشر شد. مرحوم حسین پرتوی، عکاس پیشکسوت انقلاب، با عکسی که روز 19 بهمن ماه 1357 از دیدار همافران با امام خمینی گرفت، نامش برای همیشه در تاریخ عکاسی ایران به ثبت رسید.
این عکس جدا از جنبه خبری خود، جنجال‌های بسیاری به وجود آورد و به عنوان یک سند برای یکی از مهم‌ترین اتفاقات انقلاب در تاریخ عکاسی ماندگار شد.
ماجرا از این قرار بود که روزنامه کیهان روز 19 بهمن ماه 1357 خبر دیدار و بیعت پرسنل نیروی هوایی با امام را به همراه عکسی از این دیدار در صفحه اول خود منتشر کرد؛ خبری که پس از انتشار، واکنش دولت بختیار را در پی داشت. دولت خبر را تکذیب کرد، عکس را دستکاری و مونتاژ شده دانست و دستور دستگیری حسین پرتوی صادر کرد.
عکس منتشر شده، همافران نیروی هوایی ارتش را در لباس رسمی و از پشت سر نشان می‌داد که با حضور در مدرسه علوی که محل اقامت امام خمینی در آن روزها بود، به ایشان احترامی نظامی گذاشته و با او بیعت کرده‌اند. گویا آن روز همافران صبح زود با لباس‌های رسمی‌شان به مدرسه علوی تهران رفته بودند و پس از سخنرانی امام، با قرائت قطعنامه‌ای بیعت خود را رسمی کرده بودند.
امام به خبر تکذیب خبر توسط دولت واکنش نشان داد و دیدار خود با همافران را تایید کرد. تایید عکس و خبر توسط امام، حمله گارد شاهنشاهی به پادگان نیروی هوایی و حمایت مردم و تظاهرات آن‌ها را در پی داشت.
پس از تایید خبر از سوی امام، دولت دستور شناسایی همافران را صادر کرد و مردم را وادار می‌کرد در خیابان کارت شناسایی ارائه کنند. اینجا بود که اهمیت عکس حسین پرتوی بیش از پیش مشخص شد. زاویه‌ای که این عکاس برای گرفتن عکس انتخاب کرده بود، از هوش عکاس برای گرفتن چنین عکسی در چنین شرایطی حکایت می‌کرد.
در این عکس، امام خمینی در مرکز قرار گرفته و چهره هیچ یک از همافران دیده نمی‌شود و احترام نظامی و بیعت آن‌ها که مهم‌ترین جنبه این دیدار بود به زیبایی به تصویر کشیده شده است.
در روزهایی که جریان انقلاب به حمایت ارتش نیاز داشت، همافران نیروی هوایی با دیدارشان تاثیر بزرگی بر پیروزی این جریان داشتند، اما این دیدار که در شرایط دشوار و نفس‌گیر روزهای پایانی رژیم پهلوی اتفاق افتاد نیازمند ثبت شدن بود. باید سندی از این اتفاق وجود می‌داشت تا ناامیدی دولت بختیار را برای سرکوب انقلاب کامل کند. عکس حسین پرتوی این سند را در اختیار انقلاب گذاشت.
حسین پرتوی خود درباره خاطره آن روز گفته بود:«یک روز قرار بود به نفع دولت مهندس بازرگان راهپیمایی شود و هر کدام از همکاران به طرفی رفتند. من مامور شدم به مدرسه علوی و تا رسیدم، دیدم آنجا خلوت است و یک نفر از دفتر امور مطبوعات دستور خروج همه عکاسان را اعلام کرد و گفت که همه عکاس‌ها را از اینجا بیرون کنید. متوجه شدم که باید خبری باشد و دیدم درب کناری مدرسه باز شد و تعدادی افسر نیروی هوایی با لباس فرم وارد حیاط شدند. به من تاکید کردند که اجازه نداری عکس بگیری!
گفتم که بگذارید بدون اینکه چهره‌ای از کسی معلوم باشد عکس بگیرم و گرنه اگر این سند نباشد چگونه می‌خواهید ثابت کنید که اینجا چه گذشته است. بالاخره قبول کردند و مرا تحویل دو نظامی دادند تا اگر کسی رو به دوربین کرد این دو نگذارند که من عکس بگیرم و… چون هنوز دولت بختیار سر کار بود، نگران بودند که شناسایی شوند و دولت مجازاتشان کند. عکس را گرفتم و تا خود روزنامه دویدم و عکس در صفحه اول روزنامه چاپ شد.»
حسین پرتوی متولد سال ۱۳۲۱ در اردبیل بود. او پس از گذراندن دوران کودکی به همراه خانواده خود به تهران مهاجرت کرد و پس از گذراندن دوران تحصیل در روزنامه کیهان مشغول به کار شد. در سال ۱۳۳۸ نیز به صورت حرفه‌ای با عکاسی ورزشی کار خود را شروع کرد و طی سال‌های جنگ ایران و عراق به عنوان دبیر سرویس عکس روزنامه کیهان فعال بود.
او پس از ۳۱ سال کار در روزنامه کیهان در ۲۷ شهریور ۱۳۶۸ بازنشسته شد و به دلیل دوستی و علاقه‌ای که به پروفسور حسابی داشت با قسمت فرهنگی بنیاد حسابی همکاری خود را شروع کرد.
از جمله آثار این هنرمند می‌توان به عکس مربوط به بسته شدن فرودگاه توسط نظامیان به فرمان بختیار در ۴ بهمن ماه ۱۳۵۷، عکس مربوط به اعدام سران حکومت پهلوی در دبیرستان‌های علوی و رفاه، عکس مربوط به ورود امام خمینی (ره) به ایران در فرودگاه مهرآباد ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ و عکس مربوط به بیعت همافران با امام خمینی (ره) در تاریخ ۱۹ بهمن ۱۳۵۷اشاره کرد.
پرتوی همچنین برگزاری چندین نمایشگاه عکس با موضوعات انقلاب و دفاع مقدس، دریافت لوح تقدیر از نخستین جشنواره تخصصی مطبوعات ورزشی در ایران، دریافت لوح و تندیس از دومین همایش تجلیل از فجرآفرینان عاشورایی- بهمن ۱۳۸۵، دریافت لوح و مدال در همایش راویان نور و بزرگداشت عکاسان انقلاب – بهمن ۱۳۸۶ و دریافت تقدیرنامه از فرماندهی نیروی هوایی ارتش در آستانه بیست و نهمین سالروز بیعت همافران با امام خمینی (ره) – بهمن ۱۳۸۶ را در کارنامه هنری خود دارد.
عکس معروف بسته شدن فرودگاه توسط نظامیان، عکس اعدام سران حکومت پهلوی و تصویر ورود امام به ایران در 12 بهمن از عکس‌های معروف دیگر حسین پرتوی در جریان انقلاب است.
این عکاس روز 28 اردیبهشت ماه امسال پس از تحمل یک دوره بیماری سخت در 72 سالگی درگذشت.
Sorry. No data so far.